Theo ông Nguyễn Việt Hùng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng, các dự án vừa được khánh thành, khởi công trong năm 2025, đặc biệt là trong ngày 19/12 vừa qua đã tạo chuyển biến thực chất về năng lực kết nối, không gian phát triển và hiệu quả sử dụng nguồn lực đầu tư công.

“Không chỉ là năm “về đích” của nhiều công trình trọng điểm, 2025 còn là năm bản lề, đặt nền móng cho các trục hạ tầng chiến lược của giai đoạn phát triển tiếp theo”, lãnh đạo Bộ Xây dựng cho biết tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 được tổ chức vào sáng nay.

Bám hiện trường, trực tiếp gỡ khó

Trong năm 2025, Bộ Xây dựng triển khai thực hiện và hoàn thành tổng cộng 53 dự án, gồm 15 dự án khởi công và 38 dự án khánh thành. Con số này cao hơn rõ rệt so với các năm gần đây cũng như nhiều giai đoạn trước, phản ánh kết quả của quá trình tập trung chỉ đạo, điều hành quyết liệt các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm, qua đó sớm phát huy hiệu quả đầu tư, phục vụ mục tiêu tăng trưởng kinh tế trung hạn và dài hạn.

Một trong những dấu ấn nổi bật của năm 2025 là sự chuyển biến rõ rệt trong công tác tổ chức thực hiện. Bộ Xây dựng đã tập trung chỉ đạo, đôn đốc các cơ quan, đơn vị trực thuộc đẩy nhanh tiến độ thi công, kiểm soát chất lượng công trình và kịp thời xử lý các khó khăn, vướng mắc phát sinh.

Công tác giải phóng mặt bằng, bảo đảm nguồn cung vật liệu xây dựng – vốn là những “nút thắt” kéo dài nhiều năm – được đặt ở vị trí ưu tiên, với sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa Bộ và các địa phương.

Lãnh đạo Bộ Xây dựng thường xuyên kiểm tra hiện trường, trực tiếp chỉ đạo xử lý các vấn đề phát sinh tại các công trình giao thông trọng điểm quốc gia. Cách làm này không chỉ rút ngắn thời gian xử lý thủ tục, mà còn tạo áp lực tiến độ rõ ràng đối với các chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn.

Nhờ đó, tiến độ hoàn thành các dự án, công trình cơ bản bám sát yêu cầu của Quốc hội và Chính phủ, hạn chế tình trạng chậm trễ kéo dài, đội vốn hoặc phải điều chỉnh nhiều lần.

Đường bộ: Hình thành trục cao tốc xuyên suốt Bắc – Nam

Lĩnh vực đường bộ tiếp tục giữ vai trò trụ cột trong bức tranh hạ tầng giao thông năm 2025. Đến hết năm, cả nước hoàn thành 3.345 km tuyến chính cao tốc, cùng 458 km nút giao và đường dẫn, nâng tổng chiều dài đường bộ cao tốc lên 3.803 km.

Song song với đó, 1.701 km đường bộ ven biển được đưa vào khai thác, tạo hành lang phát triển mới cho các địa phương ven biển. Riêng trong năm 2025, ngành giao thông hoàn thành 1.491 km đường bộ cao tốc, 456 km đường quốc lộ và 251 km đường ven biển.

Đặc biệt, việc hoàn thành và thông xe toàn tuyến cao tốc Bắc – Nam từ Cao Bằng đến Cà Mau mang ý nghĩa không chỉ về giao thông, mà còn về tổ chức không gian phát triển. Lần đầu tiên, một trục cao tốc xuyên suốt đất nước được hình thành, kết nối liền mạch các vùng động lực, rút ngắn đáng kể thời gian vận chuyển, giảm chi phí logistics và tạo điều kiện phân bổ lại dòng vốn đầu tư.

Cùng với trục dọc Bắc – Nam, các tuyến cao tốc trục ngang như Tân Phú – Bảo Lộc, Quy Nhơn – Pleiku; các tuyến kết nối chiến lược như đường giao thông Đất Mũi – Cảng Hòn Khoai đang được triển khai bám sát tiến độ.

Những dự án này không chỉ giải bài toán kết nối, mà còn mở ra dư địa phát triển mới cho Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long và các khu vực còn nhiều tiềm năng nhưng lâu nay bị hạn chế bởi hạ tầng.

Đường sắt: Khởi động lại đầu tư chiến lược dài hạn

Sau thời gian dài trầm lắng, năm 2025 ghi nhận bước chuyển quan trọng trong đầu tư đường sắt. Dự án thành phần 1 tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng được khởi công vào ngày 19/12 đã mở ra trục kết nối mới giữa vùng Tây Bắc, Thủ đô và hệ thống cảng biển phía Bắc, qua đó tăng cường năng lực vận tải khối lượng lớn và giảm áp lực cho đường bộ.

Tại TP. Hà Nội, tuyến đường sắt đô thị số 5 Văn Cao – Ngọc Khánh – Láng – Hòa Lạc chính thức khởi công, đánh dấu nỗ lực mở rộng mạng lưới đường sắt đô thị theo hướng gắn kết trung tâm với các khu vực phát triển mới.

Cùng với đó, tuyến tàu điện đô thị đoạn 1 Phú Quốc, tỉnh An Giang được triển khai, cho thấy cách tiếp cận linh hoạt hơn trong đầu tư giao thông công cộng tại các đô thị du lịch.

Trong lĩnh vực đường sắt quốc gia, dự án Cầu đường sắt Cẩm Lý trên tuyến Kép – Hạ Long đã được khởi công; 10 dự án trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và chuyển tiếp đang được triển khai, dự kiến đến cuối năm 2025 sẽ cơ bản hoàn thành 5 dự án.

Đáng chú ý, Bộ Xây dựng đang tích cực chuẩn bị các điều kiện để phấn đấu khởi công Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam trong năm 2026, với trọng tâm là hoàn thiện khung cơ chế, chính sách và phương thức huy động nguồn lực.

Hàng không: Mở rộng năng lực, nâng tầm trung tâm đầu mối

Năm 2025 cũng là năm bứt phá trong lĩnh vực đầu tư kết cấu hạ tầng hàng không. Các dự án lớn như Nhà ga hành khách T3 – Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất; Dự án mở rộng Nhà ga hành khách quốc tế T2 – Cảng hàng không quốc tế Nội Bài đã hoàn thành, góp phần giải tỏa áp lực quá tải tại hai đầu mối hàng không lớn nhất cả nước.

Đặc biệt, một số công trình thuộc Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1 đã hoàn thành và đón các chuyến bay kỹ thuật đầu tiên vào ngày 19/12/2025. Điều này giúp nâng tổng công suất khai thác của hệ thống cảng hàng không cả nước tăng từ 92,4 triệu hành khách/năm vào năm 2020 lên 155 triệu hành khách/năm vào năm 2025, tương đương mức tăng 1,6 lần chỉ trong vòng 5 năm.

Song song với các dự án đã hoàn thành, Bộ Xây dựng đang tích cực chỉ đạo triển khai các Dự án xây dựng, nâng cấp cảng hàng không Gia Bình, Phú Quốc, Cát Bi, Đồng Hới, Phù Cát, Cà Mau, Vinh…, bảo đảm mục tiêu phát triển đồng bộ mạng lưới hàng không quốc gia theo quy hoạch.

Đường thủy, hàng hải: Nâng trần năng lực logistics.

Trong lĩnh vực đường thủy nội địa và hàng hải, việc hoàn thành và đưa vào khai thác các bến 3, 4, 5, 6 tại Cảng biển Lạch Huyện đã nâng cao đáng kể năng lực tiếp nhận tàu trọng tải lớn tại khu vực phía Bắc.

Các dự án cảng Hòn Khoai và Bãi Gốc được khởi công trong năm 2025, tạo nền tảng quan trọng cho phát triển kinh tế biển gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Các dự án cải tạo, nâng cấp luồng Quy Nhơn cho tàu 50.000 DWT; nâng cấp tuyến luồng Cái Mép – Thị Vải vào khu bến cảng container Cái Mép do Cục Hàng hải và đường thủy Việt Nam đã hoàn thành thi công đúng kế hoạch. Dự án nâng cao tĩnh không các cầu đường bộ cắt qua tuyến đường thủy nội địa quốc gia hoàn thành 7/11 cầu trong năm 2025, góp phần cải thiện năng lực vận tải thủy nội địa và giảm chi phí logistics.

Đến nay, năng lực hệ thống cảng biển đạt khoảng 900 triệu tấn/năm, tăng gần 1,3 lần so với mức 730 triệu tấn/năm của năm 2020, tạo dư địa lớn cho xuất nhập khẩu và phát triển kinh tế biển.

Thúc đẩy đầu tư, giải ngân và hiệu quả sử dụng vốn

Thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, trong năm 2025, Bộ Xây dựng đã ban hành và triển khai Chương trình hành động nhằm tạo môi trường thuận lợi, minh bạch để thu hút khu vực tư nhân tham gia phát triển hạ tầng giao thông.

Tổng vốn huy động từ khu vực tư nhân tham gia đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng quốc gia ước đạt khoảng 3,84 triệu tỷ đồng, chiếm 74,6% tổng nguồn lực. Năm 2025 được xác định là năm cuối thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm 2021 – 2025 và hoàn thành các mục tiêu của Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Với tổng kế hoạch vốn đầu tư công 83.057 tỷ đồng, đến nay Bộ Xây dựng đã giải ngân 64.551 tỷ đồng, đạt 78,13% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao và đang phấn đấu hoàn thành trên 95% trong năm. Đồng thời, 30 dự án đã được phê duyệt quyết toán với giá trị 33.900 tỷ đồng, góp phần nâng cao kỷ luật tài chính và hiệu quả đầu tư.

Nhìn tổng thể, dấu ấn hạ tầng giao thông năm 2025 không chỉ nằm ở số lượng dự án hay chiều dài tuyến đường được hoàn thành, mà ở cách tiếp cận phát triển: tăng tốc nhưng thực chất, mở rộng không gian phát triển và tạo nền tảng bền vững cho giai đoạn tới.

“Những trục giao thông chiến lược đang dần hình thành rõ nét, đóng vai trò dẫn dắt liên kết vùng, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo động lực lan tỏa cho tăng trưởng kinh tế trong nhiệm kỳ mới”, lãnh đạo Bộ Xây dựng đánh giá.