Sẵn phương án tiếp nhận

Có khá nhiều thông tin đáng chú ý liên quan Đề án Tái cơ cấu VNR để thực hiện quản lý, vận hành, khai thác đường sắt tốc độ cao vừa được đơn vị này gửi tới Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT).

Theo đó, VNR dự kiến thành lập 2 đầu mối chuyên biệt để quản lý, bảo trì và khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam.

Cụ thể, thành lập Công ty TNHH một thành viên Quản lý, bảo trì, khai thác đường sắt tốc độ cao (do VNR nắm giữ 100% vốn điều lệ) để tiếp nhận tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt được bàn giao từ Dự án Xây dựng Đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam, gồm cầu, hầm, nền đường, hệ thống thông tin tín hiệu, hệ thống điện và các tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt khác có liên quan đến đường sắt tốc độ cao.

Trong khi đó, Công ty TNHH một thành viên Vận tải đường sắt tốc độ cao (cũng do VNR nắm giữ 100% vốn điều lệ) tiếp nhận phương tiện, thiết bị và công trình công nghiệp đường sắt tốc độ cao đầu tư từ Dự án để kinh doanh vận tải và trả phí thuê hạ tầng đường sắt tốc độ cao; kêu gọi các doanh nghiệp khác tham gia hợp tác, kinh doanh.

Bên cạnh đó, VNR sẽ tiếp tục điều hành tập trung, thống nhất toàn mạng đường sắt hiện có thông qua Trung tâm Điều hành vận tải đường sắt. Trung tâm này được tổ chức thành 2 bộ phận: điều hành đường sắt hiện hữu và điều hành đường sắt tốc độ cao.

Do quy mô đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam có chiều dài là 1.545 km, trên cơ sở kinh nghiệm nước ngoài và các tính toán nhu cầu nguồn nhân lực với từng chuyên ngành, VNR tính toán, để quản lý, vận hành, khai thác tuyến đường sắt tốc độ cao tại Việt Nam, cần 8,98 người/km. Như vậy, tổng số nhân lực dự kiến cho Dự án đường sắt tốc độ cao là 13.880 người. Trong đó, giai đoạn I (2027-2035, xây dựng 2 phân đoạn đầu tiên với tổng chiều dài khoảng 651 km) dự kiến cần 5.943 người; giai đoạn II (2035-2040, xây dựng các đoạn còn lại, tổng chiều dài khoảng 894 km) cần 7.937 người.

“Ngay trong giai đoạn 2025-2027, VNR dự kiến đào tạo 200 cán bộ chủ chốt (gồm cán bộ chủ chốt, giáo viên, kỹ thuật, tài chính dự án, quản lý dự án…) bằng nguồn vốn của Tổng công ty và các đơn vị trực thuộc”, ông Hoàng Gia Khánh, Tổng giám đốc VNR cho biết.

Trước đó, tại Thông báo số 420/TB-VPCP ngày 19/10/2023, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đã giao VNR chuẩn bị cho mô hình tổ chức quản lý, khai thác theo hướng “không nên thành lập tổ chức mới, mà tận dụng Tổng công ty Đường sắt Việt Nam để tái cơ cấu hình thành doanh nghiệp nhà nước có đủ năng lực đáp ứng yêu cầu; bảo đảm công tác quản lý nhà nước hiệu lực, hiệu quả. Bên cạnh đó, kêu gọi, thu hút doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư phương tiện, khai thác vận tải đường sắt tốc độ cao khi đủ điều kiện vào thời điểm thích hợp”.

Quan điểm trên tiếp tục được làm rõ trong Thông báo số 502/TB-VPCP ngày 4/12/2023, khi Phó thủ tướng giao “VNR chủ động tổ chức công tác chuẩn bị (đào tạo nguồn nhân lực, công nghệ, cơ khí…) để quản lý, vận hành, khai thác đường sắt tốc độ cao”.

Lộ trình 3 bước

Do thời gian triển khai Dự án Xây dựng đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam kéo dài tới năm 2040, được phân kỳ đầu tư theo 2 giai đoạn, nên lộ trình cơ cấu lại VNR cũng trải qua những bước đi tương ứng.

Cụ thể, giai đoạn 2025 -2030, mô hình tổ chức quản lý của VNR cơ bản giữ nguyên như mô hình giai đoạn 2021-2025, song trong nội tại các khối, các đơn vị đều phải có sự gia tăng về năng lực, quy mô nhân sự để vừa khai thác hệ thống đường sắt hiện tại, vừa tham gia xây dựng đường sắt tốc độ cao, đồng thời chuẩn bị nguồn nhân lực cho công tác vận hành, bảo trì, khai thác… đường sắt tốc độ cao giai đoạn tiếp theo.

Giai đoạn 2030 - 2032 (hoặc đến khi Dự án hoàn thành và bàn giao đưa vào khai thác sử dụng), mô hình tổ chức quản lý của VNR bắt đầu có điều chỉnh lớn, có sự tách bạch 2 tổ chức riêng biệt là đường sắt thường và đường sắt tốc độ cao; thành lập Công ty TNHH một thành viên Quản lý, bảo trì, khai thác đường sắt tốc độ cao và Công ty TNHH một thành viên Vận tải đường sắt tốc độ cao.

Giai đoạn 2032 - 2045 (hoặc khi Dự án hoàn thành và bàn giao đưa vào khai thác sử dụng đến 2045), VNR sẽ điều hành tập trung, thống nhất toàn mạng đường sắt hiện có thông qua Trung tâm Điều hành GTVT đường sắt. Trung tâm Điều hành GTVT đường sắt được tách thành 2 bộ phận: điều hành tàu thường và điều hành tàu tốc độ cao.

Theo đó, Công ty TNHH một thành viên Đường sắt cao tốc sẽ tiếp nhận tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt, thiết bị điện kéo và thực hiện quản lý, bảo trì, vận hành và khai thác tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội - TP.HCM theo tiến độ bàn giao của Dự án.

Còn Công ty TNHH một thành viên Vận tải đường sắt tốc độ cao tiếp nhận tài sản, phương tiện và tổ chức kinh doanh vận tải tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội - TP.HCM (theo tiến độ bàn giao của Dự án), kêu gọi các doanh nghiệp khác tham gia kinh doanh, trả phí thuê hạ tầng; đồng thời bảo dưỡng, sửa chữa phương tiện đường sắt tốc độ cao.

“Đây cũng là phương án vận hành khai thác đường sắt tốc độ thường và đường sắt tốc độ cao đang được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng”, đại diện VNR cho biết.