Phần giải trình này của Bộ Tài chính với tư cách là cơ quan được Chính phủ giao chủ trì soạn thảo Dự thảo Luật giá (sửa đổi).

Theo Bộ Tài chính, quy định lập quỹ bình ổn giá và quỹ bình ổn giá xăng dầu là vấn đề này còn nhiều ý kiến khác nhau, ngay cả ở phiên thảo luận tại Tổ. 

Một số ý kiến cho rằng nên bỏ quỹ bình ổn giá xăng dầu do không còn phù hợp với mục tiêu về bình ổn giá, không đảm bảo tính thị trường.

Tuy nhiên cũng có một số ý kiến cho rằng, vẫn nên tiếp tục giữ quy bình ổn giá xăng dầu để đảm bảo công cụ điều tiết nhất là khi xăng dầu có biến động bất thường thì việc sử dụng quỹ sẽ giúp ổn định tâm lý của người tiêu dùng trong một giai đoạn.

Bên cạnh đó, đối với quy định chung về quỹ bình ổn giá tại Điều 22, một số ý kiến đại biểu đề nghị cần quy định chi tiết hơn về cơ chế quản lý, sử dụng, giám sát quỹ để đảm bảo tính công khai, minh bạch.

Bộ Tài chính đã làm rõ là, Quỹ bình ổn giá xăng dầu là quỹ đặc thù, được thành lập theo quy định tại Nghị định 84/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu, sau đó là Nghị định 83/2014/NĐ-CP, nay là Nghị định 95/2021/NĐ-CP.

Như vậy, khi Quốc hội thông qua Luật Giá 2012 đã có quỹ bình ổn giá xăng dầu; Luật Giá (sửa đổi) cũng không quy định điều chỉnh trực tiếp về quỹ bình ổn giá xăng dầu, nhưng có quy định cơ chế chung về quỹ bình ổn giá cũng sẽ củng cố cơ sở pháp lý của quỹ bình ổn giá xăng dầu.

Tại Dự thảo gửi lấy ý kiến rộng rãi các đối tượng, có đề nghị rà soát đánh giá để xem xét sự cần thiết của Quỹ bình ổn giá xăng dầu, Bộ Tài chính cũng cho biết, đến nay cũng còn ý kiến khác nhau.

Tuy nhiên, trong bối cảnh giai đoạn vừa qua khi giá xăng dầu thế giới có nhiều biến động, việc sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu đã phát huy tác dụng tích cực và hiệu quả trong việc tạo nên một “bước đệm” nhằm góp phần bình ổn giá, không để giá xăng dầu trong nước tăng sốc, góp phần kiềm chế lạm phát kỳ vọng, ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì tăng trưởng và ổn định an sinh xã hội.

Vì vậy, xuất phát từ thực tiễn và ý kiến của một số bộ, ngành, trong đó có Bộ Công Thương, Chính phủ đã thống nhất đề xuất trước mắt chưa bỏ công cụ Quỹ bình ổn giá xăng dầu, đồng thời củng cố các cơ chế trong triển khai, tổ chức thực hiện nhằm tăng cường tính công khai, minh bạch trong việc sử dụng quỹ.

Trên cơ sở đó, tại Luật đã điều chỉnh, đưa biện pháp lập quỹ bình ổn giá trong nhóm biện pháp bình ổn giá có thời hạn để quy định một điều riêng (điều 22) để đảm bảo cơ sở pháp lý cho quỹ bình ổn giá xăng dầu.

Trên cơ sở quy định chung tại Điều 22, đối với từng quỹ được thành lập (như quỹ bình ổn giá xăng dầu) sẽ có các quy định cụ thể về việc quản lý, sử dụng, theo dõi, giám sát, công khai, minh bạch quỹ bình ổn giá cho phù hợp với tính chất của hàng hóa, dịch vụ
được lập quỹ (như tại nghị định 83/2014/NĐ-CP và Nghị định 95/2021/NĐ-CP).