Thời sự
Đi tìm sức mạnh của Hợp tác xã
Phú Khởi - 16/04/2015 15:55
Bình quân đất sản xuất/hộ ít, sản xuất nhỏ lẽ, manh mún là điểm yếu của ngành nông nghiệp Việt Nam khi hội nhập với kinh tế thế giới. Tại buổi tọa đàm về "hợp tác xã kiểu mới” do Uỷ viên Bộ chính trị, Chủ tịch UMTWMTTQ VN Nguyễn Thiện Nhân chủ trì tại Cần Thơ, một lần nữa các đại biểu khẳng định mô hình hợp tác xã là giải pháp tối ưu để chuyển sản xuất nhỏ thành nền sản xuất quy mô lớn hơn ở nông thôn.

Bắt bệnh thụt lùi

Theo báo cáo của Liên minh HTX Việt Nam, trong 10 năm gần đây, kinh tế HTX có bước phục hồi mạnh về số lượng, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với trước. Đến thời điểm hiện tại, cả nước có gần 20.000 HTX, tăng gấp đôi so với năm 2003, nhưng chỉ bằng khoảng 30% so với khi bước vào thời kỳ đổi mới (1986).

Đóng góp của khu vực kinh tế hợp tác vào GDP cũng có xu hướng thụt lùi. Nếu như giai đoạn 1995-2003, khu vực kinh tế hợp tác đóng góp khoảng 8,5% GDP thì đến giai đoạn 2005-2010 giảm còn 5,7%; và năm 2013 giảm còn 5%. Đáng quan tâm là chỉ có 10% HTX nông nghiệp trong tổng số 10.339 HTX nông nghiệp làm ăn có hiệu quả, 20-30% phải ngừng hoạt động, số còn lại cũng hoạt động cầm chừng. Chỉ có 9% HTX nông nghiệp có hợp đồng tiêu thụ sản phẩm cho xã viên. Do vậy, ở thời điểm hiện nay, HTX không thể sánh vai cùng kinh tế nhà nước đóng vai trò nền tảng.

 

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến “bệnh” thụt lùi của HTX, trong đó có nguyên nhân trình độ của cán bộ quản lý HTX chưa đồng đều. Theo thống kê, chỉ có 36,8% cán bộ quản lý HTX được đào tạo, có đến 65% chủ nhiệm HTX nông nghiệp có trình độ chưa hết lớp 9. Số lao động qua đào tạo của HTX cũng chỉ chiếm 34%, thấp hơn mức bình quân chung của cả nước. Vốn của HTX rất èo uột, vốn điều lệ bình quân chỉ đạt 1,4 tỷ đồng/HTX, trong khi việc tiếp cận vốn vay rất kho khăn vì rất khó vay tín chấp, mà nếu thế chấp thì tài sản đảm bảo là đất đai nông thôn giá trị cũng rất thấp.

Lấy “hoa thơm lấn cỏ dại”

Các tham luận trình bày tại tọa đàm cho thấy, mặc dù tình hình kinh tế còn nhiều khó khăn, nhưng cả nước cũng có không ít các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp hoạt động hiệu quả, giúp cải thiện thu nhập và mang lại nhiều lợi ích thiết thực khác cho xã viên cũng như góp phần phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững.

Nhờ tham gia các HTX mà nông dân giảm được chi phí sản xuất, nâng cao được chất lượng, giá bán sản phẩm. Đồng thời, nông dân cũng có nhiều điều kiện thuận lợi trong tiếp cận các tiến bộ khoa học kỹ thuật mới, dễ liên kết với doanh nghiệp trong khâu cung ứng vật tư đầu vào và tiêu thụ sản phẩm đầu ra so với từng nông hộ sản xuất riêng lẽ. Nhìn chung, các HTX nông nghiệp mới thành lập cơ bản đã tuân thủ các quy định của pháp luật, các nguyên tắc, giá trị của HTX được phát huy, hoạt động bước đầu có hiệu quả, hỗ trợ các thành viên nâng cao hiệu quả kinh tế, đóng góp quan trong vào phát triển kinh tế- xã hội nhất là trong Chương trình quốc gia xây dựng nông thôn mới, như: HTX Quý Hiền (Lào Cai), HTX nông nghiệp Dương Liễu (Hà Nội), HTX chè Tân Hương (Thái Nguyên), HTX thanh long Tầm Vu (Long An), HTX chăn nuôi bò sữa Long Hòa (Cần Thơ;) HTX lúa giống ở huyện Trà Ôn (Vĩnh Long)…

Chủ tịch UBTWMTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân cho rằng:, quá trình 60 năm hình thành và phát triển của kinh tế hợp tác tại nước ta đã hình thành nhiều điển hình ở các giai đoạn phát triển khác nhau. HTX kiểu mới như động lực kép, mạnh mẽ, tạo đột phá phát triển của nông nghiệp Việt Nam. HTX chuyển sản xuất nhỏ lẻ, manh mún thành sản xuất lớn, qua đó làm giảm chi phí sản xuất; tăng chất lượng nhờ dịch vụ đầu vào tốt, gắn kết sản phẩm của nông dân với doanh nghiệp; Có HTX có tư cách pháp nhân sẽ thuận lợi hơn trong ký hợp đồng tiêu thụ sản phẩm, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm và Nhà nước sẽ dễ dàng hơn trong hỗ trợ về khoa học công nghệ, vốn, bảo hiểm nông nghiệp cho hộ xã viên.

Sắp tới đây, Ban Kinh tế Trung ương chuẩn bị sơ kết 3 năm thực hiện Kết luận số 56 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về kinh tế tập thể, báo cáo Ban Bí thư, trong đó nhấn mạnh về vai trò HTX nông nghiệp, để Ban Bí thư có Nghị quyết hoặc Kết luận về đẩy mạnh xây dựng HTX nông nghiệp kiểu mới, trên cơ sở đó sẽ triển khai toàn quốc. Do đó, mỗi địa phương nên tổ chức, lựa chọn một-hai HTX làm ăn hiệu quả làm thí điểm và nhân rộng để nâng dần số lượng HTX hoạt động có hiệu quả, nâng cao hơn nữa sức mạnh kinh tế tập thể.

Tin liên quan
Tin khác