Hai loại vắc-xin sẽ được tiêm miễn phí cho trẻ từ năm 2026

Thông tin được ông Dương Chí Nam, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) chia sẻ tại Lễ tổng kết cuộc thi tìm hiểu về Chương trình Tiêm chủng mở rộng tại Việt Nam vừa diễn ra.

Theo ông Nam, việc bổ sung hai loại vắc-xin này là bước đi quan trọng nhằm mở rộng danh mục vắc-xin miễn phí, góp phần giảm gánh nặng bệnh tật và hướng tới mục tiêu đến năm 2030 đạt tỷ lệ tiêm chủng 95% theo định hướng của Chính phủ.

Theo lộ trình, vắc-xin phế cầu sẽ được triển khai tiêm quy mô nhỏ ngay từ quý I/2026. Căn cứ số liệu trẻ dưới một tuổi năm 2025, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương dự kiến triển khai trước tại một số địa phương gồm Bắc Kạn, Lạng Sơn, Quảng Nam, Đắk Nông, Sóc Trăng, Tuyên Quang, Lào Cai, Cao Bằng, Sơn La và Quảng Ngãi.

Đối với vắc-xin ngừa ung thư cổ tử cung, chương trình sẽ ưu tiên triển khai tại các vùng khó khăn từ quý III/2026. 4 tỉnh được lựa chọn thí điểm tiêm miễn phí cho bé gái 11 tuổi gồm Tuyên Quang, Quảng Ngãi, Đắk Lắk và Vĩnh Long. Dự kiến trong giai đoạn 2026-2028, mỗi năm khoảng 18.000 trẻ em tại các khu vực triển khai sẽ được thụ hưởng chính sách này.

Hiện nay, phụ huynh phải chi trả chi phí dịch vụ khá cao để tiêm hai loại vắc-xin trên cho con. Vắc-xin HPV dành cho nữ từ 9-26 tuổi có giá khoảng 1-2 triệu đồng mỗi liều, trọn liệu trình ba liều có thể lên tới 3-6 triệu đồng. Vắc-xin phế cầu cho trẻ từ 6 tuần tuổi cũng có giá khoảng 1,2 triệu đồng mỗi mũi.

Việc đưa hai loại vắc-xin này vào danh mục tiêm chủng miễn phí được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện cho mọi trẻ em, đặc biệt là trẻ em tại các vùng khó khăn, được tiếp cận công bằng với dịch vụ y tế chất lượng cao.

Phế cầu và HPV là hai trong bốn loại vắc-xin mới được bổ sung vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia giai đoạn 2024-2030.

Trước đó, vắc-xin ngừa virus Rota đã được triển khai tiêm thử nghiệm quy mô nhỏ từ cuối năm 2024 và dự kiến mở rộng trong năm 2026, trong khi vắc-xin ngừa cúm được lên kế hoạch đưa vào chương trình từ năm 2030.

Như vậy, từ năm 2026, số bệnh truyền nhiễm có vắc-xin được tiêm miễn phí tại Việt Nam sẽ tăng lên 13 bệnh, bao gồm nhiều bệnh nguy hiểm như lao, bại liệt, sởi, viêm não Nhật Bản, các bệnh do phế cầu và ung thư cổ tử cung.

Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia được triển khai từ năm 1985 và đã đạt nhiều thành tựu quan trọng sau gần 40 năm hoạt động. Việt Nam đã thanh toán bệnh bại liệt vào năm 2000, loại trừ uốn ván sơ sinh năm 2005, đồng thời duy trì tỷ lệ trẻ dưới một tuổi được tiêm chủng đầy đủ thường xuyên ở mức trên 90%.

Ung thư phổi hiếm gặp được phát hiện từ xét nghiệm Beta-hCG tăng cao

Xét nghiệm cho kết quả nghi ngờ mang thai, nhưng khi chụp CT lại phát hiện ung thư phổi hiếm gặp, căn bệnh mà y văn thế giới mới ghi nhận chưa tới 200 ca.

Nhờ sự nhạy bén trong lâm sàng cùng sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều chuyên khoa, các bác sỹ Hệ thống Y tế MEDLATEC đã kịp thời “giải mã” thành công một ca ung thư cực kỳ hiếm, có diễn tiến nguy hiểm và rất dễ nhầm lẫn trong chẩn đoán.

Mới đây, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC tiếp nhận bệnh nhân N.H.A (36 tuổi) đến khám trong tình trạng rối loạn kinh nguyệt kéo dài suốt 3 tháng, kèm theo các triệu chứng ho khan, nuốt vướng và khạc ra máu đông.

Thời điểm đến khám, bệnh nhân vừa hết kinh được 5 ngày. Người bệnh được PGS-TS.Hoàng Thị Phượng, chuyên gia cao cấp Hệ thống Y tế MEDLATEC, Phó Chủ nhiệm Bộ môn Nội (Trường Đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội), nguyên Trưởng khoa Lao và Bệnh phổi (Viện Phổi Trung ương) trực tiếp thăm khám và chỉ đạo chẩn đoán.

Kết quả xét nghiệm cho thấy chỉ số Beta-hCG (Cobas e801) của bệnh nhân tăng cao bất thường, lên tới 1.540 U/L, mức thường chỉ ghi nhận ở phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, kết quả chụp CT lồng ngực có tiêm thuốc cản quang lại phát hiện hình ảnh khối u tại thùy dưới phổi trái (LUNG-RADS 4B), đồng thời ghi nhận một nốt nhỏ ở thùy giữa phổi phải, cần theo dõi và loại trừ tổn thương thứ phát.

Nhận định đây là ca bệnh phức tạp, có nhiều điểm bất thường và tiềm ẩn nguy cơ ác tính cao, PGS. Hoàng Thị Phượng đã chỉ định sinh thiết phổi dưới hướng dẫn CT.

Kỹ thuật này được trực tiếp thực hiện bởi BSCKI Trần Văn Thụ, Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC, Phó Giám đốc Hệ thống Chẩn đoán hình ảnh MEDLATEC.

Mẫu bệnh phẩm sau đó được chuyển đến Trung tâm Giải phẫu bệnh MEDLATEC để phân tích mô bệnh học bằng phương pháp nhuộm Hematoxylin - Eosin. Kết quả cho thấy u ác tính, hướng đến Choriocarcinoma nguyên phát, các bác sỹ tiếp tục chỉ định nhuộm hóa mô miễn dịch (hCG, Sall4, CK, TTF1) để xác định chẩn đoán.

Dựa trên tổng hợp các dữ liệu lâm sàng, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh và mô bệnh học, bệnh nhân được chẩn đoán mắc ung thư phổi tế bào nuôi (Choriocarcinoma) nguyên phát, một thể ung thư vô cùng hiếm gặp. Sau đó, người bệnh được chuyển tuyến đến Bệnh viện Phổi Trung ương để tiếp tục điều trị, hiện tình trạng sức khỏe ổn định.

Theo PGS-TS.Hoàng Thị Phượng, Choriocarcinoma là ung thư tế bào nuôi thường khởi phát từ nhau thai trong tử cung, song trường hợp ung thư tế bào nuôi nguyên phát tại phổi là biến thể đặc biệt hiếm.

Y văn thế giới, theo dữ liệu PubMed/NIH cập nhật đến cuối năm 2024, mới chỉ ghi nhận chưa tới 200 ca lâm sàng được báo cáo chính thức.

Về bệnh học, khối u được cho là phát sinh từ các tế bào mầm đa năng “lạc chỗ” trong giai đoạn phôi thai, sau đó diễn tiến ác tính ngay tại nhu mô phổi. Đây là loại ung thư có độ ác tính rất cao, xâm lấn mạch máu mạnh và di căn nhanh qua đường máu đến não, gan và xương.

Đặc biệt, do khối u trực tiếp tiết hormone Beta-hCG vào máu, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng giả mang thai hoặc rối loạn nội tiết như rối loạn kinh nguyệt, căng tức ngực. Khi kết hợp với các triệu chứng hô hấp như ho ra máu, đau ngực, bệnh rất dễ bị chẩn đoán nhầm với các bệnh lý sản khoa hoặc bệnh phổi thông thường.

Vì vậy, việc chẩn đoán chính xác đòi hỏi bác sỹ phải có trình độ chuyên môn cao, tư duy lâm sàng nhạy bén cùng sự hỗ trợ của hệ thống xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh và giải phẫu bệnh hiện đại.

Mặc dù là căn bệnh nguy hiểm, song nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm và điều trị tích cực theo phác đồ phù hợp, người bệnh vẫn có cơ hội kéo dài thời gian sống và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.

Các chuyên gia khuyến cáo người dân nên chủ động khám sức khỏe định kỳ và đi khám sớm khi cơ thể xuất hiện những dấu hiệu bất thường kéo dài, kể cả khi những biểu hiện đó thoạt nhìn không nghiêm trọng.

Số ca mắc bệnh do não mô cầu gia tăng

Tại Việt Nam, số ca mắc bệnh do não mô cầu trong năm 2025 ghi nhận mức tăng gấp nhiều lần so với cùng kỳ năm trước, cho thấy nguy cơ bệnh đang quay trở lại cộng đồng trong bối cảnh đây là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể khiến người hoàn toàn khỏe mạnh tử vong chỉ trong vòng 24 giờ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Đầu tháng 12/2025, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hóa ghi nhận một trường hợp tử vong do viêm màng não do não mô cầu. Trước đó, tại một số địa phương khác cũng đã xảy ra hai ca tử vong vì căn bệnh này.

Theo PGS.TS.BS Phạm Quang Thái, Phó Trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính mỗi năm toàn cầu có hơn 1,2 triệu ca mắc bệnh do não mô cầu, trong đó khoảng 135.000 trường hợp tử vong.

Số liệu từ Bộ Y tế cho thấy, riêng trong tháng 11/2025, cả nước ghi nhận 11 trường hợp mắc viêm màng não do não mô cầu. Tính từ ngày 14/12/2024 đến nay, Việt Nam đã ghi nhận tổng cộng 95 ca mắc và 3 ca tử vong.

Con số này tăng 74 ca so với cùng kỳ năm 2024 (21 ca), phản ánh dấu hiệu quay trở lại đáng báo động của bệnh, đặc biệt trong giai đoạn giao mùa Đông - Xuân, khi điều kiện thời tiết thuận lợi cho vi khuẩn phát triển và lây lan. Các chuyên gia cảnh báo, số liệu thực tế có thể còn cao hơn do một số ca bệnh chưa được phát hiện hoặc chẩn đoán đầy đủ.

Theo các chuyên gia y tế, hiện đã xác định được 12 nhóm huyết thanh của vi khuẩn Neisseria meningitidis, trong đó 5 nhóm huyết thanh A, B, C, W và Y là nguyên nhân gây ra hơn 90% số ca bệnh và các vụ dịch trên toàn cầu. Đây là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp và có khả năng bùng phát thành dịch.

Một số nghiên cứu cho thấy nhóm huyết thanh W và C liên quan đến tỷ lệ tử vong cao hơn, song không vì vậy mà có thể chủ quan với các nhóm còn lại.

Tại Việt Nam, cả 5 nhóm huyết thanh này đều đã và đang lưu hành. Đáng chú ý, những năm gần đây xuất hiện xu hướng gia tăng của nhóm huyết thanh W, nhóm đang lan rộng tại nhiều quốc gia, khiến diễn biến bệnh trở nên phức tạp và khó lường. Não mô cầu hiện được xếp vào nhóm 10 bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất.

TS.Nguyễn An Nghĩa, Phó Trưởng khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM) cho biết, viêm não mô cầu là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Vi khuẩn chỉ tồn tại ở người, cư trú chủ yếu tại niêm mạc mũi, hầu họng và lây lan qua đường hô hấp.

Trong cộng đồng luôn tồn tại nhóm người lành mang vi khuẩn nhưng không có triệu chứng, khiến việc kiểm soát bệnh gặp nhiều khó khăn. Khoảng 10-20% dân số có thể mang trùng, và trong thời kỳ dịch, tỷ lệ này có thể tăng lên tới 50%, cao nhất ở nhóm thanh thiếu niên với tỷ lệ trung bình khoảng 24%.

Theo TS.Nguyễn An Nghĩa, nguy cơ nhiễm bệnh có thể tăng gấp 500-800 lần khi tiếp xúc trực tiếp với ca bệnh. Dù chỉ chưa tới 1% người mang trùng tiến triển thành thể xâm lấn, nhưng khi bệnh khởi phát, diễn tiến thường rất nhanh và nặng. Trong 4-12 giờ đầu, người bệnh có biểu hiện sốt, đau họng, mệt mỏi, dễ nhầm với cảm cúm.

Sau 12-15 giờ, bắt đầu xuất hiện các triệu chứng nặng hơn như ban xuất huyết, đau đầu dữ dội, cứng gáy, buồn nôn, sợ ánh sáng. Từ 15-24 giờ, bệnh nhân có thể rơi vào tình trạng lú lẫn, mê sảng, co giật, hôn mê và tử vong.

PGS-TS.Phạm Quang Thái cho biết thêm, bệnh do não mô cầu có nhiều thể lâm sàng như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm khớp, viêm tai giữa, viêm ngoài màng tim, trong đó viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết là hai thể thường gặp và nguy hiểm nhất.

Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, song thường gặp nhất ở trẻ dưới 5 tuổi, thanh thiếu niên từ 14-20 tuổi, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch suy giảm. Thời gian ủ bệnh trung bình khoảng 4 ngày, có thể dao động từ 2-10 ngày.

Các chuyên gia nhấn mạnh, viêm màng não do não mô cầu có tỷ lệ tử vong rất cao, lên tới 50% nếu không được điều trị kịp thời. Ngay cả khi được cứu sống, khoảng 20% bệnh nhân có thể phải đối mặt với các di chứng nặng nề như điếc, liệt, rối loạn thần kinh, chậm phát triển trí tuệ hoặc phải đoạn chi.

Trước nguy cơ bệnh gia tăng, ngành y tế khuyến cáo người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh như giữ gìn vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc miệng họng bằng dung dịch sát khuẩn thông thường, đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ, nâng cao thể trạng và giữ cho nơi ở, nơi làm việc luôn thông thoáng.

Đặc biệt, người dân nên chủ động tiêm vắc-xin phòng bệnh tại các cơ sở y tế, bởi theo Tổ chức Y tế Thế giới, tiêm chủng là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa các dạng viêm màng não do vi khuẩn, trong đó có viêm màng não do não mô cầu. Khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, người dân cần đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời, tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà.

Bỏng nặng khi sử dụng hóa chất tại gia đình

Các bác sỹ của Khoa Cấp cứu, Bệnh viện E vừa tiếp nhận một bệnh nhân nữ (47 tuổi, ở Hà Nội) bị bỏng do sử dụng hóa chất thông bồn cầu khiến bồn cầu phát nổ.

Bệnh nhân phải nhập viện vào khoảng 22 giờ ngày 25/12. Người bệnh cho biết, người bệnh đã mua hóa chất thông bồn cầu dạng bột. Sản phẩm này được quảng cáo trên mạng có thành phần là hỗn hợp các chất hóa học có tính ăn mòn cao, phân hủy mạnh khi tác dụng với nước như: Natrihydroixit, Sodimhydroxite, Potassium Hydroxite…

Hỗn hợp trên có khả năng đánh tan được những cặn đóng lâu ngày trên đường ống. Đặc biệt là mỡ thừa bám lâu ngày. Do đó, có khả năng làm sạch đường ống, gián tiếp xử lý mùi hôi triệt để phát sinh trong đường ống.

Hóa chất bà mua được người bán quảng cáo, trong trường hợp nghẹt bồn cầu, bột thông cống này có khả năng phân hủy các chất khó phân hủy, nổi trên bề mặt của hầm cầu. Mà các chất này là nguyên nhân gây nên đầy hầm cầu. Quá trình phân hủy tạo thành nước và nhanh chóng khắc phục tình trạng đầy hầm cầu. Giá thành của sản phẩm này tương đối rẻ khoảng 20.000-40.000 đồng/gói (tùy trọng lượng).

Đọc và thực hiện theo phần hướng dẫn in rất nhỏ trên bao bì sản phẩm, người bệnh đã đổ hóa chất trên trực tiếp vào bồn cầu thì xuất hiện một tiếng nổ lớn, kèm theo cột nước bắn lên vào vùng mặt (khóe miệng) và cánh tay của người bệnh gây nóng rát và đau đớn.

Trước khi vào viện, người bệnh đã tự ngâm tay vào nước lạnh tại nhà và có bôi một loại dầu không rõ nguồn gốc. Tuy nhiên, tình trạng ngày càng trở nên trầm trọng với vết bỏng phồng rộp, đau rát nhiều, người bệnh đã nhập viện Bệnh viện E ngay trong đêm 25/12.

Ngay lập tức, các bác sỹ Khoa Cấp cứu đã tiến hành rửa sạch các vết thương, tiêm thuốc kháng sinh cho người bệnh. Các bác sỹ đánh giá, người bệnh này rất may mắn khi các hóa chất chỉ bắn vào vùng tay, một ít lên khóe miệng nên tiên lượng phục hồi tốt hơn. Sau đó, người bệnh được chuyển vào Khoa Dị ứng miễn dịch và da liễu để tiếp tục theo dõi và điều trị chuyên sâu.

Bác sỹ chuyên khoa II Đinh Thị Lê Thành, Phó Khoa Dị ứng miễn dịch và da liễu, Bệnh viện E cho biết, ở nửa mu bàn tay trái và bàn tay phải của người bệnh có nhiều mụn nước trên da, đỏ, đau rát nhiều và may mắn chưa có hiện tượng hoại tử vì nhập viện điều trị sớm nên các bác sỹ lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp cho người bệnh. Người bệnh được xử trí làm sạch tổn thương, bôi thuốc đặc trị bỏng, sử dụng thuốc kháng sinh, giảm đau và băng bó bằng gạc ẩm…

Đây chỉ là một trong rất nhiều trường hợp bị bỏng do hóa chất từ các loại bột thông cống, chất tẩy rửa công nghiệp… đến cấp cứu và điều trị tại Khoa Dị ứng miễn dịch và da liễu Bệnh viện thời gian qua. Các loại bột này đều chứa hóa chất nguy hiểm có tính ăn mòn mạnh khi tiếp xúc với da, mắt, đường hô hấp hoặc đường tiêu hóa trong thời gian dài hoặc với nồng độ cao.

Bác sỹ Lê Thành khuyến cáo, người bệnh ngay khi bị bỏng do hóa chất từ các loại bột thông cống, bồn cầu phải nhanh chóng thực hiện các bước như loại bỏ hóa chất trên da và làm mát vùng da bị bỏng ngay lập tức bằng nước, rửa vết thương với nước trong khoảng từ 10-20 phút.

Đặc biệt là khi hóa chất tiếp xúc với vùng mắt, hãy rửa mắt liên tục bằng nước mát tối thiểu 20 phút trước khi đến bệnh viện. Lưu ý không dùng khăn ướt hoặc bông gạc để lau hóa chất khỏi da, vì có thể làm lan hóa chất sang vùng da khác. Đặc biệt, không tự ý bôi đắp các loại thuốc, kem đánh răng… tránh làm nặng bệnh thêm.

Người thực hiện sơ cứu cần nhanh chóng tháo bỏ quần áo dính hóa chất, lưu ý không nên dùng tay trần để loại bỏ quần áo mà phải đeo găng tay chuyên dụng.

Việc cởi quần áo của người bị bỏng hóa chất dễ khiến người bệnh bị lột da, tốt nhất là nên xé bỏ phần quần áo dính hóa chất. Sau đó, đắp một miếng băng khô hoặc vải sạch lên vùng da bị bỏng hóa chất đã được khử trùng và đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt để được cấp cứu, tránh việc dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng vì không được điều trị kịp thời.

Ngoài ra, các bác sỹ cũng cảnh báo, người dân không nên tự ý sử dụng các loại hóa chất này bởi rất nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe. Trong trường hợp bồn cầu hay đường ống nước bị tắc hoặc xảy ra sự cố, cần tìm các thợ sửa chữa chuyên nghiệp để khắc phục một cách an toàn và hiệu quả bởi thành phần có trong các hóa chất xử lý thông cống, bồn cầu đều chứa các loại hóa chất cực mạnh.

Nếu không may các loại hóa chất này tiếp xúc với cơ thể người, nhẹ thì gây bỏng sâu, nặng thì phá hủy cấu trúc mô như da, mỡ, gân, cơ... gây hoại tử cơ thể. Dù được điều trị nhưng những tổn thương trên cơ thể do hóa chất này gây nên sẽ để lại di chứng nặng nề.