Sửa Luật Các tổ chức tín dụng lần này phải quy định rất minh bạch, xử lý triệt để được tình  trạng sở hữu chéo, sở hữu chéo núp bóng, hiện còn rất rủi ro, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý.

Tiếp tục phiên họp thứ 21, sáng 17/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến bổ sung hai dự luật, trong đó có dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023.

Phát biểu trước khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, việc sửa Luật Các tổ chức tín dụng có ý nghĩa rất quan trọng trong bối cảnh trong và ngoài nước hiện nay, củng cố nền tảng, gia tăng sức chống chiụ của nền kinh tế trước các cú sốc bên trong và bên ngoài.

Theo Chủ tịch Quốc hội, lần sửa đổi này phải quy định rất minh bạch để xử lý triệt để được tình trạng sở hữu chéo rồi sở hữu chéo núp bóng, hiện còn rất rủi ro cho hệ thống.

Liên quan đến vấn đề này, báo cáo của Ủy ban Kinh tế có nêu, tờ trình  đề nghị xây dựng luật có đề cập đến trường hợp cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông lớn cố tình che giấu, nhờ cá nhân/tổ chức khác đứng tên hộ cổ phần sở hữu để “lách” quy định của pháp luật về sở hữu chéo/sở hữu vượt mức quy định hoặc “lách” quy định về giới hạn cấp tín dụng về nhóm khách hàng liên quan, tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông và người có liên quan.

Theo Ủy ban, việc sửa đổi quy định về giới hạn sở hữu cổ phần, sở hữu của cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông lớn là hết sức cần thiết, đặc biệt khắc phục tình trạng thao túng, lạm dụng quyền của cổ đông lớn hoặc tình trạng “sân sau” của các tổ chức tín dụng.

Tuy nhiên, cần đánh giá kỹ lưỡng, làm rõ nguyên nhân của tình trạng sở hữu chéo giữa các tổ chức tiềm ẩn rủi ro cho hệ thống do quy định pháp luật hay do tổ chức thực hiện, từ đó có các đề xuất phù hợp (ví dụ như nếu chỉ giảm tỷ lệ sở hữu thì có giải quyết triệt để được hình thức sở hữu chéo đang ngày càng tinh vi hay không ).

Vấn đề nữa cũng được Chủ tịch Quốc hội nêu là việc xử lý nợ xấu và lãi dự thu được trích lập trên cơ sở khoản nợ xấu.

"Các khoản dự thu này xấu hơn cả nợ xấu, anh cho vay nhưng có thu về được đâu mà vẫn tính lãi đưa vào thu nhập rồi chia cổ  tức, lần này có xử lý được không", Chủ tịch Quốc hội nêu vấn đề.

Các vấn đề khác cũng cần phải đánh giá kỹ ở lần sửa đổi này được Chủ tịch Quốc hội đề cập như trích lập dự phòng, xử lý tài sản bảo đảm trong điều kiện bình thường.

Nghị quyết 42 về thí điểm xử lý nợ xấu trao cho ngân hàng quyền định đoạt tài sản này, toà án, các cơ quan tố tụng chỉ xếp hàng thứ hai. Khi Nghị quyết 42 hết hiệu lực rồi thì việc xử lý tài sản bảo đảm đưa ra toà hay vẫn do ngân hàng định đoạt vẫn phải làm cho rõ, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

"Lúc thông qua Nghị quyết 42, tôi phải vận động chị Nga (Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga - PV) cùng toà, viện ủng hộ cho là giao cho ngân hàng quyền định đoạt tài sản bảo đảm, nhưng làm sao luật hoá quy định này trong điều kiện bình thường được, Nghị quyết 42 hết giá trị lịch sử rồi", Chủ tịch Quốc hội phân tích.

Nhận xét "tổ chức tín dụng hiện nay cứ nhăm nhăm vào tín dụng, còn các dịch vụ gia tăng phi tín dụng thì không đầu tư, hết room tín dụng là gay, tắc tín dụng là rủi ro rất lớn", ông Huệ cho rằng, lần sửa đổi này phải quan tâm đến vấn đề đó và các chính sách về ngân hàng số phải làm đậm.

Liên quan đến xử lý các ngân hàng yếu kém, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho rằng, đây là vấn đề cần hết sức quan tâm khi sửa luật, bởi tiến độ hiên nay rất chậm.

Ông Thanh đề nghị phải làm rõ thêm quá trình mua bắt buộc và kiểm soát đặc biệt một số ngân hàng đã xử lý được những gì, còn những gì vướng cần đưa vào luật.

Đặc biệt, ông Thanh nhấn mạnh là Ủy ban Kinh tế rất quan ngại về chính sách cho vay đặc biệt không có tài sản bảo đảm, mức độ là bao nhiêu cần phải làm rõ "nếu không thì bịt được lỗ hổng bé lại tạo ra lỗ hổng lớn hơn, việc này ảnh hưởng đến tính an toàn hệ thống thế nào, tiền của xã hội, của nhân dân sẽ thế nào".

Đồng tình với Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng nêu rõ cần, rà soát lại trình tự hiện nay và cách thức xử lý các ngân hàng yếu kém thế nào.

Về cho vay đặc biệt, từ thực tế của Mỹ với một số ngân hàng vừa qua, Chủ tịch Quốc hội nói Chính phủ Mỹ cam kết đảm bảo cho người gửi tiền còn quyền lợi cổ đông thì không. "Nguồn đó lấy từ quỹ bảo hiểm tiền gửi và phải có tài sản bảo đảm chứ không lấy từ nguồn tái cấp vốn của ngân hàng đâu, người ta không lấy tiền thuế của dân để xử lý", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Cho rằng, cần nghiên cứu kỹ kinh nghiệm này, ông Huệ cũng nói rõ là ông đã nói rất nhiều lần là phải sửa Luật Bảo hiểm tiền gửi, chỗ này rất nhiều tiền mà không làm gì cả.

"Nếu không làm đồng bộ thì rất khó, nếu chưa sửa Luật Bảo hiểm tiền gửi cùng Luật Các tổ chức tín dụng, thì phải dùng Luật Các tổ chức tín dụng này mà sửa một số quy định của Luật Bảo hiểm tiền gửi", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Sau khi thảo luận, 100% các vị Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội có mặt tại phiên họp đã biểu quyết tán thành bổ sung dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, trình Quốc hội tại kỳ họp thứ năm và thông qua vào kỳ họp thứ sáu, có hiệu lực từ năm 2024.