Những thách thức

Theo dữ liệu do Deloitte mới công bố, trong hơn 10 tháng qua, thị trường vốn phát hành lần đầu ra công chúng (IPO) ở Đông Nam Á chứng kiến 122 đợt IPO, huy động được khoảng 3 tỷ USD. Mặc dù số lượng IPO ổn định, nhưng tổng vốn huy động được vẫn ở mức thấp nhất trong 9 năm.

Theo các chuyên gia của Deloitte, sự sụt giảm phần lớn do thiếu danh sách tên tuổi “bom tấn”. Năm 2024, chỉ có một đợt IPO huy động được hơn 500 triệu USD, trái ngược với 4 đợt IPO năm 2023.

Malaysia, Thái Lan và Indonesia huy động được tổng cộng 2,7 tỷ USD, chiếm hơn 90% tổng vốn huy động được của Đông Nam Á. Trong đó, Malaysia dẫn đầu về cả số lượng IPO, tổng số vốn IPO huy động được và vốn hóa thị trường IPO.

Đáng chú ý, thị trường Việt Nam chỉ chứng kiến một thương vụ IPO trong hơn 10 tháng qua, huy động được khoảng 37 triệu USD. Đó là Công ty cổ phần Chứng khoán DNSE. Công ty này đã phát triển Entrade X, một nền tảng được thiết kế để cung cấp trải nghiệm giao dịch nhanh chóng với giao diện đơn giản hóa cho giao dịch chứng khoán.

Đây cũng là đợt IPO đầu tiên của Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ tài chính và lớn gấp khoảng 5 lần giá trị trung bình của các đợt IPO từ năm 2021 đến năm 2023.

Bà Tay Hwee Ling, phụ trách dịch vụ IPO thị trường Đông Nam Á của Deloitte cho biết, năm 2024, thị trường IPO của Đông Nam Á gặp phải những thách thức đáng kể. Đó là những biến động chính sách tiền tệ, sự khác biệt về quy định giữa các thị trường và căng thẳng địa chính trị, ảnh hưởng đến thương mại và đầu tư. Đặc biệt, lãi suất cao ở các nền nước tiếp tục hạn chế hoạt động vay mượn của doanh nghiệp, làm giảm hoạt động IPO khi các công ty quyết định trì hoãn niêm yết đại chúng.

Kỳ vọng vào ngành thống trị

Nhìn về tương lai của thị trường IPO trong khu vực, các chuyên gia phân tích của Deloitte kỳ vọng, việc cắt giảm lãi suất dự kiến cùng với việc giảm bớt lạm phát có thể tạo môi trường thuận lợi hơn cho IPO trong những năm tới. Cơ sở người tiêu dùng mạnh mẽ của Đông Nam Á, tầng lớp trung lưu ngày càng tăng và tầm quan trọng chiến lược trong các lĩnh vực như bất động sản, chăm sóc sức khỏe và năng lượng tái tạo vẫn hấp dẫn nhà đầu tư.

“Khi đầu tư trực tiếp nước ngoài tiếp tục đổ vào khu vực, năm 2025 được dự đoán là năm có hoạt động IPO mới trên khắp Đông Nam Á”, bà Tay Hwee Ling nhận định.

Cơ sở để lãnh đạo Deloitte đưa ra nhận định nói trên có thể đến từ tín hiệu số thương vụ và giá trị của các thương vụ IPO của khu vực trong 10 tháng năm nay. Theo đó, công nghiệp tiêu dùng và năng lượng - tài nguyên là hai ngành thống trị trong khu vực Đông Nam Á, chiếm 52% tổng số đợt IPO và 64% tổng số vốn IPO huy động được.

Có thể nói, ngành tiêu dùng ở Đông Nam Á đang chuyển đổi đáng kể do sự thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng, dẫn đến sự cạnh tranh ngày càng cao giữa các công ty địa phương, khu vực và toàn cầu.

Sự thay đổi này được thúc đẩy bởi GDP ngày càng tăng của khu vực, dẫn đến tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng và giàu có với khả năng chi tiêu lớn hơn. Khi mức thu nhập tăng lên, người tiêu dùng có điều kiện tốt hơn để đưa ra những lựa chọn sáng suốt hơn, với những sản phẩm cao cấp và tìm kiếm những trải nghiệm mới lạ.

Trong khi đó, ngành năng lượng và tài nguyên, đặc biệt là lĩnh vực năng lượng tái tạo, tiếp tục là tâm điểm của Đông Nam Á, bởi khu vực này phải vật lộn với vấn đề đảm bảo an ninh năng lượng, công bằng và bền vững môi trường.

Theo ông Bùi Văn Trịnh, Phó tổng giám đốc Deloitte Việt Nam, thị trường chứng khoán Việt Nam đang có dấu hiệu phục hồi, được hỗ trợ bởi các điều kiện kinh tế vĩ mô thuận lợi và môi trường lãi suất thấp. Ngoài ra, Chính phủ đã ban hành các quy định mới nhằm cải thiện xếp hạng của thị trường chứng khoán nhằm củng cố niềm tin của nhà đầu tư trong năm 2025.

Trong khi đó, theo bà Tay Hwee Ling, các công ty muốn niêm yết ở nước ngoài phải xem xét các thị trường đại diện cho phân khúc tăng trưởng cốt lõi cho hoạt động kinh doanh của họ. Đó cũng là nơi các nhà đầu tư có thể hiểu và đánh giá tốt hơn mô hình kinh doanh của họ cũng như nơi có nhiều công ty tương đương được niêm yết.

Đặc biệt, nếu thị trường có nhiều lựa chọn chất lượng sẽ phần nào hạn chế dòng tiền vào các doanh nghiệp ít tên tuổi hơn. Điều này đòi hỏi các công ty thực hiện IPO phải có chiến lược toàn diện để tạo ra sự khác biệt, thu hút các nhà đầu tư lớn.