Hiện thực hoá tham vọng xanh cần nhu cầu vốn lớn

Sau những cam kết mạnh mẽ tại COP26 và mới đây là COP27, mục tiêu phát thải ròng bằng “0” đến năm 2050, Việt Nam đã điều chỉnh kế hoạch phát triển nguồn trong Quy hoạch Điện VII sang một phương án chuyển đổi xanh mạnh mẽ hơn trong Quy hoạch Điện VIII.

Trong báo cáo vừa công bố mới đây, Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect nhận định bản quy hoạch mở ra một chương mới cho ngành điện Việt Nam. Đồng thời, trong kịch bản tăng chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ, áp lực tài chính sẽ lớn hơn nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn điện.

Theo Quy hoạch Điện VIII, nguồn điện than đã chính thức bị loại bỏ khoảng 13.220 MW điện than, cơ bản đánh dấu hồi kết sớm cho nguồn điện này. Dự kiến, điện than sẽ đạt tăng trưởng kép thấp 2% giai đoạn 2021 - 2030 sau đó giảm 1% giai đoạn 2030 - 2050, chiếm lần lượt 19% và 4% tổng công suất nguồn điện.

Còn đối với điện khí, VNDirect đánh giá đây là nguồn điện mũi nhọn trong kế hoạch phát triển của Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 với tăng trưởng kép đạt 26%, chiếm 27% tổng công suất nguồn điện. Trong giai đoạn 2030-2050, phát triển điện khí sẽ chậm lại đạt 4%, chiếm 15% tổng công suất trong 2050.

Về nguồn điện gió, Quy hoạch Điện VIII dự kiến đây là mục tiêu phát triển hàng đầu trong cả ngắn và dài hạn. Trong đó, điện gió trên bờ sẽ tăng trưởng kép 25% trong 2021- 2030, và 6% trong 2030 - 2050, chiếm lần lượt 14% và 13% tổng công suất giai đoạn này. Bên cạnh đó, dự kiến Việt Nam sẽ phát triển 6.000 MW điện gió ngoài khơi đầu tiên từ nay đến 2030, sau đó sẽ tăng trưởng mạnh mẽ 15% trong 2030-2050, chiếm 16% tổng công suất nguồn điện. Điện mặt trời dự kiến sẽ hạn chế phát triển sau giai đoạn tăng trưởng ồ ạt 2020-2021. Tuy nhiên, Chính phủ vẫn khuyến khích phát triển điện mặt trời cho mục đích tự tiêu thụ. Công suất điện mặt trời do vậy chỉ tăng khiếm tốn trong 2021-2030, sau đó tăng mạnh 13% ở giai đoạn 2030 - 2050, chiếm 33% tổng công suất.

Tuy nhiên, để hiện thực hoá bản quy hoạch này, nhu cầu vốn cho phát triển nguồn điện dự kiến đạt 114 tỷ USD trong 2021 - 2030, phân bổ chủ yếu cho điện gió (30%) và điện khí (35%). Trong giai đoạn 2031 - 2050, tổng nhu cầu vốn sẽ tăng mạnh lên 495 tỷ USD, với điện gió yêu cầu cao nhất khoảng 65% tổng nhu cầu, theo sau là điện mặt trời (18%). Cùng đó, nhu cầu vốn cho phát triển lưới điện vào khoảng 11% tổng nhu cầu vốn ngành điện trong 2021 - 2030 và 7% trong 2031-50.

VNDirect đánh giá Quy hoạch Điện VIII đã đưa ra được một phương án “đủ và xanh”, tuy nhiên có thể sẽ khó thực hiện hơn Quy hoạch Điện VII điều chỉnh do tỷ trọng lớn của nhóm điện khí và điện gió là các nguồn điện giá cao. Trong khi đó, các công nghệ nhiên liệu thay thế như hydro, ammoniac cho các nhà máy nhiệt điện vẫn trong giai đoạn nghiên cứu, chưa hiệu quả để đưa ra thị trường.

Kỳ vọng nhóm xây lắp điện và điện khí hưởng lợi

Với kế hoạch đầu tư lớn trên, VNDirect đánh giá lĩnh vực xây lắp hạ tầng điện sẽ hưởng lợi sớm nhất do nhu cầu phát triển cao theo Quy hoạch Điện VIII. Cụ thể, nhóm ngành xây lắp điện bao gồm đường dây, trạm biến áp cũng sẽ ghi nhận mức tăng tương ứng nhằm đảm bảo khả năng hấp thụ và tính hiệu quả của hệ thống. Với luận điểm đầu tư trên, VNDirect đánh giá Xây lắp điện 1 - PC1, Fecon - FCN, Tư vấn điện 2 - TV2 sẽ là những doanh nghiệp được hưởng lợi sớm nhất. PVS cũng là cái tên đáng chú ý, hưởng lợi trong dài hạn do tham gia và quá trình xây dựng điện gió ngoài khơi. Trong dài hạn hơn, PVS dự kiến cũng sẽ được hưởng lợi do tham gia vào lĩnh vực xây lắp điện gió ngoài khơi, với kinh nghiệm trong những dự án gần đây như Thăng Long, La Gàn

“Chúng tôi cho rằng, các doanh nghiệp lĩnh vực xây lắp hạ tầng điện sẽ được hưởng lợi rõ ràng nhất nhờ khối lượng công việc khá cao trong kế hoạch của Quy hoạch Điện VIII, đặc biệt trong các nhóm ngành điện khí và năng lượng tái tạo”, ông Nguyễn Hà Đức Trung, chuyên gia phân tích từ VNDirect nhận định.  

Ngoài nhóm xây lắp điện, các nhà phát triển điện khí, sở hữu dự án được phê duyệt sẽ có triển vọng tươi sáng hơn. Theo VNDirect, một số doanh nghiệp điện khí nói chung và điện khí LNG nói riêng có triển vọng tươi sáng hơn do sở hữu dự án đã được phê duyệt bao gồm Nhơn Trạch 3&4 (PV Power), LNG Long Sơn (EVNGENCO3 - PGV, Tư vấn điện 2 - TV2), Ô Môn 3,4 (EVNGENCO2 - GE2).

Cùng đó, PV GAS cũng được kỳ vọng sẽ được hưởng lợi chính trong giai đoạn phát triển này do thực hiện phát triển các dự án kho cảng LNG, qua đó tham gia vào chuỗi điện khí LNG. VNDirect cũng kỳ vọng việc hoàn tất phê duyệt quy hoạch sẽ thúc đẩy tiến độ các dự án mỏ khí giá trị hàng tỷ USD bị đình trệ lâu năm như Lô B, Cá Voi Xanh trong những năm tới nhằm đảm bảo nguồn khí trong nước và giảm phụ thuộc vào việc nhập khẩu LNG cho phát điện tại Việt Nam.

Bộ phân phân tích của VNDirect đồng thời đánh giá Quy hoạch Điện VIII được ban hành sẽ là cơ hội để các doanh nghiệp năng lượng tái tạo hàng đầu có kế hoạch tiếp tục phát triển thêm công suất như Trung Nam, Bamboo Capital - BCG, REE Corp - REE, Điện Gia Lai - GEG mở rộng công suất. Tuy nhiên, công ty chứng khoán này cũng nhấn mạnh chính sách giá năng lượng tái tạo mới là yếu tố làm rõ ràng hơn triển vọng của nhóm ngành này.

“Yếu tố ảnh hưởng rõ ràng nhất đến triển vọng của nhóm là chính sách giá hiện tại vẫn chưa rõ ngày ban hành”, VNDirect nhận định.