Ngày 24/10, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì Hội nghị với  Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam và 31 doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu.

6 doanh nghiệp đầu mối không nhập khẩu xăng dầu

Báo cáo về tình hình thực hiện tổng nguồn cung xăng dầu 9 tháng đầu năm 2022, ông Trần Duy Đông,  Vụ trưởng Thị trường trong nước thông tin, tổng nguồn xăng dầu tối thiểu năm 2022 được Bộ giao cho các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu (36 thương nhân) thực hiện tổng cộng là 20.722.039 m3/tấn xăng dầu các loại (xăng dầu mặt đất, bao gồm xăng, diesel, dầu mazut, dầu hỏa: 19.910.000 m3/tấn; nhiên liệu hàng không, bao gồm Jet A1, xăng tàu bay: 812.039 m3).

Cụ thể, lượng xăng là 8.138.000 m3 (trong đó nhập khẩu 834.000 m3); Dầu diesel 11.342.000 m3 (trong đó nhập khẩu 3.585.000 m3); Dầu Mazut 400.000 tấn (nhập khẩu 400.000 tấn); Dầu hỏa: 30.000 m3 (nhập khẩu 30.000 m3); Jet A1: 812.000 m3 (trong đó nhập khẩu 516.000 m3); Xăng tàu bay: 39 m3 (nhập khẩu 39 m3).

Theo báo cáo tổng hợp từ các đầu mối kinh doanh xăng dầu, các doanh nghiệp đã thực hiện tổng nguồn xăng dầu mặt đất (xăng, diesel, dầu hỏa, dầu mazut) trong 9 tháng đầu năm 2022 đạt hơn 17,2 triệu m3/tấn.

Cụ thể, xăng là 7.471.123 m3 (đạt khoảng 91,8% tổng nguồn xăng được giao); Diesel: 9.472.467 m3 (đạt khoảng 83,5% tổng nguồn diesel được giao); Mazut: 270.122 tấn (đạt khoảng 67,5% tổng nguồn mazut được giao); Dầu hỏa: 24.623 m3 (đạt khoảng 82,1% tổng nguồn dầu hỏa được giao).

Đối với mặt hàng chủ đạo là xăng và diesel, một số thương nhân thực hiện tổng nguồn gần đạt, thậm chí vượt so với tổng nguồn tối thiểu được giao.

Chẳng hạn, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam đạt 99,6% đối với xăng; 95,9% đối với diesel; Tổng công ty Dầu Việt Nam - CTCP đạt 100,3% đối với xăng; 83,4% đối với diesel; Công ty TNHH MTV Dầu khí TP. Hồ Chí Minh đạt 93,2% đối với xăng; 167,0% đối với diesel; Công ty cổ phần thương mại dầu khí Đồng Tháp đạt 96,2% đối với xăng; 74,9% đối với diesel..

Tuy nhiên, ông Đông cũng chỉ rõ, một số thương nhân không thực hiện tổng nguồn tối thiểu được giao là Công ty TNHH sản xuất - thương mại Hưng Phát; Tổng công ty thương mại Sài Gòn - TNHH một thành viên; Công ty cổ phần nhiên liệu Phúc Lâm (mặt hàng diesel); Công ty TNHH xăng dầu Giang Nam; Công ty TNHH Trung Linh Phát (mặt hàng xăng); Công ty cổ phần Phúc Lộc Ninh.

Doanh nghiệp kêu nhiều về chi phí

Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam (Vinpa) cho rằng, nguyên nhân dẫn đến việc đứt gãy nguồn cung ở một số địa bàn, đặc biệt là quý 3/2022, về mặt khách quan, theo quy định của Nghị định 95, các doanh nghiệp đầu năm đăng ký theo sản lượng trung bình hoạt động của năm trước. Trong khi đó, năm 2021 và 2020 lại là năm diễn ra đại dịch nên sản lượng sụt giảm.

Thêm nữa, do tình hình địa chính trị, giá thế giới biến động rất lớn, mang tính chất dị biệt nên không có chính sách nào có thể bao phủ để kịp thời thích ứng với biến động giá cả và tình hình địa chính trị thế giới trong năm 2022.

Bảo chỉ rõ, chi phí hoạt động lưu thông của xăng dầu, giúp hàng hóa được bán ra thị trường từ thương nhân phân phối, đến cửa hàng bán lẻ, nhưng chi phí này đã được áp dụng suốt từ năm 2014 đến nay và chưa được sửa đổi dù Hiệp hội đã kiến nghị đề xuất nhiều lần và theo quy định phải rà soát hàng năm.

Chi phí thứ 2 là chi phí tạo nguồn, là các chi phí đã được quy định tại các Nghị định 83, 95. Chi phí này bao gồm: giá cả thế giới, premium, phụ phí, chi phí đưa hàng từ nước ngoài về, kể cả chi phí nhập từ các nhà máy lọc dầu trong nước. Đây là vấn đề rất mới, bắt đầu thực hiện trong năm 2022.

Đơn cử, đối với chi phí đưa xăng dầu từ Nhà máy về cảng và premium trong nước, đáng lẽ phải được áp dụng từ 11/7, nhưng đến 11/10 mới được áp dụng, chậm đến 3 tháng, dẫn đến trong quý III, các doanh nghiệp lấy hàng trong nước thiếu tới 600 đồng/lít xăng.

Trong khi đó, chi phí nhập khẩu dù đã được điều chỉnh nhưng thời gian vừa qua chi phí này lại biến động tăng rất cao, việc điều chỉnh nhưng không sát thực tế nên các doanh nghiệp lỗ trong quý III tại khâu tạo nguồn khoảng hơn 2000 tỷ đồng. Đây chính là lý do các doanh nghiệp rất ngần ngại vì lỗ rất lớn.

"Đặc biệt, trong quý III, chi phí tạo nguồn ở nước ngoài về, theo tính toán, doanh nghiệp chịu lỗ tới 650 đồng/lít xăng. Các chi phí đó doanh nghiệp phải chịu để thực hiện theo đúng nhiệm vụ chính trị phân phối xăng dầu được giao. Chưa tính tới những yếu tố do thời tiết, ảnh hưởng của bão gió khiến tàu bè không thể tiếp cận được vào các nhà máy thì đâu đó đứt nguồn là điều dễ hiểu", ông Bảo phân tích.

Trong thời gian tới, Vinpa cho rằng, đối với khối lượng xăng dầu Bộ giao cho các doanh nghiệp thì chắc chắn phải nhập thêm. Trong khi với giá cả hiện tại trong quý IV, nhất là tháng 11, 12 thì premium đang ở mức trên dưới 10 USD, như vậy chi phí doanh nghiệp sẽ phải chịu lỗ hơn 1.000 đồng/lít khiến doanh nghiệp không thể thực hiện được.

Bên cạnh đó, phía ngân hàng cũng đang vận hành theo nguyên tắc phương án nhập khẩu có lợi nhuận thì mới cho vay, dù Bộ Công thương đã có văn bản đề xuất ý kiến.

Ông Bùi Ngọc Bảo kiến nghị, để bảo đảm được cho các doanh nghiệp có khả năng nhập đúng tiến độ, số lượng xăng dầu do Bộ đề xuất thì phải triệt tiêu chênh lệch giữa chi phí tạo nguồn nhập khẩu với trong nước theo cách lấy Quỹ bình ổn để bù trực tiếp vào chênh lệch của premium nhập khẩu để bằng với giá trong nước.

"Bộ Công thương thống nhất với Bộ Tài chính để rà soát các chi phí, thay vì 6 tháng thay đổi 1 lần thì 3 tháng thay 1 lần để giảm đi chi phí nhập khẩu, cắt lỗ cho doanh nghiệp", ông Bảo kiến nghị.

Đưa ra một loạt nhiệm vụ phải thực hiện để ổn định thị trường xăng dầu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, các doanh nghiệp sản xuất và doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối cần phải bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho cả nước trong mọi hoàn cảnh, phải thực hiện ít nhất bằng kế hoạch sản lượng đã cam kết và động viên các doanh nghiệp nâng công suất để đáp ứng nhu cầu nguồn cung tại các nhà máy sản xuất trong nước.

Cùng đó, các doanh nghiệp sản xuất cần áp dụng kỷ luật khắt khe hơn với doanh nghiệp đầu mối, bảo đảm cung ứng đầy đủ sản lượng phân giao, tránh tình trạng ký hợp đồng xong để đấy.

Các doanh nghiệp đầu mối khẩn trương lên kế hoạch sản xuất, nhập khẩu, hợp đồng mua bán cụ thể, chi tiết cho từng tuần, từng tháng, hàng quý và cả năm theo kế hoạch phân giao của Bộ, nhất là thời điểm cuối năm, tại các nước khu vực Châu Âu, nhu cầu về xăng dầu, khí đốt vào mùa đông sẽ tăng cao, dẫn đến nguồn cung cho chúng ta sẽ bị thu hẹp. Vì vậy, các doanh nghiệp phải phấn đấu đạt mức tối thiểu theo kế hoạch phân giao của Bộ.

Một yêu cầu được đặt ra chính là từ 1/1/2023, các doanh nghiệp phải triển khai ứng dụng phần mềm quản lý trong kinh doanh xăng dầu, kết nối từ Bộ Công thương đến với các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối để minh bạch thông tin, quản lý lưu thông và bảo đảm công bằng giữa các doanh nghiệp.

Bộ trường yêu cầu các doanh nghiệp đầu mối, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam tiếp tục nghiên cứu, đề xuất sửa đổi cơ chế chính sách cho phù hợp với thực tiễn đang diễn ra.