Tỷ lệ sử dụng tăng nhanh

Theo các nghiên cứu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các cơ quan y tế trong nước, thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá mới đang trở thành mối đe dọa lớn đối với thế hệ trẻ.

Thuốc lá điện tử được tiếp thị như một sản phẩm "thay thế an toàn" cho thuốc lá truyền thống, với ít mùi và khói, cùng với vô số hương vị hấp dẫn như trái cây, bạc hà, kẹo ngọt…

Điều này đã khiến nhiều bạn trẻ cho rằng việc sử dụng thuốc lá điện tử không nguy hiểm, thậm chí là “văn minh” và “cool ngầu”. Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn khác biệt, khi những sản phẩm này chứa nhiều hóa chất độc hại không kém thuốc lá truyền thống.

Dù không có khói như thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử vẫn chứa nhiều hóa chất độc hại, bao gồm nicotine, formaldehyde, acrolein và các hợp chất khác có thể gây ung thư và bệnh tim mạch.

Nicotine, chất gây nghiện chính trong thuốc lá mới, đặc biệt nguy hiểm đối với thanh thiếu niên, vì nó có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ, dẫn đến các vấn đề về học tập, tập trung và khả năng ra quyết định. Một nghiên cứu chỉ ra rằng, việc sử dụng nicotine từ tuổi vị thành niên có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh tâm thần như trầm cảm, lo âu.

Ngoài ra, việc sử dụng thuốc lá mới cũng có thể gây tổn hại lâu dài cho hệ hô hấp. Các chất hóa học trong thuốc lá điện tử có thể gây viêm phổi, tắc nghẽn phổi mãn tính và tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp. Một số trường hợp đã ghi nhận những ca viêm phổi nặng và tổn thương phổi do sử dụng thuốc lá điện tử.

Theo báo cáo của Bộ Y tế Việt Nam và các tổ chức y tế quốc tế, tỷ lệ học sinh, sinh viên sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng nhanh chóng.

Một nghiên cứu gần đây cho thấy, khoảng 8,6% học sinh trung học phổ thông ở Việt Nam đã từng sử dụng thuốc lá điện tử. Đặc biệt, tỷ lệ này cao hơn trong nhóm học sinh nam và ở các đô thị lớn, nơi mà thuốc lá điện tử dễ dàng tiếp cận và có thể mua bán qua mạng.

Sự gia tăng này càng đáng lo ngại hơn khi các nghiên cứu cho thấy việc sử dụng thuốc lá điện tử có thể dẫn đến việc chuyển sang sử dụng thuốc lá truyền thống.

Hầu hết những người sử dụng thuốc lá điện tử đã bắt đầu từ thuốc lá mới và sau đó quay lại với thuốc lá truyền thống, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư, tim mạch và các bệnh hô hấp.

 Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế cho hay, thuốc lá mới từ lâu đã được lồng ghép vào hình ảnh của sự "cool ngầu", "lợi ích xã hội" trong những bộ phim, video ca nhạc hay quảng cáo, tạo ra một ấn tượng sai lệch về tác hại thực sự của sản phẩm này.

Tăng cường truyền thông để thay đổi nhận thức

Một trong những chiến lược quan trọng để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong giới trẻ là đẩy mạnh công tác truyền thông và giáo dục. Những chiến dịch truyền thông không chỉ cần đưa ra các cảnh báo về tác hại của thuốc lá, mà còn phải thay đổi nhận thức của giới trẻ về những "lợi ích" sai lầm mà họ nghĩ là có được từ việc hút thuốc.

Cần có các chương trình giáo dục sớm trong trường học để giúp học sinh nhận diện được tác hại của thuốc lá ngay từ khi còn nhỏ. Những chương trình này cần kết hợp giữa việc nâng cao nhận thức về sức khỏe, các tác động tiêu cực của thuốc lá, cùng với các phương pháp từ chối và đối phó khi bị bạn bè, người xung quanh lôi kéo vào việc sử dụng thuốc lá.

Ngoài ra, cần phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, các tổ chức xã hội và các kênh truyền thông để thực hiện các chiến dịch truyền thông hiệu quả, sử dụng các phương tiện hiện đại như mạng xã hội, video viral, và các influencer (người có ảnh hưởng trên mạng) để tiếp cận với giới trẻ.

Để phòng chống thuốc lá mới, theo ông Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng trường Đại học Y tế Công Cộng, gia đình cũng đóng một vai trò hết sức quan trọng. Cha mẹ cần là những tấm gương sáng cho con cái trong việc giữ gìn sức khỏe, tránh xa thuốc lá và các chất kích thích khác.

Những cuộc trò chuyện chân thành, trực tiếp về tác hại của thuốc lá, về nguy cơ mắc bệnh ung thư và các bệnh hiểm nghèo từ việc hút thuốc cần được thực hiện một cách thường xuyên, để con cái hiểu rằng hút thuốc không phải là cách thể hiện sự trưởng thành hay cá tính, mà là một hành động tự hủy hoại sức khỏe.

Còn theo ông Vũ Mạnh Cường, Giám đốc Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Trung ương, Bộ Y tế, cộng đồng và các tổ chức xã hội cũng cần phải tích cực tham gia vào việc thay đổi thói quen của giới trẻ.

Các hoạt động tuyên truyền trong cộng đồng, các cuộc thi tìm hiểu về tác hại của thuốc lá, các chương trình đào tạo kỹ năng từ chối sẽ giúp giới trẻ có đủ kiến thức và sức mạnh để nói không với thuốc lá.

Giới trẻ là tương lai của đất nước. Việc bảo vệ sức khỏe cho thế hệ trẻ, tránh để họ bị "dính bẫy" của thuốc lá, chính là một trách nhiệm lớn lao mà mỗi chúng ta cần phải tham gia; Cần phải có những chiến dịch mạnh mẽ, một chiến lược truyền thông toàn diện để làm thay đổi nhận thức, thói quen và hành vi của giới trẻ. Hãy bắt đầu từ những bước đi nhỏ, nhưng chắc chắn và kiên quyết, để đảm bảo một thế hệ tương lai khỏe mạnh và không có khói thuốc.