Áp lực từ các cổ đông muốn nhanh chóng chốt lời

Công ty xe tự hành Trung Quốc WeRide đã niêm yết trên sàn chứng khoán Nasdaq vào ngày 25/10 với cổ phiếu tăng gần 6,8%. Đầu tháng này, nhà điều hành robotaxi Trung Quốc Pony.ai cũng đã nộp hồ sơ để niêm yết trên sàn Nasdaq. Cả hai công ty Trung Quốc này từ lâu đã đặt mục tiêu niêm yết tại Mỹ.

Rất ít công ty lớn có trụ sở tại Trung Quốc tiến hành niêm yết cổ phiếu tại New York kể từ khi siêu ứng dụng gọi xe Didi Global tiến hành IPO vào mùa hè năm 2021 - thương vụ vào tầm ngắm của các cơ quan quản lý cả của Mỹ và Trung Quốc. Didi Global sau đó đã buộc phải tạm thời đình chỉ đăng ký người dùng mới và bị hủy niêm yết trong vòng chưa đầy một năm.

Kể từ đó, các nhà chức trách Mỹ và Trung Quốc đã làm rõ quy trình để một công ty có trụ sở tại Trung Quốc thực hiện niêm yết tại New York. Nhưng địa chính trị và những thay đổi của thị trường đã làm giảm đáng kể các đợt IPO của doanh nghiệp Trung Quốc tại Mỹ.

"Sau một vài năm chững lại, chúng tôi nhìn chung kỳ vọng thị trường IPO sẽ phục hồi vào năm 2025, được thúc đẩy bởi việc giảm lãi suất và (ở một mức độ nào đó) kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ", bà Marcia Ellis, đồng Chủ tịch toàn cầu phụ trách đầu tư tư nhân tại công ty luật quốc tế Morrison Foerster có trụ sở tại Hong Kong, đánh giá.

"Mặc dù thị trường nhận thức rằng các vấn đề pháp lý giữa Mỹ và Trung Quốc, nhưng nhiều vấn đề thúc đẩy nhận thức này đã được giải quyết", bà Ellis cho biết.

"Các công ty Trung Quốc ngày càng quan tâm đến việc niêm yết tại Hong Kong hoặc New York, do khó khăn trong việc niêm yết tại Trung Quốc đại lục và áp lực từ các cổ đông muốn nhanh chóng đạt được mục tiêu thoái vốn chốt lời", đại diện Morrison Foerster nói thêm.

Năm nay, đã có 42 công ty Trung Quốc tiến hành niêm yết tại Hong Kong và có 96 đơn vị đã nộp đơn xin hoặc đang chờ xử lý IPO, tính đến ngày 30/9, theo website của sàn giao dịch chứng khoán Hong Kong.

Tuần trước, Horizon Robotics - một công ty phát triển trí tuệ nhân tạo và chip ô tô của Trung Quốc - và công ty nước đóng chai nhà nước CR Beverage cũng đã lên sàn tại Hong Kong. Đây là hai thương vụ IPO lớn nhất trong năm nay tại sàn giao dịch chứng khoán Hong Kong, không bao gồm các đợt niêm yết của các công ty giao dịch tại đại lục, theo công ty nghiên cứu thị trường IPO toàn cầu Renaissance Capital.

Renaissance Capital lưu ý rằng "gã khổng lồ" giao hàng Trung Quốc SF Express đang có kế hoạch IPO tại Hong Kong vào tháng tới, trong khi nhà sản xuất ô tô Trung Quốc Chery đặt mục tiêu IPO trong năm 2025.

Tuy nhiên, tốc độ chung của các đợt IPO tại Hong Kong trong năm nay chậm hơn một chút so với dự kiến, ông George Chan, trưởng bộ phận IPO toàn cầu tại hãng kiểm toán EY, bình luận trên đài CNBC.

Ông Chan cho biết quý IV nói chung không phải là thời điểm tốt để niêm yết và dự đoán hầu hết các công ty sẽ đợi đến ít nhất là tháng 2 năm sau. Trong các cuộc trò chuyện với các nhà đầu tư giai đoạn đầu (early stage), "họ rất lạc quan về năm tới" và đang hỗ trợ các công ty tiến hành IPO, ông Chan cho biết.

Cũng theo đại diện EY, các đợt niêm yết theo kế hoạch thường là các công ty hoạt động trong lĩnh vực khoa học đời sống, công nghệ hoặc tiêu dùng.

Chọn thị trường để IPO: Hong Kong, rồi đến New York

Tâm lý nhà đầu tư đối với cổ phiếu Trung Quốc đã được cải thiện trong vài tuần qua nhờ các biện pháp kích thích kinh tế mạnh tay hơn vừa được Bắc Kinh công bố. Lãi suất thấp hơn cũng khiến cổ phiếu hấp dẫn hơn trái phiếu. Chỉ số Hang Seng của Trung Quốc đã tăng hơn 20% trong năm nay sau 4 năm liên tiếp giảm.

Nhiều công ty Trung Quốc niêm yết tại Hong Kong cũng coi đây là cách để xác định nhu cầu của các nhà đầu tư đối với đợt IPO ở một quốc gia khác, theo ông Reuben Lai, Phó chủ tịch phụ trách vốn tư nhân tại công ty phân tích đầu tư Preqin.

Đồng Chủ tịch Marcia Ellis từ công ty luật Morrison Foerster cho rằng: "Căng thẳng địa chính trị khiến Hong Kong trở thành thị trường được ưa chuộng". Tuy nhiên, "chiều sâu và bề rộng của thị trường vốn Mỹ vẫn khiến nhiều công ty cân nhắc nghiêm túc đến New York, đặc biệt là đối với những công ty tập trung vào công nghệ tiên tiến và vẫn chưa có lãi, những công ty đôi khi tin rằng câu chuyện về vốn chủ sở hữu của họ sẽ được các nhà đầu tư Mỹ đón nhận tốt hơn".

Theo hãng kiểm toán EY, hơn một nửa số đợt IPO trên các sàn giao dịch của Mỹ kể từ năm 2023 đến từ các công ty có trụ sở ở nước ngoài, mức cao nhất trong 20 năm.

Theo danh sách các thương vụ IPO xuyên biên giới lớn của EY, công ty xe điện Trung Quốc Zeekr do Geely hậu thuẫn và Amer Sports do Trung Quốc sở hữu đều đã niêm yết tại Mỹ vào đầu năm nay.

Trong khi đó, nhà sản xuất xe tải điện Trung Quốc Windrose cho biết họ có ý định niêm yết tại Mỹ vào nửa đầu năm 2025 và có thêm đợt niêm yết kép tại châu Âu vào cuối năm. Windrose, với mục tiêu cung cấp 10.000 xe tải vào năm 2027, vừa thông báo vào cuối tuần qua rằng họ đã chuyển trụ sở chính toàn cầu sang Bỉ.

Việc các công ty Trung Quốc nỗ lực IPO tại Mỹ và Hong Kong có thể giúp các quỹ đầu tư thu hồi các khoản đầu tư giai đoạn đầu của họ vào các công ty khởi nghiệp. Ngược lại, việc thiếu các đợt IPO đã làm giảm đáng kể động lực để các quỹ rót vốn vào các công ty khởi nghiệp.

Phó chủ tịch Reuben Lai của Preqin cho biết, hiện tại các nhà đầu tư đang để mắt đến Trung Quốc một lần nữa, sau khi gần đây họ đã triển khai vốn vào Ấn Độ và Trung Đông. "Tôi chắc chắn thấy tiềm năng lớn hơn từ bây giờ ở Trung Quốc cho dù đó là dòng tiền quay trở lại, định giá của các công ty, môi trường thoát vốn [hoặc] hiệu suất của các quỹ", ông Lai nhấn mạnh.

Ngoài ra, Phó chủ tịch Preqin lưu ý, trong khi hoạt động đầu tư tăng lên còn lâu mới đạt mức như hai năm qua, thị trường ghi nhận sự phục hồi mới nổi, trong đó có một số khoản đầu tư vào các phân khúc thị trường tiêu dùng như trà sữa và siêu thị.