Bảo vệ trẻ nhỏ trước RSV mùa cao điểm với kháng thể đơn dòng

Việc triển khai kháng thể đơn dòng tại hệ thống tiêm chủng là bước đi quan trọng hiện thực hóa Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị, ưu tiên y tế dự phòng và phòng bệnh chủ động cho trẻ em. Kháng thể đơn dòng giúp bảo vệ trẻ ngay sau tiêm, đặc biệt với những đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ sơ sinh, trẻ sinh non hoặc có bệnh nền.

RSV là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản, viêm phế quản và viêm phổi ở trẻ em và người cao tuổi. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hơn 3,6 triệu trẻ nhập viện do RSV, trong đó hơn 100.000 trẻ tử vong, gần 50% trẻ dưới 6 tháng tuổi.

Tại Việt Nam, RSV lưu hành quanh năm, nhưng gia tăng mạnh vào thời điểm giao mùa, mùa mưa lạnh hoặc khi ô nhiễm không khí tăng cao. Gần đây, nhiều bệnh viện ghi nhận số trẻ nhập viện do RSV tăng nhanh, nhiều trường hợp chỉ từ 1-2 tháng tuổi phải thở oxy hoặc thở máy do suy hô hấp tiến triển nhanh chóng.

Các chuyên gia nhi khoa cảnh báo RSV có thể gây tổn thương đường hô hấp từ nhẹ đến nặng, đe dọa tính mạng trẻ. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến suy hô hấp cấp, xẹp phổi, bội nhiễm vi khuẩn, tràn khí màng phổi, rối loạn nhịp tim và tử vong.

Theo thống kê, RSV chiếm 50-90% các ca viêm tiểu phế quản và 5-40% ca viêm phổi ở trẻ em. Có đến 75-90% trẻ nhiễm RSV trong năm đầu đời, trong đó 0,5-2% phải nhập viện. Không chỉ nguy hiểm trong ngắn hạn, RSV còn có thể để lại di chứng lâu dài như xơ phổi, suy giảm chức năng hô hấp, tái nhập viện hoặc hen phế quản mạn tính.

Theo bác sỹ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa VNVC, khác với vắc-xin truyền thống, kháng thể đơn dòng RSV được VNVC phối hợp cùng Sanofi đưa về Việt Nam, sản xuất bằng công nghệ sinh học tái tổ hợp.

Sinh phẩm này cung cấp trực tiếp kháng thể đặc hiệu, giúp trẻ được bảo vệ ngay sau tiêm mà không cần thời gian chờ cơ thể tự tạo miễn dịch. Các nghiên cứu quốc tế cho thấy kháng thể đơn dòng giúp giảm hơn 82% nguy cơ nhập viện và điều trị tích cực do RSV, với hiệu quả bảo vệ kéo dài ít nhất 5-6 tháng.

Kháng thể đơn dòng có thể tiêm ngay sau sinh, phù hợp với tất cả trẻ sơ sinh, kể cả trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc có bệnh nền. Trẻ từ 0-12 tháng tuổi chỉ cần 1 mũi tiêm; trẻ từ 12-24 tháng tuổi có nguy cơ cao vẫn có thể sử dụng. Liều dùng được chỉ định dựa trên cân nặng, độ tuổi và các yếu tố nguy cơ của trẻ, đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu.

Kháng thể đơn dòng RSV đã được phê duyệt tại gần 60 quốc gia, bao gồm Mỹ, Pháp, Anh, Canada, Nhật Bản và Úc, đồng thời được đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia tại hơn 25 nước phát triển. Tại Việt Nam, từ tháng 10/2025, VNVC đã triển khai tiêm kháng thể đơn dòng RSV tại Hệ thống, ghi nhận hàng trăm trẻ sơ sinh được bảo vệ, trong đó có những trẻ chỉ vài ngày tuổi.

Zona thần kinh biến chứng lên mắt

Bệnh nhân là chị Sen (33 tuổi, trú tại Hải Dương), tiền sử sức khỏe tốt, không mắc bệnh nền. Khoảng một tuần trước nhập viện, chị xuất hiện các mụn nước li ti ở vùng gò má phải. Sau ba ngày, tổn thương nhanh chóng lan rộng thành từng đám, da sưng đỏ, đau rát dữ dội. Một số mụn nước hóa mủ, sau đó lan lên vùng mắt phải kèm cảm giác bỏng rát, khiến chị mất ngủ, ăn uống kém.

Chị Sen đi khám da liễu tại cơ sở y tế địa phương và được chẩn đoán zona thần kinh, điều trị ngoại trú. Tuy nhiên, các triệu chứng chỉ thuyên giảm nhẹ, cơn đau vẫn âm ỉ kéo dài, vùng da quanh mắt sưng nề tăng dần, buộc chị phải nhập viện điều trị chuyên sâu.

Ths.Nguyễn Thị Thúy Hậu, chuyên khoa nội tổng hợp cho biết, bệnh nhân mắc zona thần kinh vùng mặt biến chứng lên mắt, kèm bội nhiễm và viêm kết, giác mạc mắt phải.

Khám lâm sàng ghi nhận nhiều chùm mụn nước, sẩn đỏ phân bố theo vùng chi phối của nhánh V2 dây thần kinh sinh ba. Một số tổn thương đã vỡ, rỉ dịch vàng, gây đau giật từng cơn. Mắt phải bệnh nhân sưng nề, khó mở, chảy nước mắt liên tục và đau tăng khi tiếp xúc ánh sáng.

Theo bác sỹ, mặc dù tổn thương zona thường khu trú ngoài da, nhưng khi xảy ra ở vùng mặt, đặc biệt là quanh mắt, nguy cơ biến chứng rất cao. Người bệnh có thể đối mặt với các di chứng nặng nề như sẹo giác mạc, giảm thị lực, viêm dây thần kinh, liệt mặt, thậm chí mù lòa nếu điều trị chậm trễ hoặc không đúng cách.

Bệnh nhân được chỉ định truyền tĩnh mạch thuốc kháng virus Acyclovir liều tấn công, kết hợp kháng sinh đường uống để kiểm soát bội nhiễm, thuốc giảm đau thần kinh (gabapentin), chăm sóc tổn thương da tại chỗ và điều trị viêm kết, giác mạc bằng thuốc nhỏ mắt chuyên khoa.

Sau ba ngày điều trị tích cực, các mụn nước bắt đầu se khô, không xuất hiện tổn thương mới. Cơn đau rát giảm rõ rệt, mắt phải bớt sưng nề, khả năng nhìn cải thiện.

Bệnh nhân được xuất viện, tiếp tục điều trị ngoại trú và hướng dẫn chăm sóc da vùng tổn thương nhằm hạn chế nguy cơ để lại sẹo.

Các bác sỹ khuyến cáo, khi xuất hiện mụn nước kèm đau rát một bên mặt hoặc quanh mắt, người bệnh cần đi khám sớm tại cơ sở y tế có chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm do zona thần kinh gây ra.

U tuyến ức không triệu chứng

Không ho, không đau ngực hay mệt mỏi, ông Hiếu (43 tuổi) hoàn toàn bất ngờ khi kết quả khám sức khỏe định kỳ phát hiện một khối u tuyến ức nằm ở trung thất, khu vực quan trọng giữa hai lá phổi.

Kết quả chụp cắt lớp vi tính (CT) lồng ngực cho thấy ông Hiếu có một khối u bất thường ở trung thất, nơi tập trung nhiều cơ quan sống còn như tim, các mạch máu lớn và tuyến ức. Theo PGS-TS.Vũ Hữu Vĩnh, chuyên khoa ngoại lồng ngực - mạch máu, u trung thất không phải là bệnh hiếm gặp nhưng thường khó phát hiện sớm do giai đoạn đầu ít hoặc không có triệu chứng.

“Dù là u lành tính hay ác tính, các khối u trung thất đều tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Khi khối u lớn dần, chúng có thể chèn ép tim, phổi, khí quản hoặc các mạch máu lớn, gây suy hô hấp, rối loạn tuần hoàn, thậm chí đe dọa tính mạng”, PGS.Vĩnh cho biết.

Các dạng u tuyến ức nhóm B (B1, B2, B3) thường được xếp vào nhóm lành tính nhưng có xu hướng xâm lấn mạnh. Nếu không được can thiệp kịp thời, khối u có thể phát triển nhanh, chèn ép các cơ quan lân cận. Trong khi đó, những khối u tuyến ức ác tính như lymphoma hoặc thymoma ác tính có khả năng di căn, lan rộng. Trường hợp u xâm lấn tủy sống có thể gây chèn ép tủy, còn khi xâm lấn tim, nguy cơ tử vong rất cao.

Sau hội chẩn, các bác sỹ quyết định phẫu thuật loại bỏ khối u bằng robot cho ông Hiếu. So với phẫu thuật mổ hở truyền thống, hệ thống robot hỗ trợ phẫu thuật giúp bác sỹ quan sát phẫu trường bằng hình ảnh 3D phóng đại, rõ nét. Các cánh tay robot có khả năng xoay linh hoạt đến 540 độ, cho phép tiếp cận chính xác những vị trí sâu và hẹp trong trung thất, hạn chế tối đa tổn thương mô lành và giúp người bệnh ít đau sau mổ.

Sau phẫu thuật hai ngày, ông Hiếu có thể tự đi lại nhẹ nhàng, sức khỏe ổn định và được xuất viện. Theo PGS.Vĩnh, ca mổ đạt kết quả tốt nhờ phát hiện khối u ở giai đoạn sớm, khi u còn nhỏ và chưa xâm lấn các cấu trúc quan trọng.

Các chuyên gia cho biết, khoảng 2/3 khối u trung thất là lành tính, nhưng nếu không được theo dõi và can thiệp đúng thời điểm, khối u vẫn có thể gây biến chứng nặng nề. Việc tầm soát định kỳ bằng các phương pháp như chụp CT, MRI, X-quang ngực, nội soi hoặc sinh thiết giúp phát hiện sớm khối u ngay cả khi người bệnh chưa có triệu chứng rõ ràng.

Theo các bác sỹ, các bệnh lý lồng ngực như u trung thất hay ung thư phổi có điểm chung là triệu chứng nghèo nàn, dễ bị bỏ sót hoặc nhầm lẫn với các bệnh hô hấp thông thường.

“Tầm soát ung thư phổi và các bệnh lý lồng ngực giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, từ đó nâng cao khả năng điều trị thành công. Những người lớn tuổi, có bệnh lý nền hoặc yếu tố nguy cơ nên duy trì khám sức khỏe định kỳ”, TS.Đạt khuyến cáo.