Sáng nay (30/10), Quốc hội bắt đầu phiên thảo luận toàn thể đầu tiên về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, sẽ kéo dài trong 2 ngày và được truyền hình trực tiếp.

Ngay đầu giờ, đã có 105 đại biểu đăng ký phát biểu. Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, người điều hành phiên thảo luận thông báo, những đoàn đông đại biểu như Hà Nội, TP.HCM thì tối đa sẽ mời 3 đại biểu phát biểu, những đoàn như Thanh Hoá, Nghệ An thì mời 2 người, các đoàn khác là 1 đại biểu, sau khi có đủ đại biểu tại 63 tỉnh thành mà còn thời gian thì sẽ phát biểu vòng hai.

Trước đó, Văn phòng Chính phủ cho biết, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã yêu cầu các thành viên Chính phủ tham dự đầy đủ các phiên thảo luận của Quốc hội về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước tại Hội trường.

Thủ tướng cũng yêu cầu các thành viên Chính phủ chủ động đăng ký phát biểu và giải trình, làm rõ những vấn đề thuộc phạm vi quản lý nhà nước của bộ, ngành mình được đại biểu Quốc hội nêu tại các phiên thảo luận.

Duy trì nhịp độ tăng trưởng 6,8% là rất gian nan

Tham gia phát biểu thảo luận, hầu hết ý kiến các đại biểu đều bày tỏ đồng tình, phấn khởi với kết quả đáng ghi nhận của năm 2019.

Trong báo cáo trước Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội 9 tháng đầu năm và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2020 trình bày ngày 21/10, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã cho biết, năm nay Việt Nam sẽ hoàn thành toàn diện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

“Dự kiến đây là năm thứ 2 liên tiếp đạt và vượt toàn bộ 12 chỉ tiêu chủ yếu, trong đó 5 chỉ tiêu vượt kế hoạch”, Thủ tướng nói.

Phát biểu trong phiên thảo luận sáng nay, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc đánh giá, kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiềm chế dưới 3%; thất nghiệp dưới 4%; tăng trưởng ước đạt 6,8% cho cả năm; trên 130.000 doanh nghiệp thành lập mới; đầu tư xã hội được mở rộng; chất lượng tăng trưởng được cải thiện. “Đó là những thành quả rất quan trọng và không dễ dàng!”, ông Lộc nhấn mạnh.

Tuy nhiên, mục tiêu duy trì nhịp độ tăng trưởng 6,8% theo ông Lộc là rất gian nan.

Trong bối cảnh kinh tế và thương mại thế giới đang giảm tốc và theo dự báo có khả năng tiến tới ngưỡng suy thoái toàn cầu thì mức tăng trưởng 6,8% của một nền kinh  tế có độ mở cao, phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và đầu tư nước ngoài như nước ta liệu có khả thi? Vì vậy, tôi đề nghị Chính phủ cần chuẩn bị phương án chủ động ứng phó với tình huống này, ông Lộc nói.

Phân tích thêm, ông Lộc dẫh chứng, ngành chế biến chế tạo - khu vực đóng vai trò dẫn dắt tăng trưởng trong 9 tháng đầu năm, đằng sau mức tăng sản lượng ấn tượng 11,37%, thì chỉ số hàng tồn kho của ngành này tại thời điểm 30/09 cũng đạt mức kỷ lục là 17,2%, cao hơn nhiều so với mức 13,8% cùng kỳ năm 2018 và 8,8% của năm 2017. Vậy, sự tăng trưởng của ngành này có bền vững không khi các doanh nghiệp đưa chỉ số hàng tồn kho về mức bình thường?, ông Lộc nêu vấn đề.

Chiến tranh thương mại: Trâu bò đánh nhau ruồi muỗi chết

Ông Vũ Tiến Lộc cho rằng, rất nhiều chuyên gia dự báo rằng, trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, Việt Nam sẽ hưởng lợi, sẽ trở thành công xưởng mới của nền kinh tế toàn cầu.

“Nhưng thực tế lại không chứng minh điều đó. Mà ngược lại, trâu bò đánh nhau ruồi muỗi chết”, ông Lộc nói.

Theo Chủ tịch VCCI, 9 tháng đầu năm nay, xuất khẩu của chúng ta chỉ tăng 8,2% so với cùng kỳ 2018, chỉ còn bằng phân nửa tốc độ tăng của cùng kỳ năm ngoái là 15,4% và bằng khoảng 1/3 của mức tăng trên 20% của những năm trước nữa.

Theo nhận định của Chủ tịch VCCI, cơ cấu xuất khẩu theo thị trường cũng có những chuyển dịch bất lợi. Xuất khẩu sang nhóm 5 thị trường xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam, bao gồm EU, Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản đều giảm tốc. Duy nhất, xuất khẩu sang Mỹ tăng đột biến nhưng lại chưa đựng rất nhiều rủi ro và gian lận thương mại, về thâm nhập thương mại.

9 tháng đầu năm, Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ gần 45 tỷ USD, tăng tới 28% so với cùng kỳ năm ngoái và Việt Nam trở thành một trong 6 quốc gia có thâm hụt thương mại lớn nhất với Hoa Kỳ.

“Trong khi hầu hết các quốc gia này đều bị Hoa Kỳ trừng phạt thì ai có thể bảo đảm rằng chúng ta là ngoại lệ?. Khả năng duy trì xuất khẩu vào một thị trường lớn nhất chiếm tới gần 1/4 tổng kim ngạch của Việt Nam, do vậy, trở nên rất mong manh”, ông Lộc lo ngại.

Thách thức nữa được ông Lộc đề cập là bức tranh về đầu tư nước ngoài cũng chẳng sáng sủa hơn. 9 tháng đầu năm, đầu tư nước ngoài có dấu hiệu nhích lên nhưng lại giảm tốc ở 2 đầu nguồn trọng điểm đóng vai trò dẫn dắt là Nhật Bản và Hàn Quốc, trong khi đó lại tăng đột biến từ các nguồn liên quan tới Trung Quốc (bao gồm cả Trung Quốc, Đài Loan và Hong Kong). Vốn đầu tư nước ngoài dịch chuyển theo hướng này cũng phát đi một tín hiệu thiếu bền vững, thiếu cân bằng về FDI và chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới chất lượng tăng trưởng dài hạn của Việt Nam.

Các nền kinh tế đang thay đổi nhanh và trở nên cạnh tranh hơn

Trước những khó khăn nói trên, ông Lộc cho rằng, động lực chính để bảo đảm cho sự tăng trưởng là nâng cao sức cạnh tranh của cộng đồng doanh nghiệp.

Về vấn đề này, cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội đã chỉ ra rằng: 3 năm liên tiếp, nguồn thu ngân sách từ khu vực doanh nghiệp - nguồn thu được trông đợi nhất của nền kinh tế là chỉ báo quan trọng nhất thể hiện tính bền vững của ngân sách quốc gia, đã không đạt kế hoạch, thể hiện cộng đồng doanh nghiệp đang dối mặt với rất nhiều khó khăn.

Vì vậy, ông Lộc cho rằng sự đồng cam cộng khổ của cả hệ thống chính trị, của cả người lao động với doanh nghiệp để duy trì và phát triển sản xuất kinh doanh là rất quan trọng.

Để vượt qua giai đoạn khó khăn này, các nước đang đua nhau hạ lãi suất, giảm chi phí và ban hành các gói các kích thích kinh tế để hỗ trợ doanh nghiệp. Dù Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để vượt lên chính mình, nhưng các nền kinh tế khác đang thay đổi nhanh hơn và trở nên cạnh tranh hơn. Nếu không cải cách mạnh mẽ chúng ta sẽ tụt lại phía sau, ông Lộc nhấn mạnh.