Nhiều người vẫn lầm tưởng các loại thuốc lá này không gây hại hoặc rất ít hại hơn, nhưng thực ra mức độ nguy hiểm của nó không hề kém cạnh gì thuốc lá thông thường.

Nguyên lý hoạt động

Thuốc lá điện tử hoạt động bằng cách sử dụng mạch điện tử có pin sạc làm nóng dung dịch lỏng hòa tan, tạo ra dạng khí dung cho người dùng hít vào luồng hơi có mùi vị và cảm giác giống thuốc lá bình thường. Dung dịch này thường chứa nicotine, chất tạo hương, propylene glycol và glycerin thực vật.

Thành phần chính trong thuốc lá điện tử là chất nicotine, đây là chất có khả năng gây nghiện cao tương tự như ma tuý. Ngoài ra, trong thuốc lá điện tử còn có: glycerin, propylene glycol và hương liệu để tạo mùi hấp dẫn.

Propylene glycol có thể tạo thành propylene oxide, một chất gây ung thư khi được đun nóng và hóa hơi. Glycerin gốc thực vật khi được đun nóng và hóa hơi, tạo thành acrolein, gây kích ứng đường hô hấp trên.

Các phân tích cho thấy, dạng hơi của thuốc lá điện tử vẫn chứa formaldehyde, benzene và nitrosamines (chất đặc biệt có trong thuốc lá và gây ung thư), acetaldehyde và các chất gây ung thư khác, ngoài ra còn có thể có các kim loại nặng, các phân tử siêu mịn và các thành phần độc hại là các yếu tố nguy hại đối với sức khoẻ.

Thuốc lá nung nóng hoạt động bằng cách làm nóng thuốc lá ở nhiệt độ đủ cao để sinh ra các hạt khói cho người dùng hít vào qua một hệ thống điện tử.

Thuốc lá nung nóng sử dụng nguyên liệu từ sợi, lá thuốc lá cùng các chất phụ gia tẩm hương liệu. Thuốc lá có thể ở dạng điếu hoặc ở các dạng thiết kế đặc biệt khác như thanh, viên/ngăn chứa thuốc lá.

Chúng được nhà sản xuất giới thiệu là sản phẩm ít độc hại hơn so với thuốc lá điếu thông thường. Tuy nhiên đây chỉ là các quảng cáo gây nhầm lẫn, đánh lừa người tiêu dùng, bởi bản chất thuốc lá nung nóng cũng gây nghiện như thuốc lá điếu vì có chứa chất nicotine và gây hại đối với sức khoẻ do có nhiều hoá chất độc hại khác.

Thuốc lá nung nóng tạo ra dạng khói có nhiều chất độc giống như trong khói thuốc lá điếu thông thường. Dù thuốc lá làm nóng được nung ở nhiệt độ thấp hơn, nhưng vẫn tạo ra những hóa chất tương tự như trong khói thuốc lá (Acrolein, Volatile Organic Chemicals, Acetaldehyde, Carbon monoxide, Polycyclic Aromatic Hydrocarbons, Heavy metals, Formaldehyde... một số hóa chất được xếp vào nhóm gây ung thư).

Nồng độ một số hóa chất thấp hơn trong thuốc lá điếu thông thường, nhưng nồng độ một số hóa chất khác lại cao hơn, và nồng độ hóa chất thấp không đồng nghĩa với giảm nguy cơ sức khỏe.

Nguy cơ gánh nặng bệnh tật

Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng) đều có chứa các thành phần hoá chất rất độc hại cho sức khoẻ, nhiều hoá chất giống và khác với thuốc lá truyền thống.

Chất nicotine trong các sản phẩm này là chất gây nghiện mạnh làm cho người sử dụng sẽ trở nên phụ thuộc vào các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới này, đồng thời việc sử dụng chúng có thể dẫn đến hoặc duy trì việc sử dụng các sản phẩm có chứa nicotine khác, cũng như tăng nguy cơ sử dụng rượu, ma tuý và các chất gây nghiện khác.

Nicotine có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ ở lứa tuổi thanh thiếu niên và thậm chí có thể gây tổn thương bào thai (dẫn đến cân nặng sơ sinh thấp, tăng nguy cơ đẻ non và tăng nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh).

Khói thuốc lá thế hệ mới có chứa các chất gây ung thư, làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, ung thư dạ dày… ở người sử dụng chúng.

Bác sỹ Nguyễn Tuấn Lâm, Cán bộ của WHO tại Việt Nam cảnh báo, có đến hơn 15.000 loại hương vị khác nhau trong dung dịch điện tử được biết là có nhiều chất độc. Nếu hương liệu được trộn chung cùng các loại nguyên liệu khác nhau sẽ gây độc hơn. Thuốc lá điện tử còn gây bệnh tim mạch, đột quỵ, hô hấp, viêm phổi cấp, tiêu hóa, ngộ độc, động kinh, các bệnh về răng miệng và gây ung thư...

Theo WHO, các sản phẩm thuốc lá truyền thống hay thế hệ mới đều độc hại đối với sức khoẻ, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy tác hại của các loại thuốc lá thế hệ mới mà chúng ta đã phân tích ở trên. Đây mới chỉ là những số liệu phát hiện được, trên thực tế chưa có sự thống kê, nghiên cứu đầy đủ, có hệ thống báo cáo về thuốc lá điện tử như thuốc lá điếu thông thường.

Bên cạnh đó, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới do sử dụng pin để làm nóng và tạo ra dạng hơi, vì vậy cũng làm tăng nguy cơ bỏng và các tai nạn khác, bao gồm các vụ nổ từ thiết bị sạc điện bị lỗi hoặc sử dụng sai. Theo các báo cáo các vụ nổ/bỏng, chấn thương, gãy xương chiếm tới 2.035 ca ở Mỹ giai đoạn 2015-2017, trong đó nhiều trường hợp tử vong cũng đã được báo cáo.

Các phân tích về phơi nhiễm thụ động với khói thuốc lá điện tử cũng cho thấy người không hút thuốc khi phơi nhiễm thụ động với hơi thuốc lá điện tử hấp thu lượng nicotine tương đương với khi phơi nhiễm với khói thuốc thông thường.

Ở Việt Nam trong những năm gần đây, tình hình sử dụng các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới cũng có xu hướng gia tăng, đặc biệt trong giới trẻ.

Mới đây, Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai vừa tiếp nhận nữ bệnh nhân 20 tuổi ở Hà Nội nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, suy tim, tổn thương não lan tỏa tất cả các vị trí, tổn thương gan… Nguyên nhân được xác định do bệnh nhân ngộ độc một chất ma túy thế hệ mới có trong thuốc lá điện tử.

Hàng tuần, Trung tâm Chống độc đều tiếp nhận nhiều trường hợp bị ngộ độc khác sau khi sử dụng thuốc lá điện tử như kích thích tăng cường ảo giác, tăng huyết áp, tụt huyết áp, yếu cơ, suy tim, suy thận,…

Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng với hình thức bắt mắt, nhiều hương vị tạo sự hấp dẫn, có xu hướng nhắm tới đối tượng là giới trẻ sẽ làm ảnh hưởng xấu đến thế hệ tương lai với những nguy hại về sức khoẻ khi sử dụng, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ sử dụng các chất gây nghiện khác như ma tuý, rượu bia,… gây những tác động nghiêm trọng hơn rất nhiều so với thuốc lá truyền thống.

Bộ Y tế cũng nhấn mạnh, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đều có chứa các chất độc hại, gây bệnh tật, tử vong, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả người hút và người xung quanh, gây ra các tác hại về xã hội, kinh tế, môi trường.

Do đó, Bộ Y tế đề xuất cấm hoàn toàn dưới mọi hình thức mua bán, sản xuất, nhập khẩu đối với các sản phẩm thuốc lá mới này.