Thế mạnh của ngành công nghiệp hàng nghìn tỷ USD

Sự kiện do Tập đoàn Phenikaa, Trường Đại học Phenikaa phối hợp với Tập đoàn Synopsys và Đại học Bang Arizona của Hoa Kỳ tổ chức, thu hút sự quan tâm, tham gia của giới chuyên gia, các tổ chức, cá nhân lĩnh vực vi mạch bán dẫn trong và ngoài nước.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nhấn mạnh, ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn chính là ngành công nghiệp đóng vai trò quan trọng, nền tảng định hình sự phát triển của nhiều lĩnh vực khác nhau trong nền kinh tế toàn cầu, là tiền đề, là động lực thúc đẩy xu thế chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, phát triển dựa vào tri thức của toàn cầu. Ở chiều ngược lại chuyển đổi xanh, chuyển đổi số sẽ thúc đẩy phát triển mạnh mẽ ngành công nghiệp bán dẫn.

Theo Phó thủ tướng Trần Hồng Hà, thế giới đã chứng kiến thị trường chip bán dẫn giữ vững tốc độ tăng trưởng nhanh và ổn định trong suốt 20 năm qua được dự báo sẽ trở thành ngành công nghiệp với quy mô hàng nghìn tỷ USD vào năm 2030.

Ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn có tính toàn cầu hóa. Với các đặc thù là sự phức tạp của sản phẩm, đòi hỏi sự đầu tư lớn về sản xuất và yêu cầu cao về trình độ lao động, kích thước, hiệu năng xử lý quyết định năng lực canh tranh của sản phẩm và ưu thế của các nhà sản xuất.

Trong xu thế chuyển dịch chuỗi sản xuất khu vực và toàn cầu, Việt Nam có lợi thế về địa kinh tế; môi trường đầu tư - kinh doanh thuận lợi, với các chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn; nguồn nhân lực trẻ, có trình độ cơ bản và khả năng tiếp cận công nghệ mới; nguồn nguyên-vật liệu thuận lợi…

Phó thủ tướng cho rằng, Việt Nam đang chạy đua với thời gian và đã có những bước đi cụ thể, bài bản, mang tính nền tảng nhằm tạo tiền đề và môi trường thuận lợi cho phát triển ngành công nghiệp quan trọng bán dẫn; từ chủ trương của Đảng, được thể chế hóa trong các chính sách, pháp luật của Nhà nước; đến những nỗ lực vượt bậc trong ưu tiên phát triển hạ tầng, như năng lượng, logistics…

Chính phủ đang tập trung xây dựng Chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn và Đề án đào tạo nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn theo tiêu chuẩn quốc tế.

"Việc nhanh chóng xây dựng được đội ngũ nhân lực chất lượng cao, có chuyên môn sâu về vi mạch bán dẫn được cho là bài toán mấu chốt, là cơ hội, cũng là thách thức lớn nhất để Việt Nam phát huy tốt tiềm năng, lợi thế, tham gia tốt vào chuỗi giá trị ngàn tỷ USD của ngành công nghiệp bán dẫn", Phó thủ tướng nhấn mạnh.

Muốn đào tạo hàng chục ngàn lao động chất lượng cao trong ngành công nghiệp bán dẫn, theo Phó thủ tướng Trần Hồng Hà, trước hết phải ưu tiên đào tạo, thu hút đội ngũ giáo viên, giảng viên chất lượng cao, có kinh nghiệm chuyên sâu trong ngành để nâng cao chất lượng giảng dạy.

Điều này có thể bao gồm việc cung cấp các khóa đào tạo và chương trình huấn luyện chuyên sâu, tạo điều kiện, môi trường để họ tiếp tục nghiên cứu và cập nhật kiến thức mới nhất. Việt Nam mong muốn sự hỗ trợ của Hoa Kỳ và các doanh nghiệp hàng đầu về công nghệ bán dẫn.

Nhân dịp này, Phó Thủ tướng đánh giá cao sự mạnh dạn và quyết tâm của Tập đoàn Phenikaa khi tham gia vào lĩnh vực công nghiệp bán dẫn với các hành động thiết thực mang tầm chiến lược để hiện thực hóa mục tiêu, thông qua việc xây dựng hệ sinh thái bao gồm giáo dục đào tạo-nghiên cứu khoa học-công nghệ-sản xuất công nghiệp.

Mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư vi mạch

Cũng tại Hội thảo quan trọng này, theo Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, một trong những bước đi của chiến lược quốc gia về công nghiệp bán dẫn là xây dựng để Việt Nam trở thành trung tâm (Hub) nhân lực toàn cầu về công nghiệp bán dẫn. Từ hub nhân lực này sẽ tiến tới xây dựng công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam.

Người đứng đầu Bộ Thông tin và Truyền thông nhấn mạnh, Hub nhân lực như thỏi nam châm thu hút đầu tư nghiên cứu, thiết kế, sản xuất, đóng gói, kiểm thử chip bán dẫn tại Việt Nam. Hub nhân lực toàn cầu sẽ bao gồm cả người làm việc trong công đoạn gia công, xuất khẩu lao động về công nghiệp bán dẫn.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Việt Nam phải có khả năng đáp ứng nhanh về nhu cầu lao động, nhân lực được nâng cao kỹ năng, nhân lực STEM... Nhân lực là lõi để dựng nên ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam sau này.

Ở góc nhìn quốc tế, lãnh đạo Bộ Thông tin và Truyền thông nhìn nhận thế giới đang thiếu hụt nhân lực công nghệ bán dẫn. Sự thiếu hụt này có tính toàn cầu nhưng chủ yếu trong ngắn hạn và trung hạn.

Tuy nhiên, Việt Nam có thể đáp ứng nhanh cả trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn về nhu cầu nhân lực bán dẫn toàn cầu. Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, việc đào tạo nhân lực mang tính dài hạn trong nước như giáo dục STEM ở bậc phổ thông, đào tạo tiến sĩ vẫn phải chú trọng trong ngắn hạn. Để thực hiện tốt mục tiêu nhân lực bán dẫn trong ngắn hạn, chúng ta cần tập trung đào tạo lại, đào tạo chuyển tiếp.

Việt Nam hiện có 600.000 - 700.000 kỹ sư công nghệ thông tin, phần mềm, điện tử. Nếu đào tạo lại trong 6 - 12 tháng, số nhân lực này có thể sẵn sàng cho công nghiệp bán dẫn.

Để làm được việc này, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng Việt Nam cần giáo viên, người hướng dẫn, cơ sở vật chất, giáo trình và chú trọng hợp tác giữa doanh nghiệp bán dẫn và đại học. Ngoài ra cần sự đầu tư của Nhà nước về cơ sở vật chất tại các cơ sở đào tạo.

"Thu hút giáo viên bán dẫn nước ngoài có thể là sự ưu tiên cao nhất lúc này. Ngành công nghiệp này chưa bao giờ dễ dàng, cần khát vọng lớn và quyết tâm cao và sự bền bỉ", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã thảo luận những nội dung quan trọng xung quanh vấn đề nhân lực cho lĩnh vực vi mạch bán dẫn tại Việt Nam như tính khả thi của việc đào tạo 50.000 kỹ sư vi mạch Việt Nam đến năm 2030; cũng như các chính sách hỗ trợ của Chính phủ với các trường đại học đào tạo lao động ngành bán dẫn; kinh nghiệm đào tạo nguồn nhân lực bán dẫn của các công ty và trường đại học hàng đầu thế giới; cách thức để có thể hình thành một tháp nhân lực bán dẫn Việt Nam từ nguồn nhân lực đầy tiềm năng....

Để hiện thực hóa các mục tiêu, Tập đoàn Phenikaa và các đối tác cũng đã công bố những bước đi cụ thể nhằm đồng hành cùng Chính phủ phát triển nguồn nhân lực bán dẫn chất lượng cao tại Việt Nam.

Theo PGS.TS Hồ Xuân Năng, Chủ tịch Tập đoàn Phenikaa, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Phenikaa, bối cảnh thế giới hiện nay đã đặt ra việc cần vẽ lại vị trí trên bản đồ thế giới về bán dẫn và đây là cơ hội đặc biệt cho Việt Nam, để phát triển hệ sinh thái ngành công nghiệp bán dẫn, bắt đầu từ việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao về bán dẫn.

Việt Nam có các điều kiện và yếu tố cần thiết để phát triển công nghiệp bán dẫn với hệ thống chính trị ổn định, vị trí địa lý thuận lợi, sự quan tâm và quyết liệt của Chính phủ.

Cụ thể, thông qua việc ban hành các chính sách và hành lang pháp lý nhằm tạo điều kiện cho việc đầu tư và phát triển các sản phẩm công nghệ cao, trong đó lĩnh vực vi mạch bán dẫn là ưu tiên hàng đầu trong tất cả các lĩnh vực.  

Ông Năng cho rằng, do tính chất đặc thù, việc phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn nói chung, nguồn nhân lực vi mạch bán dẫn nói riêng, không thể đạt được hiệu quả cao nếu thực hiện một cách độc lập, đơn lẻ.

Theo đó, việc tạo dựng mối liên kết chặt chẽ, tương hỗ giữa 3 “Nhà” là các cơ quan nhà nước - các viện, trường đại học và các doanh nghiệp trong ngành, là nhu cầu thiết yếu để thúc đẩy việc đào tạo nguồn nhân lực vi mạch bán dẫn đảm bảo khả năng đáp ứng nhu cầu xã hội cả về lượng và chất.  

Ông Hồ Xuân Năng chia sẻ, hiện thực hóa mục tiêu trở thành một trong những Tập đoàn Công nghệ - Công nghiệp hàng đầu tại Việt Nam, Phenikaa chính thức tham gia lĩnh vực công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam bằng việc đầu tư mang tầm chiến lược gồm thành lập công ty Bán dẫn Phenikaa (S-Phenikaa) hoạt động trong lĩnh vực thiết kế vi mạch và các dịch vụ liên quan đến vi mạch; Thành lập Trung tâm Phenikaa đào tạo nguồn nhân lực vi mạch theo mô hình (upskill) dựa trên nhu cầu của khách hàng.

Đồng thời, Trường Đại học Phenikaa đưa chuyên ngành thiết kế vi mạch vào chương trình đào tạo đại học chính quy từ năm 2024-2025 với mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực ngành vi mạch bán dẫn theo chiều rộng và chiều sâu theo nhu cầu xã hội; thúc đẩy nghiên cứu, phát triển, thiết kế và sản xuất các dòng chip thông minh, tiên tiến, hiệu quả cao, ứng dụng trong các lĩnh vực của đời sống xã hội bằng các giải pháp đồng bộ, hiệu quả với sự hợp tác với các đối tác chiến lược.

Một trong những mục tiêu chiến lược của chương trình đào tạo nhân lực ngành bán dẫn mà Phenikaa hướng đến là có thể từng bước tạo ra những người có khả năng trở thành tổng công trình sư lãnh đạo việc thiết kế các sản phẩm chip tầm quốc tế, có ý nghĩa quan trọng cả về trình độ công nghệ và quy mô kinh tế.

“Mục tiêu đến năm 2030, Phenikaa sẽ đào tạo ra tối thiểu 8.000 kỹ sư thiết kế chip và 12.000 kỹ sư theo mô hình Upskill, công nhân bậc cao trong các nhà máy lắp ráp, kiểm thử, đóng gói, đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu nhân sự dự kiến cần bổ sung của ngành”, ông Năng nhấn mạnh.

Hiện thực hóa chiến lược bằng những giải pháp cụ thể

Tại Hội thảo, Tập đoàn Phenikaa và các đối tác đã công bố những bước đi cụ thể mang tầm chiến lược nhằm hiện thực hóa cam kết của mình đồng hành cùng Chính phủ phát triển nguồn nhân lực bán dẫn chất lượng cao tại Việt Nam.

Cụ thể là việc thành lập liên minh hợp tác đào tạo nhân lực chất lượng cao và nghiên cứu bán dẫn theo mô hình hợp tác công - tư (PPP); giới thiệu Trung tâm Phenikaa Đào tạo Thiết kế vi mạch bán dẫn, tập trung đào tạo chuyên sâu và nâng cao kĩ năng và Công ty S-Phenikaa, công ty hoạt động trong lĩnh vực thiết kế và sản xuất vi mạch.

Gắn đào tạo với doanh nghiệp nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra, Trường Đại học Phenikaa, Trung tâm Phenikaa Đào tạo Thiết kế vi mạch bán dẫn và Công ty S-Phenikaa sẽ phối hợp chặt chẽ và hoạt động như một tổ hợp dịch vụ kinh doanh cung cấp các dịch vụ: Đào tạo theo nhu cầu xã hội dựa trên mô hình đào tạo trên công việc (training on jobs); Thiết kế sản phẩm chip theo nhu cầu thị trường, nhằm vào các ngách sản phẩm AI thiết yếu.

Cung cấp các dịch vụ thiết kế chíp hàng đầu khu vực và thế giới. Với hướng đi dài hạn, bài bản từ đào tạo cơ bản ở bậc đại học, tới đào tạo chuyên sâu, mở rộng và nâng cao kỹ năng (upskill), tiếp nối là thực hành, thực tập, giải các bài toán thực tế theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp và nhu cầu của xã hội.

Mô hình này sẽ là vườn ươm tạo ra các nhân sự có năng lực của các kiến trúc sư, tổng công trình sư trong ngành, góp phần hoàn thiện tháp nhân lực Việt Nam về bán dẫn.

Ông Lê Thái Hà, Giám đốc Trung tâm Phenikaa Đào tạo Thiết kế vi mạch bán dẫn chia sẻ, bằng liên kết rộng mở với các đối tác chiến lược trong và ngoài nước về đào tạo, thiết kế, sản xuất thử vi mạch, Phenikaa kỳ vọng, các thế hệ học viên bước ra từ Hệ sinh thái Tập đoàn sẽ trở thành những nhân tố chủ chốt trong quá trình đưa Việt Nam trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi công nghệ bán dẫn nói riêng và ngành công nghiệp toàn cầu nói chung