Chủ yếu là phản ứng thông thường

Liên quan tới thông tin mà hiện nhiều bậc phụ huynh quan tâm là các phản ứng trẻ gặp phải sau tiêm vắc-xin, theo PGS.TS.Dương Thị Hồng, Phó viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Bộ Y tế, hai loại vắc-xin được tiêm cho trẻ là Pfizer và Moderna sẽ có phản ứng khác nhau.

Cụ thể, vắc-xin Pfizer sử dụng cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi. Trẻ có thể gặp các phản ứng sau tiêm vắc-xin này như đau đầu, tiêu chảy, đau khớp, đau cơ, đau tại vị trí tiêm, kiệt sức, ớn lạnh, sốt.

Đây là các phản ứng rất thường gặp, có tần suất cao hơn khi tiêm liều thứ 2. Các phản ứng thường gặp khác như buồn nôn, tấy đỏ tại vị trí tiêm. 

Phản ứng ít gặp hơn gồm nổi hạch, các phản ứng quá mẫn (phát ban, ngứa, mề đay, phù mạch), giảm cảm giác thèm ăn, mất ngủ, ngủ li bì, tăng tiết mồ hôi, đổ mồ hôi đêm, đau chi, suy nhược, khó chịu, ngứa tại vị trí tiêm. Riêng phản ứng gây viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim là rất hiếm gặp (thấp hơn 1/10.000).

Theo PGS.TS.Dương Thị Hồng, các báo cáo cho thấy, phản ứng thường gặp nhất ở nhóm tuổi từ 5-11 tuổi là tại vị trí tiêm chiếm trên 80%, kiệt sức chiếm trên 50%, đau đầu trên 30%, tấy đỏ và sưng tại vị trí tiêm trên 20%, đau cơ và ớn lạnh trên 10%.

Điều đáng lưu ý, vắc-xin Pfizer dành cho người lớn hoàn toàn khác so với vắc-xin Pfizer dành cho trẻ từ 5-11 tuổi, từ hình thức, đóng gói, liều lượng... 

Trong khi đó, quá trình triển khai tiêm chủng cho trẻ cũng phải thực hiện tiêm nhắc lại cho người trên 18 tuổi. Do đó, nhân viên y tế cần hết sức cẩn trọng trong quy trình tiêm chủng, tránh nhầm lẫn giữa 2 loại vắc-xin này.

Còn với vắc-xin Moderna, Bộ Y tế quy định không dùng cho trẻ 5 tuổi mà từ 6-11 tuổi. Khi trẻ tiêm vắc-xin Moderna, có các phản ứng sau: Phản ứng rất thường gặp bao gồm triệu chứng sưng hạch nách ở cùng bên với vị trí tiêm, một số trường hợp sưng hạch bạch huyết khác ở cổ, ở trên xương đòn; đau đầu, buồn nôn/nôn, đau cơ, đau khớp,đau tại vị trí tiêm, mệt mỏi, ớn lạnh, sốt, sưng tại vị trí tiêm, ban đỏ tại vị trí tiêm.

Phản ứng thường gặp như tiêu chảy, phát ban, nổi mề đay tại vị trí tiêm, phát ban tại vị trí tiêm, phản ứng muộn tại vị trí tiêm.

Phản ứng ít gặp như chóng mặt, ngứa tại vị trí tiêm. Phản ứng hiếm gặp như giảm cảm giác, sưng mặt ở người có tiền sử tiêm chất làm đầy da.

Phản ứng rất hiếm gặp gồm viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim. Phản ứng phản vệ, quá mẫn, đau bụng ghi nhận tần xuất không xác định.

Các chuyên gia cũng cảnh báo, một số biểu hiện bất thường như như kích thích vật vã, khó thở, đau ngực, mệt mỏi, vã mồ hôi, tay chân lạnh có thể là các chỉ điểm rất sớm cho tình trạng viêm cơ tim.

Thông tin thêm về các phản ứng sau tiêm ở trẻ, theo TS.Đỗ Thiện Hải, Phó giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương, điều cần quan tâm với phản ứng sau tiêm ở trẻ em 5-11 tuổi là các biểu hiện liên quan tim mạch, viêm cơ tim. 

Dù tỷ lệ thấp, chúng ta vẫn phải cảnh giác để sớm phát hiện các triệu chứng như mệt mỏi sau tiêm, nhịp tim nhanh, đau thắt ngực của trẻ.

Theo TS.Hải, các khuyến cáo trước đó về việc theo dõi sau tiêm vắc-xin cần được đề cao và thực hiện sát sao hơn với trẻ 5-11 tuổi. Cụ thể ông nhấn mạnh phụ huynh không để trẻ một mình sau khi tiêm.

“Cha mẹ, người thân phải túc trực bên cạnh trẻ trong ít nhất 3 ngày sau tiêm. Trong thời gian này, chúng ta cần theo sát trẻ để nhận ra các phản ứng, đặc biệt liên quan tim mạch, phản ứng phản vệ hay tình trạng tương tự viêm đa cơ quan như phát ban, tổn thương niêm mạc. Đây là các dấu hiệu sớm để cảnh giác khi trẻ tổn thương những cơ quan khác”, TS. Hải nói.

Đối tượng cần thận trọng tiêm chủng

Ngoài việc các bậc phụ huynh cần chú ý đến các phản ứng sau tiêm, theo TS. Lê Kiến Ngãi, Bệnh Viện Nhi Trung ương các cơ sở tiêm chủng cần nắm chắc các trường hợp trẻ chống chỉ định tiêm chủng, cần trì hoãn, thận trọng khi tiêm.

Theo đó, nhóm trẻ từ 5-11 tuổi chống chỉ định tiêm chủng là nhóm có tiền sử phản vệ với vắc-xin Covid-19 lần trước hoặc các thành phần của vắc xin. Hiện có 2 loại vắc-xin Covid-19 đã được Bộ Y tế đồng ý đưa vào tiêm là vắc-xin Pfizer (cho trẻ từ 5-11 tuổi) và vắc xin Moderna (cho nhóm từ 6-11 tuổi).

“Cần nghiên cứu kỹ các thành phần của vắc xin để nếu phát hiện trẻ có tiền sử phản vệ với bất cứ thành phần nào thì phải xếp vào nhóm chống chỉ định tiêm”, TS. Ngãi thông tin.

Đối tượng cần trì hoãn tiêm chủng là nhóm trẻ đang có bệnh cấp tính, mạn tính tiến triển hoặc các vấn đề khác phải trì hoãn.

“Cụ thể, trẻ có bệnh mạn tính hoặc các bệnh cấp tính tiến triển như đang có sốt, đang có tình trạng nhiễm trùng; trong đợt điều trị của bệnh mạn tính như đang hóa trị ung thư,… thì cần trì hoãn cho đến khi kết thúc tình trạng bệnh cấp tính, mạn tính, hoặc kết thúc đợt điều trị của bệnh mạn tính” TS.Ngãi cho hay.

Bên cạnh đó, cũng theo TS.Ngãi, Hội đồng tư vấn đã đồng thuận đưa ra khuyến cáo với trẻ từng mắc Covid-19 rằng cần trì hoãn tiêm trong thời gian 3 tháng kể từ ngày khởi phát bệnh. 

Tuy nhiên, tùy từng huống cụ thể, các đơn vị tiêm chủng có thể xem xét hoàn cảnh từng cá nhân, so sánh giữa lợi ích của việc tiêm và không tiêm để quyết định trẻ có cần tiêm sớm hơn thời gian 3 tháng này không.

Chẳng hạn, trẻ mắc Covid-19 không triệu chứng, các biểu hiện lâm sàng hoàn toàn bình thường, trong khi đó tại cộng đồng thì tình hình lây nhiễm đang diễn ra ở mức độ cao, phức tạp.

Như vậy, kể cả trẻ chưa khỏi Covid-19 đủ 3 tháng, chúng ta cũng có thể xem xét, cân nhắc tiêm sớm hơn. Nhưng việc này phải được sự đồng thuận của cha mẹ, người chăm sóc.

Đại diện Bệnh viện Nhi Trung ương cũng cho biết, thời gian gần đây, nhiều trẻ sau mắc Covid-19 gặp hội chứng viêm đa cơ quan MIS-C (tình trạng các bộ phận cơ thể khác nhau có thể bị viêm, bao gồm tim, phổi, thận, não, da, mắt hoặc các cơ quan tiêu hóa).

Hội đồng tư vấn khuyến cáo, khi trẻ có MIS-C, cần trì hoãn đến khi bệnh nhi hồi phục hoàn toàn tình trạng bệnh lý này. Nếu bé đã có tình trạng viêm đa cơ quan sau Covid-19 thì phải được thăm khám, theo dõi tại cơ sở khám chữa bệnh để chắc chắn không còn biểu hiện lâm sàng; các bộ phận đều hồi phục hoàn toàn mới có thể tiêm vắc xin.

Trường hợp bé gặp hội chứng MIS-C đã hồi phục nhưng vẫn tồn tại biểu hiện ở các cơ quan (ví dụ vẫn có tình trạng liên quan tới tim) thì cha mẹ cần đưa trẻ tới các cơ sở khám chữa bệnh từ tuyến huyện trở lên để thăm dò, đánh giá, xét nghiệm đầy đủ; sau đó tiến hành tiêm cho trẻ tại Bệnh viện để đảm bảo an toàn.

Các trường hợp cần thận trọng tiêm chủng là nhóm trẻ tiền sử dị ứng với bất kỳ dị nguyên nào; bé rối loạn về tri giác, gặp hội chứng tâm lý đám đông, tăng động, giảm chú ý,…

Những đối tượng phải khám, sàng lọc, tiêm tại bệnh viện từ tuyến huyện trở lên ngoài trường hợp từng có hội chứng MIS-C còn gồm các trẻ mắc bệnh bẩm sinh mạn tính, khám sàng lọc thấy tim phổi bất thường hoặc khi khai thác tiền sử thấy trẻ có tiền sử phản vệ độ 3 với bất kỳ dị nguyên nào (thức ăn, thuốc,…).

Về phía Bộ Y tế, nói về lợi ích của việc tiêm vắc-xin, GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, khẳng định việc tiêm vắc-xin Covid-19 giúp giảm nguy cơ lây nhiễm và tỷ lệ trẻ phải nhập viện do diễn biến nặng cũng như tử vong, nhất là ở các trường hợp có bệnh nền, béo phì.

Đại diện Bộ Y tế cũng nhấn mạnh trẻ được tiêm vắc-xin Covid-19 sẽ giảm tỷ lệ rơi vào tình trạng viêm đa hệ thống cũng như xuất hiện di chứng hậu Covid-19. Ngoài ra, vắc-xin cũng giúp hạn chế nguy cơ liên quan biến chủng mới trong tương lai.

GS.Lân cũng nói thêm, kết quả tiêm chủng cho nhóm từ 12 đến 17 tuổi thời gian qua ở Việt Nam là rất ấn tượng. Chúng ta gần như đã bao phủ vắc-xin cho toàn bộ nhóm này. Do đó, với việc tiêm cho trẻ 5-11 tuổi sắp tới, Việt Nam sẽ có được miễn dịch trong cộng đồng rất lớn.

Được biết theo thống kê của Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương, số trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi của 63 tỉnh/thành phố là 11.809.740 trẻ.