Hội nghị Bộ trưởng Những người bạn của Mekong lần thứ nhất

Ngày 5/8/2021, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã tham dự và phát biểu tại Hội nghị Bộ trưởng Những người bạn của Mekong (FOM) lần thứ nhất theo hình thức trực tuyến. Hội nghị do Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken chủ trì, với sự tham dự của Bộ trưởng Ngoại giao và đại diện các nước Campuchia, Hàn Quốc, Lào, Myanmar, Nhật Bản, New Zealand, Australia, Thái Lan, Việt Nam; Tổng Thư ký ASEAN; đại diện Liên minh châu Âu (EU), Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) và Giám đốc điều hành Ủy hội sông Mekong (MRC). Đại diện Ấn Độ và Vương quốc Anh tham dự Hội nghị với tư cách khách mời.

Hội nghị kỷ niệm 10 năm thành lập hợp tác Những người bạn của Hạ nguồn Mekong (tên gọi cũ của FOM) và đánh dấu việc nối lại cơ chế họp cấp Bộ trưởng của khuôn khổ hợp tác này. Hội nghị đánh giá FOM đã đóng góp tích cực vào củng cố quan hệ hữu nghị giữa các nước thành viên, hỗ trợ các nước Mekong ứng phó với đại dịch Covid-19 và thúc đẩy sự phát triển bền vững, thịnh vượng của khu vực. Hội nghị nhấn mạnh hợp tác FOM cần tiếp tục phát huy những giá trị và nguyên tắc chung trong Hiến chương Liên hợp quốc, Hiệp ước thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), đề cao vai trò trung tâm của ASEAN, các nguyên tắc bình đẳng, đồng thuận, cùng có lợi và tôn trọng luật pháp quốc tế, góp phần tăng cường gắn kết hợp tác FOM với ASEAN và các khuôn khổ hợp tác Mekong hiện có.

Về định hướng hợp tác giai đoạn tới, Hội nghị nhất trí FOM cần tăng cường hợp tác giải quyết các thách thức chung của khu vực và thúc đẩy tăng trưởng bền vững và bao trùm với một số định hướng chính như: (i) hỗ trợ phát triển kinh tế-xã hội, thúc đẩy tăng trưởng xanh trong và sau đại dịch Covid-19; (ii) bảo đảm an ninh lương thực – nguồn nước – năng lượng, quản lý và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường; (iii) xây dựng cơ sở hạ tầng chất lượng cao; chuyển đổi số và phát triển nguồn nhân lực; (iv) hỗ trợ thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững 2030 của Liên hợp quốc (SGD) và Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu. Hội nghị khẳng định vai trò quan trọng của Ủy hội sông Mekong (MRC) trong phát triển lưu vực sông và hoan nghênh Chiến lược phát triển lưu vực sông giai đoạn 2021 – 2030.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn khẳng định cam kết của Việt Nam cùng các thành viên xây dựng môi trường hòa bình, ổn định, thịnh vượng và phát triển bền vững tại khu vực. Bộ trưởng nhấn mạnh với cách tiếp cận “tư duy địa phương và hành động khu vực”, hợp tác FOM cần xuất phát từ nhu cầu phát triển của các nước Mekong, đồng thời thúc đẩy hợp tác khu vực, tăng cường gắn kết các cơ chế hợp tác nhằm huy động mọi nguồn lực cho phát triển bền vững và giải quyết hiệu quả các thách thức. Trên cơ sở đó, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đề nghị FOM cần ưu tiên: (i) Hợp tác phòng chống và kiểm soát đại dịch Covid-19 thông qua bảo đảm tiếp cận vắc-xin kịp thời, an toàn và hiệu quả; thúc đẩy hợp tác chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực nghiên cứu và sản xuất vắc-xin; (ii) Tăng cường hợp tác xây dựng cơ sở hạ tầng chất lượng cao thông qua thúc đẩy hợp tác công tư (PPP) và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao nhằm bảo đảm phát triển bền vững và bao trùm tại tiểu vùng Mekong; (iii) Thúc đẩy hợp tác về tăng trưởng xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu và quản lý, sử dụng bền vững nguồn nước; và (iv) Tăng cường đối thoại chính sách về phát triển bền vững tại tiểu vùng Mekong.

Kết thúc Hội nghị, các đại biểu đã thông qua Tuyên bố báo chí chung.

*****

Vương quốc Anh được trao quy chế Đối tác đối thoại đầy đủ của ASEAN

Chiều này 5/8/2021, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã dự Lễ trao quy chế Đối tác đối thoại đầy đủ của ASEAN cho Vương quốc Anh do Bộ trưởng Ngoại giao Brunei, Chủ tịch ASEAN 2021 chủ trì. Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN, Ngoại trưởng Vương quốc Anh Dominic Raab và Tổng thư ký ASEAN cùng dự. Sự kiện này là kết quả của quá trình tham vấn trong ASEAN và giữa ASEAN với Vương quốc Anh từ năm 2020, thể hiện tính tích cực và rộng mở trong quan hệ đối ngoại của ASEAN.

Tại buổi lễ, phát biểu chúc mừng Vương quốc Anh, Bộ trưởng Ngoại giao Brunei, thay mặt ASEAN bày tỏ đánh giá cao các cam kết và tiềm năng hợp tác của Vương quốc Anh trên tất cả các phương diện chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội. ASEAN trông đợi sau khi trở thành Đối tác đối thoại đầy đủ của ASEAN, Vương quốc Anh sẽ phát huy vai trò và thế mạnh của mình đưa quan hệ ASEAN-Vương quốc Anh phát triển thực chất, đóng góp cho hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng ở khu vực.

Bày tỏ cảm ơn quyết định của ASEAN, Ngoại trưởng Anh Dominic Raab khẳng định Vương quốc Anh coi ASEAN và khu vực Đông Nam Á có vị trí quan trọng trong chính sách đối ngoại toàn cầu của mình, cam kết coi trọng vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực.

Ngoại trưởng Anh chia sẻ các ưu tiên hợp tác thời gian tới gồm hợp tác kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng xanh, xây dựng cơ sở hạ tầng bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu, ứng phó với các thách thức khu vực và toàn cầu đang nổi lên. Vương quốc Anh cũng sẵn sàng nâng cao hợp tác với ASEAN trong ứng phó và kiểm soát đại dịch Covid-19, cung cấp vaccine cho ASEAN, hỗ trợ khu vực nâng cao năng lực y tế dự phòng. Nhấn mạnh tăng cường hợp tác biển, Vương quốc Anh sẽ cùng ASEAN nâng cao năng lực chấp pháp trên biển, góp phần đề cao giá trị và vai trò của luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982.

Kết thúc buổi lễ, Tổng thư ký ASEAN đã chính thức ký thư gửi Ngoại trưởng Vương Quốc Anh thông báo quyết định của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN.

*****

New Zealand tài trợ ASEAN 30 triệu đô-la để ứng phó và giảm thiểu tác động của dịch Covid-19

Sáng ngày 5/8/2021 đã diễn ra Hội nghị trực tuyến Bộ trưởng Ngoại giao (PMC) ASEAN - New Zealand. Đây là hoạt động trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 54 và các Hội nghị liên quan. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Campuchia Prak Sokhonnn, trong vai trò nước điều phối quan hệ ASEAN - New Zealand và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao New Zealand Nanaia Mahuta đồng chủ trì Hội nghị này.

Bộ trưởng Nanaia Mahuta khẳng định coi trọng quan hệ với ASEAN, mong cùng ASEAN kế thừa và phát huy nền tảng quan hệ đối tác hơn 45 năm qua, đẩy mạnh hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược, đề cao hợp tác đa phương, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, thúc đẩy các nguyên tắc và chuẩn mực quốc tế, đóng góp tích cực cho hoà bình, ổn định và thịnh vượng tại khu vực. Bộ trưởng New Zealand cam kết phối hợp với ASEAN giảm thiểu các tác động do đại dịch Covid-19 gây ra và hỗ trợ thúc đẩy phục hồi bền vững, đồng thời thông báo đóng góp 1 triệu đô-la New Zealand (NZD) cho Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19, tài trợ 29 triệu NZD hỗ trợ ASEAN ứng phó và giải quyết các tác động của dịch bệnh, trong đó dành 17 triệu NZD hỗ trợ cung ứng vaccine đồng đều trong khu vực. Bộ trưởng Nanaia Mahuta cho biết thêm New Zealand, thành viên sáng lập của viện Mekong, dành nhiều quan tâm tới phát triển bền vững trên sông Mekong và có những cam kết mạnh mẽ, cụ thể về phát triển hợp tác giữa New Zealand với tiểu vùng Mekong.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Campuchia thay mặt ASEAN hoan nghênh những tiến triển trong quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - New Zealand, nhấn mạnh nhu cầu phối hợp triển khai hiệu quả Tuyên bố tầm nhìn chung được thông qua tại Hội nghị cấp cao kỷ niệm 45 năm quan hệ ASEAN - New Zealand năm 2020, tập trung thúc đẩy các trụ cột hợp tác vì hoà bình, thịnh vượng, con người và hành tinh. Các nước ASEAN đánh giá cao New Zealand tích cực hỗ trợ ứng phó Covid-19 và phục hồi bền vững, đồng thời mong muốn phối hợp chặt chẽ với New Zealand làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược, thúc đẩy đối thoại, hợp tác duy trì ổn định, phát triển thịnh vượng ở khu vực, ứng phó hiệu quả với các thách thức nổi lên.

Hai bên nhất trí triển khai Kế hoạch hành động giai đoạn mới 2021-2025, ưu tiên hỗ trợ lẫn nhau trong ứng phó đại dịch và phục hồi bền vững, tập trung thúc đẩy hợp tác kinh tế-thương mại-đầu tư, ổn định chuỗi cung ứng khu vực, chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, giáo dục, bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu, quản lý thiên tai, nông nghệp thông minh, thu hẹp khoảng cách phát triển và hợp tác phát triển tiểu vùng trong đó có tiểu vùng Mekong. Hai bên khẳng định tiếp tục nỗ lực ủng hộ hệ thống thương mại đa phương quốc tế rộng mở, công bằng, dựa trên luật lệ và đẩy mạnh liên kết khu vực thông qua nâng cấp Hiệp định khu vực mậu dịch tự do ASEAN - Australia - New Zealand (AANZFTA) và thúc đẩy Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) sớm được phê chuẩn và có hiệu lực.

Trao đổi về tình hình thế giới và khu vực, ASEAN và New Zealand khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ đóng góp duy trì và bảo đảm hoà bình, an ninh, ổn định ở khu vực, trong đó có an ninh và an toàn hàng hải ở Biển Đông. New Zealand nhấn mạnh ủng hộ lập trường nguyên tắc của ASEAN, hoan nghênh ASEAN phát huy vai trò thúc đẩy đối thoại và xây dựng lòng tin, đảm bảo thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), xây dựng một bộ Quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982. New Zealand hoan nghênh vai trò và những nỗ lực của ASEAN chủ động thúc đẩy hòa giải, đối thoại, hỗ trợ Myanmar tìm giải pháp ổn định tình hình, khẳng định ủng hộ ASEAN triển khai thành công Đồng thuận 5 điểm của các Nhà lãnh đạo ASEAN.

Phát biểu tại Hội nghị, Trưởng đoàn Việt Nam khẳng định tầm quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - New Zealand đối với hoà bình, ổn định, thịnh vượng và bền vững tại khu vực. Việt Nam đề nghị New Zealand hỗ trợ ASEAN nâng cao năng lực ứng phó Covid-19, tiếp cận vaccine kịp thời và đồng đều; giảm thiểu các tác động do đại dịch và thúc đẩy phục hồi kinh tế thông qua duy trì thị trường mở và các chuỗi cung ứng. Việt Nam cũng mong hai bên sớm nâng cấp Hiệp định AANZFTA và hoàn tất Hiệp định dịch vụ hàng không khu vực ASEAN - New Zealand. Việt Nam khuyến khích New Zealand hỗ trợ ASEAN thu hẹp khoảng cách phát triển và thúc đẩy phát triển bền vững tại các tiểu vùng, trong đó có Mekong.

Về Biển Đông, Trưởng đoàn Việt Nam nhấn mạnh các nước ASEAN và New Zealand chia sẻ lợi ích và trách nhiệm duy trì hoà bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải tại Biển Đông, tuyến hàng hải huyết mạch của thế giới. Việt Nam tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông. ASEAN tích cực cùng Trung Quốc xây dựng bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.

Kết thúc Hội nghị, Brunei chính thức tiếp nhận vai trò điều phối quan hệ ASEAN - New Zealand trong giai đoạn 2021-2024.

*****

ASEAN - Canada ưu tiên hỗ trợ lẫn nhau ứng phó Covid-19, thúc đẩy phục hồi toàn diện

Sáng 5/8/2021, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã dự Hội nghị trực tuyến Bộ trưởng Ngoại giao (PMC) ASEAN - Canada. Đây là hoạt động tiếp theo trong chuỗi Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 54. Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN, Bộ trưởng Ngoại giao Canada Marc Garneau và Tổng Thư ký ASEAN cùng dự Hội nghị này.

Bộ trưởng Marc Garneau khẳng định Canada luôn coi trọng quan hệ với ASEAN, đánh giá cao Việt Nam, Chủ tịch ASEAN 2020 và khẳng định tiếp tục ủng hộ Brunei trong vai trò Chủ tịch ASEAN 2021. Canada nhấn mạnh mong muốn cùng ASEAN nâng tầm quan hệ, tham gia sâu rộng hơn vào các cơ chế hợp tác khu vực do ASEAN chủ trì và sớm khởi động đàm phán Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Canada.

Thay mặt ASEAN, Myanmar, nước điều phối quan hệ hoan nghênh quan hệ ASEAN - Canada tiếp tục tiến triển, mặc dù bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh; tổng kim thương mại hai chiều đạt 16,2 tỷ USD và đầu tư từ Canada vào ASEAN đạt 5 tỷ USD trong 2020. Các nước ASEAN đánh giá cao việc Canada công bố đóng góp 3,5 triệu đô-la Canada (CND) cho Quỹ ứng phó ASEAN Covid-19 trong 5 năm tới, hỗ trợ ASEAN với gói vật tư y tế trị giá 4,5 triệu CND.

Hai bên nhất trí sẽ ưu tiên hỗ trợ lẫn nhau ứng phó Covid-19, giảm thiểu các tác động do đại dịch và thúc đẩy phục hồi toàn diện, bền vững. Ngoài ra hai bên cũng cam kết đẩy mạnh hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư, duy trì ổn định kết nối chuỗi cung ứng. Trong năm 2021, ASEAN - Canada sẽ khởi động đàm phán về Khu vực mậu dịch tự do (FTA). Hai bên cũng sẽ thúc đẩy hợp tác thông qua triển khai Kế hoạch hành động giai đoạn mới 2021-2025.

Canada khẳng định tiếp tục triển khai các chương trình hợp tác giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao như Chương trình học bổng trao đổi phát triển giáo dục ASEAN - Canada (SEED), hỗ trợ doanh nghiệp, quản lý thiên tai, giáo dục, y tế và bình đẳng giới, ứng dụng công nghệ đổi mới sáng tạo, bảo đảm an ninh mạng, phát triển kinh tế số và đẩy mạnh hợp tác phát triển bền vững, ứng phó biến đổi khí hậu. Hai bên cũng nhất trí phối hợp tổ chức các hoạt động kỷ niệm 45 năm quan hệ đối tác ASEAN - Canada trong năm 2022.

Trao đổi ý kiến về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, các nước ASEAN và Canada nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hoà bình, an ninh và ổn định ở khu vực, nhất là ở Biển Đông, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay. Canada ủng hộ ASEAN thúc đẩy hợp tác, đối thoại, xây dựng lòng tin ở khu vực, đề cao luật pháp quốc tế, xây dựng trật tự khu vực dựa trên luật lệ, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hoà bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước UNCLOS năm 1982, và hoàn tất xây dựng bộ Quy tắc ứng xử COC.

Canada hoan nghênh ASEAN chủ động thúc đẩy hòa giải, đối thoại, hỗ trợ Myanmar tìm giải pháp ổn định tình hình. Canada nhấn mạnh ủng hộ ASEAN triển khai thành công Đồng thuận 5 điểm của các Nhà lãnh đạo ASEAN.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn hoan nghênh Canada mong muốn làm sâu sắc hơn quan hệ với ASEAN, đóng góp tích cực cho các nỗ lực chung của ASEAN duy trì hoà bình, ổn định và phát triển tại khu vực. Bộ trưởng đề nghị Canada hỗ trợ ASEAN tiếp cận kịp thời, đầy đủ với vaccine Covid-19; thúc đẩy các giải pháp cụ thể trợ giúp các nước đang phát triển như các nước ASEAN giải quyết các tác động do đại dịch gây ra và thúc đẩy các nỗ lực phục hồi và phát triển; tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp ASEAN. Bộ trưởng cho biết Việt Nam ủng hộ khởi động đàm phán xây dựng Khu vực mậu dịch tự do (FTA) ASEAN - Canada, tạo thuận lợi cho thương mại và đầu tư. Ngoài ra, Bộ trưởng cũng đề nghị hai bên cần thúc đẩy nội dung hợp tác về phụ nữ, hoà bình và an ninh.

Chia sẻ ý kiến các nước, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh duy trì hoà bình, an ninh, môi trường biển, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, tuyến hàng hải quan trọng của thế giới, là lợi ích và trách nhiệm của các nước, trong đó có ASEAN và Canada. Khẳng định lập trường nguyên tắc nhất quán của ASEAN về Biển Đông, Bộ trưởng nhấn mạnh tầm quan trọng của tăng cường xây dựng lòng tin, kiềm chế, không quân sự hoá, giải quyết hoà bình các tranh chấp phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982. Bộ trưởng khẳng định ASEAN đang tích cực phối hợp với Trung Quốc xây dựng bộ Quy tắc ứng xử COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982 và và đề nghị Canada tiếp tục ủng hộ các nỗ lực của ASEAN trong vấn đề này.