Năm nay, công tác đại diện vốn có nhiều điểm mới, tạo không gian chủ động cho người đại diện tham gia thúc đẩy hiệu quả hoạt động tại các doanh nghiệp.

Thúc đẩy hợp tác để cùng vươn xa

Tính đến ngày 31/8/2023, danh mục đầu tư của SCIC bao gồm 113 doanh nghiệp, với tổng vốn theo giá trị sổ sách là 49.353 tỷ đồng, trên tổng số vốn điều lệ là 168.121 tỷ đồng, trong đó có 16 tổng công ty và 1 tập đoàn.

Ông Lê Thanh Tuấn, Phó tổng giám đốc SCIC cho biết, SCIC luôn xác định người đại diện có tầm ảnh hưởng quan trọng đến hiệu quả quản lý vốn đầu tư của SCIC tại doanh nghiệp, vì vậy, công tác người đại diện thường xuyên được ưu tiên.

Tính đến 30/9/2023, tổng số người đại diện phần vốn của SCIC tại doanh nghiệp là 179 người. Với đặc thù người đại diện vốn của SCIC tại các doanh nghiệp đa phần đảm nhận hoặc được giới thiệu giữ các chức vụ chủ chốt trong HĐQT, Ban Điều hành, nên các điều kiện về năng lực, trình độ quản trị, chuyên môn là điều kiện tiên quyết, bên cạnh đó, người đại diện còn hội tụ được các kỹ năng mềm khác như khả năng tập hợp đội ngũ, tầm nhìn chiến lược…

Chọn được người phù hợp, SCIC cũng rất ý thức trong việc hỗ trợ người đại diện đảm nhận tốt công việc của mình. Quy chế Người đại diện, các công cụ hỗ trợ tiện ích khác như Sổ tay hướng dẫn biểu quyết, Bộ quy tắc quản trị doanh nghiệp, các hội thảo cập nhật chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và kết nối doanh nghiệp thường được SCIC tổ chức đã hỗ trợ cho người đại diện và các doanh nghiệp, giúp các công ty cập nhật nhiều quy định pháp luật mới. Đặc biệt, SCIC thống nhất cao việc các doanh nghiệp áp dụng thông lệ quản trị hiện đại vào hoạt động, chuyển đổi số, đầu tư cho nghiên cứu và phát triển… Điều này tạo ra động lực mới ở nhiều doanh nghiệp, có thêm không gian sản xuất, kinh doanh, nhờ đó vượt qua những cơn gió ngược từ môi trường kinh doanh đang có nhiều khó khăn.

Cũng nhờ sự năng động của người đại diện trong việc tìm kiếm thị trường mới, tiết giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, một số doanh nghiệp đạt tỷ suất lợi nhuận/vốn chủ sở hữu (ROE) bình quân cao trên 20% trong năm 2022 như: Công ty cổ phần Viễn thông FPT (31,7%), Công ty cổ phần Sữa Việt Nam (30,5%), Tổng công ty Sông Đà - CTCP (23,53%), Công ty cổ phần Tracimexco (20,06%)...

Nhiều doanh nghiệp có doanh thu hoàn thành vượt mức kế hoạch kinh doanh hằng năm, điển hình như: Công ty cổ phần Nhựa Thiếu niên Tiền Phong, Công ty cổ phần Traphaco, Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Y tế Domesco, Tập đoàn Dệt may Việt Nam, Tổng công ty Sông Đà - CTCP, Tổng công ty Thủy sản Việt Nam - CTCP, Tổng công ty cổ phần Tái bảo hiểm quốc gia Việt Nam…

Tại Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), năm 2022, không đơn vị nào của Tập đoàn phải cắt giảm lao động, doanh thu vượt 8% kế hoạch, lợi nhuận vượt 24% kế hoạch, thu nhập bình quân của người lao động tăng 15% so với năm 2021.

Hay tại Tổng công ty Sông Đà, SCIC và người đại diện vốn đã thúc đẩy triển khai các giải pháp cơ cấu tài chính (tập trung thu hồi công nợ, cổ tức và tái cấu trúc một số khoản đầu tư), khai thác các công cụ tài chính để thu xếp dòng tiền thanh toán nợ, thoái vốn tại các doanh nghiệp không cần nắm giữ, kết quả, Sông Đà đã thanh toán được các khoản nợ vay đến hạn, năng lực tài chính của Sông Đà và các đơn vị có vốn góp được cải thiện. Tổng công ty đã thực hiện chi trả cổ tức năm 2021 là 2,8% và cổ tức năm 2022 là 10%.

Nhìn rộng hơn, với sự nỗ lực của SCIC và hệ thống người đại diện, phần lớn doanh nghiệp trong danh mục của SCIC hoạt động hiệu quả, tổng nguồn thu cổ tức lũy kế từ khi thành lập SCIC đến nay đạt trên 47.842 tỷ đồng.

Làm mới những “cánh tay nối dài”

9 tháng đầu năm 2023 và dự báo cho xa hơn, các chuyên gia kinh tế cho rằng, bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước tiếp tục có nhiều biến động phức tạp, hậu quả của Covid-19 còn nặng nề đang tác động mạnh mẽ hơn bao giờ hết tới hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp. Thực tế này đòi hỏi người đại diện của Tổng công ty với vai trò là “người chèo lái” doanh nghiệp phải rất tập trung, lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt kế hoạch, nghị quyết Đại hội đồng cổ đông.

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh có nhiều thay đổi như hiện nay, từ thực tế hoạt động của các doanh nghiệp và qua trao đổi với người đại diện, SCIC đã “làm mới” các quy định về người đại diện vốn, nhằm tạo ra không gian chủ động cho các doanh nghiệp trong việc ra quyết định, đồng thời tăng cường tính chuyên nghiệp, chịu trách nhiệm ở người đại diện.

Theo đó, người đại diện chuyên trách chỉ được tham gia đại diện phần vốn của SCIC tại chính doanh nghiệp được ủy quyền làm người đại diện; người đại diện không chuyên trách có thể tham gia đại diện phần vốn của SCIC tại không quá 3 doanh nghiệp. Quy định này giúp người đại diện “toàn tâm, toàn sức” lo cho doanh nghiệp được SCIC giao đại diện vốn. Xu hướng quản lý vốn tập trung cũng đã được chứng minh hiệu quả gần đây.

Để tránh xung đột quyền lợi, SCIC cũng quy định người đại diện không được tham gia góp vốn thành lập hoặc tham gia quản lý điều hành doanh nghiệp hoạt động trong cùng lĩnh vực ngành nghề kinh doanh với doanh nghiệp mà người đó được ủy quyền đại diện, trừ trường hợp các doanh nghiệp đó có vốn của tổng công ty hoặc có vốn của doanh nghiệp mà người đó được ủy quyền đại diện. Người đại diện không được là người có quan hệ gia đình của Kế toán trưởng SCIC, của lãnh đạo đơn vị được giao quản lý doanh nghiệp hoặc của chuyên viên SCIC được giao trực tiếp quản lý doanh nghiệp đó.

Điểm nổi bật nhất của quy chế mới là sự khác biệt trong việc thiết kế điều khoản về nghĩa vụ của người đại diện so với quy chế cũ. Ở quy chế cũ, người đại diện phải xin ý kiến SCIC bằng văn bản để SCIC có ý kiến chỉ đạo trước khi người đại diện tham gia ý kiến biểu quyết quyết định tại các cuộc họp hoặc bỏ phiếu bằng văn bản về các vấn đề thuộc thẩm quyền của ĐHĐCĐ/HĐQT/HĐTV doanh nghiệp - không phụ thuộc vào quy mô, tính chất vấn đề cần xin ý kiến.

Theo quy chế mới, người đại diện chỉ liệt kê những vấn đề lớn, mang tính chất trọng yếu, phải xin ý kiến SCIC. Ngoài những vấn đề được liệt kê, người đại diện được phép chủ động xem xét, có ý kiến hoặc biểu quyết, quyết định, trừ trường hợp văn bản của SCIC giao nhiệm vụ riêng cho người đại diện tại từng doanh nghiệp cụ thể có quy định khác.

Những điều chỉnh này được kỳ vọng thúc đẩy sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả hơn nữa, giữa SCIC và người đại diện, trong việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ của cổ đông SCIC tại doanh nghiệp.

Ông Lê Thanh Tuấn, Phó tổng giám đốc SCIC cho biết, công tác người đại diện vốn tiếp tục được SCIC chú trọng trong thời gian tới với nhiều yêu cầu chặt chẽ hơn. Hiện nay, danh mục hơn 100 doanh nghiệp, hoạt động trên nhiều lĩnh vực, ngành nghề, trong đó có những tập đoàn, tổng công ty lớn, cạnh tranh ở thị trường quốc tế, đòi hỏi SCIC và người đại diện của mình tại các doanh nghiệp phải rất “có nghề”, nhất là trong việc ra quyết định về các khoản mục đầu tư, dự án quy mô lớn, đòi hỏi độ chuyên nghiệp cao.

Sau 17 năm hoạt động, SCIC đã khẳng định mô hình và chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước trong việc đẩy mạnh công tác quản lý vốn nhà nước một cách minh bạch, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Hiện nay, các cơ quan quản lý đang triển khai việc sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp, theo kế hoạch dự luật mới sẽ được nhấn nút thông qua trong năm 2024. Ông Trần Hữu Đức, Phó cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết, tinh thần nổi bật của dự luật là thúc đẩy việc quản lý vốn nhà nước chuyên nghiệp, chuyển giao cho các đầu mối chuyên trách như SCIC. Do vậy, các quy định về hệ thống người đại diện vốn nhà nước cần tiếp tục được kiện toàn để đáp ứng các điều kiện và yêu cầu mới nhằm gia tăng hiệu quả vốn nhà nước.