Phân tích kỹ hơn vào quy luật nhập khẩu và cơ cấu hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc càng làm dấy lên lo ngại về sự phụ thuộc ngày càng lớn của nước ta vào hàng hóa nhập khẩu từ quốc gia này.

Trước tiên, về quy luật xuất khẩu của Trung Quốc vào Việt Nam, nhiều năm qua, nước này luôn duy trì một mức tăng trưởng ổn định ở mức cao về kim ngạch xuất khẩu vào Việt Nam bất chấp nhưng biến động của nền kinh tế thế giới.

Đơn cử như 8 tháng đầu năm 2009, trị giá hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc mới đạt 9,745 tỷ USD, tính trung bình khoảng 1,218 tỷ USD/tháng. Sang cùng kỳ năm 2010, Trung Quốc nâng mức xuất khẩu vào nước ta lên 12,579 tỷ USD, trung bình đạt gần 1,6 tỷ USD/tháng.

Đến hết tháng 8 năm nay, con số này đã nâng lên tới 32,55 tỷ USD, tăng tới 22,805 tỷ USD so với năm 2009, nghĩa là tăng 3,34 lần chỉ trong vòng 7 năm. Tốc độ tăng trưởng chóng mặt hơn bất kỳ một thị trường nào trong tổng số hơn 200 quốc và vùng lãnh thổ mà Việt Nam đang có quan hệ ngoại thương.

Từ đầu năm đến nay, trung bình mỗi tháng nước ta bỏ ra hơn 4 tỷ USD để nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc.

Và chỉ cần 8 tháng của năm nay, trị giá nhập khẩu từ Trung Quốc đã vượt mức cả năm 2012 (gần 29 tỷ USD) và thêm một tháng nữa là bằng mức nhập khẩu của cả năm 2013 (gần 37 tỷ USD).

Với tốc độ nhập khẩu trung bình khoảng 4 tỷ USD từ đầu năm đến nay, cộng với quy luật nhập khẩu từ Trung Quốc những tháng cuối năm tăng mạnh thì nhiều khả năng kết thúc năm 2015, kim ngạch nhập khẩu từ Trung Quốc lần đầu tiên sẽ cán mốc 50 tỷ USD- là thị trường duy nhất đạt đến mức này và bỏ xa các đối tác thương mại khác của nước ta.

Năm 2014 kim ngạch nhập khẩu từ quốc gia này mới đạt 43,71 tỷ USD, với mức nhập khẩu trung bình hơn 3,6 tỷ USD từ Trung Quốc.

Xét về cơ cấu ngành hàng, hiện nay, hầu hết hàng hóa nhập khẩu nằm trong “rổ” thống kê của cơ quan Hải quan (khoảng 50 mặt hàng) đều có sự góp mặt của hàng hóa “Made in China”.

Trong đó, nhiều mặt hàng nhập khẩu có tính áp đảo trên thị trường như máy móc thiết bị với kim ngạch hơn 6 tỷ USD, chiếm hơn 32% tổng giá trị nhập khẩu mặt hàng này của cả nước; điện thoại các loại và linh kiện đạt hơn 4,5 tỷ USD, chiếm gần 62% tổng trị giá nhập khẩu cả nước; vải các loại đạt gần 3,4 tỷ USD, chiếm tới gần 51% tổng giá trị kim ngạch nhập khẩu mặt hàng này của cả nước…

Tốc độ tăng trưởng nhập khẩu chóng mặt từ Trung Quốc đã đào sâu thêm mức thâm hụt thương mại của nước ta với thị trường này lên hơn 21,5 tỷ USD, đồng thời là tác nhân chính khiến Việt Nam quay lại con đường nhập siêu với con số nhập siêu cả nước hết tháng 8 đạt 3,76 tỷ USD.