Chính phủ vừa có văn bản gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc tiếp thu, giải trình ý kiến các đại biểu Quốc hội về Dự án Luật Đầu tư sửa đổi tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội Khóa XIV.

Theo đó, Chính phủ báo cáo rằng, Dự thảo Luật đã hoàn thiện một số quy định nhằm khắc phục những hạn chế trong quản lý hoạt động đầu tư nói chung và quản lý hoạt động đầu tư nước ngoài nói riêng, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư.

Cụ thể, có tới 6 quy định sẽ được bổ sung, mà một trong những mục đích là để chặn đầu tư “chui”, đầu tư “núp bóng”, chặn các dự án đầu tư có nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh, quốc phòng, thậm chí cả để chặn cả chuyện chuyển giá ngay từ khâu đầu tư.

Thứ nhất, Dự thảo Luật Đầu tư sửa đổi bổ sung quy định nhằm tạo cơ sở pháp lý để áp dụng các biện pháp cần thiết (như từ chối cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, đình chỉ hoạt động đầu tư kinh doanh của nhà đầu tư...) trong trường hợp các hoạt động này có nguy cơ gây phương hại đến an ninh, quốc phòng, di tích lịch sử, văn hóa, đạo đức, sức khỏe của cộng đồng và môi trường. 

Theo lý giải của Chính phủ, thì một số nước, khu vực, kể cả Hoa Kỳ, châu Âu.. đều đang áp dụng quy định tương tự để từ chối hoặc đình chỉ dự án, hoạt động đầu tư nước ngoài trong trường hợp cần thiết vì lý do bảo đảm “an ninh quốc gia”, “trật tự công”. 

Thứ hai, bổ sung quy định yêu cầu cơ quan đăng ký đầu tư lấy ý kiến Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao đối với trường hợp nhà đầu tư nước ngoài thực hiện dự án đầu tư tại các đảo, xã, phường, thị trấn ven biển, biên giới...       

Thứ ba, bổ sung quy định về điều kiện cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài (gồm các điều kiện: dự án không thuộc ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh; bảo đảm phù hợp với quy hoạch; đáp ứng các tiêu chí, định mức về sử dụng đất đai, lao động...).

Thứ tư, bổ sung chế tài xử lý (chấm dứt hoạt động đầu tư) trong trường hợp hoạt động này được thực hiện trên cơ sở giao dịch giả tạo. 

Chính phủ cũng cho biết, Nghị định của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư cũng sẽ bổ sung hành vi này để tạo cơ sở pháp lý cho việc xử lý hoạt động đầu tư “núp bóng”, “đầu tư chui”.   

Thứ năm, sẽ bổ sung yêu cầu giám định độc lập giá trị vốn đầu tư, chất lượng và giá trị của máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ trong trường hợp cần thiết nhằm xác định căn cứ tính thuế nhằm góp phần hạn chế tình trạng chuyển giá, trốn thuế. 

Và thứ sáu, bổ sung quy định để tạo cơ sở pháp lý cho việc không xem xét gia hạn hoạt động đối với các dự án sử dụng công nghệ lạc hậu, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, thâm dụng tài nguyên và dự án có điều kiện chuyển giao không bồi hoàn cho Nhà nước Việt Nam sau khi kết thúc hoạt động.

Các quy định này được bổ sung sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 50/NQ-TW về Định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030.

Trong Nghị quyết đặc biệt nhấn mạnh đến việc ngăn chặn các hoạt động đầu tư mà ảnh hưởng đến an ninh quốc phòng, các dự án sử dụng công nghệ lạc hậu, ảnh hưởng đến môi trường, cũng như các dự án đầu tư “chui”, đầu tư “núp bóng”.

Báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ cũng cho biết, ngoài việc bổ sung các quy định trên, Luật Đầu tư đã có quy định nhằm quản lý chặt chẽ hoạt động đầu tư nước ngoài, như: yêu cầu doanh nghiệp (trong đó nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ dưới 51% vốn điều lệ) phải báo cáo cơ quan đăng ký đầu tư trước khi bắt đầu thực hiện dự án đầu tư (Khoản 5 Điều 71 Luật Đầu tư); phải thực hiện chuyển vốn thông qua tài khoản vốn mở tại Việt Nam (Khoản 3 Điều 36 Luật Doanh nghiệp); phải thông báo trong trường hợp thay đổi cổ đông, thành viên của công ty (Khoản 3 Điều 32 Luật Doanh nghiệp). 

Ngoài ra, Chính phủ cũng khẳng định, để xử lý toàn diện tình trạng đầu tư núp bóng, chuyển giá, trốn thuế, xâm hại môi trường..., thì không thể chỉ xem xét hoàn thiện quy định của Luật Đầu tư, mà cần phải sửa đổi, bổ sung một số luật có liên quan (như các luật thuế, đất đai, lao động, xuất nhập cảnh, chuyển giao công nghệ, môi trường…). 

Do vậy, Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo các bộ, cơ quan nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung các luật thuộc phạm vi quản lý của mình để xử lý những bất cập này.