Tính toán lộ trình phù hợp

Bộ Y tế đề xuất lộ trình miễn viện phí triển khai theo 3 giai đoạn. Giai đoạn từ năm 2026: Người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần/năm, tùy nhóm đối tượng và ưu tiên lộ trình. Người tham gia bảo hiểm y tế (BHYT) thuộc hộ cận nghèo, người từ 75 tuổi trở lên hưởng trợ cấp hưu trí xã hội được chi trả 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi quyền lợi.

Giai đoạn 2026-2027: Nâng mức chi trả BHYT cho thuốc, trang thiết bị và kỹ thuật khám chữa bệnh.

Giai đoạn 2028-2030: Giảm chi tiền túi xuống dưới 30%, mở rộng danh mục thuốc, thiết bị và kỹ thuật được BHYT thanh toán; thí điểm sàng lọc 2-3 bệnh có chi phí hiệu quả; chi trả dịch vụ phòng bệnh từ Quỹ BHYT; nâng tỷ lệ bao phủ BHYT trên 95%.

Từ năm 2030, thử nghiệm BHYT bổ sung với đa dạng gói quyền lợi, hướng tới BHYT toàn dân, miễn viện phí trong phạm vi gói dịch vụ cơ bản và sàng lọc 3-5 bệnh phổ biến. Từ năm 2032, hoàn thiện y tế cơ sở và hệ thống thanh toán BHYT thông minh, đa tầng, đa gói quyền lợi.

Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế), bà Trần Thị Trang cho hay, theo đánh giá tác động, chi phí gia tăng tối đa giai đoạn 2027 (tăng mức hưởng lên tới 100% cho hộ cận nghèo và người cao tuổi từ 75 tuổi) ước tính từ 455 tỷ đến 2.793 tỷ đồng/năm, và khoảng 21.500 tỷ đồng/năm vào năm 2030 khi miễn viện phí cơ bản cho toàn dân. Bộ Y tế đề xuất 5 giải pháp, trong đó ưu tiên số 1 là giải pháp tài chính.

Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, quỹ BHYT hiện chi trả 87-89% tổng chi phí khám chữa bệnh, phần còn lại 11-13% là đồng chi trả của người dân. Nếu triển khai miễn viện phí cơ bản, gánh nặng tài chính sẽ giảm mạnh, giúp người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ y tế. Dù tỷ lệ chi tiền túi của người dân đã giảm từ 60-70% (đầu những năm 2000) xuống còn 41- 46% giai đoạn 2016-2022, viện phí vẫn là gánh nặng lớn với người nghèo, người mắc bệnh nặng hoặc mãn tính.

Để chính sách triển khai hiệu quả, đặc biệt ở tuyến y tế cơ sở, các chuyên gia nhấn mạnh cần đầu tư đủ về nhân lực, cơ sở vật chất và có lộ trình rõ ràng, bền vững. Tính khả thi của chính sách phụ thuộc vào ba yếu tố là đầu tư đúng mức cho hệ thống y tế cơ sở, cải thiện chính sách nhân lực y tế một cách thực chất, và tổ chức khám sức khỏe định kỳ linh hoạt, sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ và mô hình khám lưu động.

Bộ Y tế đang thúc đẩy các giải pháp đồng bộ nhằm triển khai chính sách miễn viện phí cơ bản, hướng tới giảm gánh nặng tài chính cho người dân và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực y tế. Theo đó, việc nâng cao chất lượng dịch vụ tại tuyến y tế cơ sở, áp dụng công nghệ số và cơ chế thanh toán thông minh được xem là trọng tâm.

Để giảm quá tải bệnh viện tuyến trên và giúp người dân tiếp cận chăm sóc ban đầu ngay tại cộng đồng, Bộ Y tế đề xuất tăng cường năng lực cho các trạm y tế, bao gồm đầu tư đồng bộ về nhân lực, cơ sở vật chất và trang thiết bị. Việc nâng cao chất lượng khám chữa bệnh tại tuyến y tế cơ sở được xem là biện pháp quan trọng để triển khai miễn viện phí hiệu quả.

Chuẩn bị nguồn tài chính vững vàng

Một yếu tố then chốt để miễn viện phí cơ bản hiệu quả là xây dựng gói dịch vụ y tế cơ bản phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội. Gói dịch vụ này xác định rõ các dịch vụ thiết yếu mà quỹ BHYT và Nhà nước chi trả, trước hết là các dịch vụ khám chữa bệnh thông thường, sàng lọc và chẩn đoán sớm.

Việc xác định danh mục dịch vụ, kỹ thuật và thuốc phải dựa trên nghiên cứu khoa học, hiệu quả chi phí và tầm quan trọng y tế, vừa mang lại quyền lợi thiết thực vừa bảo đảm quỹ tài chính không quá tải. Chính sách ưu tiên cho các nhóm yếu thế gồm người nghèo, người cận nghèo, người cao tuổi và các đối tượng chính sách xã hội, nhằm hiện thực hóa mục tiêu không để ai bị bỏ lại phía sau.

Để đảm bảo tính bền vững, Bộ Y tế đề xuất tăng mức đóng bảo hiểm y tế theo lộ trình, đồng thời Nhà nước hỗ trợ một phần cho các nhóm yếu thế. Bên cạnh đó, việc đa dạng hóa nguồn tài chính như bảo hiểm y tế bổ sung, bảo hiểm sức khỏe thương mại và khuyến khích xã hội hóa được xem là giải pháp hiệu quả để chia sẻ gánh nặng tài chính.

Bên cạnh giải pháp tài chính còn có giải pháp nâng cao năng lực hệ thống y tế, như cải thiện chất lượng dịch vụ, đầu tư nâng cao năng lực tuyến dưới để đảm bảo khám miễn phí phải chất lượng, thậm chí cao hơn khám thông thường; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số vào khám chữa bệnh; liên thông dữ liệu y tế để giảm chi phí xét nghiệm.