Không dễ để “tiền đẻ ra tiền”

Vốn rất thờ ơ trước các thông tin tài chính, Phạm Hải Nam (22 tuổi, lập trình viên tại Hà Nội) không ngờ bản thân lại có ngày thức thâu đêm để tìm hiểu các khái niệm cơ bản về chứng khoán, lãi suất tiết kiệm… Sau hơn 2 năm đi làm, tích góp được gần 100 triệu đồng, Nam mong muốn khoản tiền này sẽ không “đóng băng” một cách lãng phí trong tài khoản ngân hàng. Đây chính là động lực lớn nhất khiến lập trình viên trẻ bước chân vào lĩnh vực đầu tư tài chính.

“Mỗi ngày, trên TikTok, Facebook, YouTube đều xuất hiện bài đăng về những bạn trẻ giàu có, thành công. Tôi cảm thấy rất sốt ruột khi nhìn thấy họ. Chính vì vậy, tôi muốn đầu tư để có thể đạt được những mục tiêu tài chính một cách nhanh chóng hơn”, Nam bộc bạch.

Khác với việc lập trình, nơi mà các câu lệnh chỉ có “đúng” hoặc “sai”, các con số trên thị trường tài chính liên tục “nhảy múa” theo từng giờ. Đây là lý do khiến Nam dù đã mở tài khoản chứng khoán, nhưng vẫn không dám nạp tiền, vì lo sợ sẽ thua lỗ ngay từ lần đầu tư đầu tiên. Dẫu vậy, Nam cũng không mặn mà với việc gửi tiết kiệm, một kênh đầu tư an toàn hơn, do không hài lòng với mức lãi suất khoảng 5%/năm như hiện tại.

Nỗi lo sợ của Nam xuất phát từ những hạn chế trong kiến thức kinh tế, tài chính. Nhiều bạn trẻ Gen Z (những người sinh ra từ năm 1997 đến năm 2012) cũng đang rơi vào hoàn cảnh tương tự.

Trong một nghiên cứu vào năm 2022 của TS. Phạm Bảo Khánh, thành viên chuyên trách HĐQT Bảo hiểm Tiền gửi Việt Nam, 42% sinh viên được khảo sát chưa từng thực hiện kiểm tra năng lực tài chính cá nhân. Nhiều bạn trẻ thừa nhận, bản thân chưa có kỹ năng lập ngân sách hiệu quả. Đứng trước câu hỏi cơ bản về cách tính lãi suất đơn, lãi suất kép, gần 60% sinh viên trả lời sai. Đáng chú ý, tất cả những người được hỏi đều là sinh viên chuyên ngành kinh doanh, tài chính.

Bên cạnh các lỗ hổng kiến thức, ông Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc điều hành TOPI (nền tảng đầu tư và quản lý tài chính cá nhân) cho biết, nhiều bạn trẻ còn có những nhầm tưởng cố hữu về mức lợi nhuận khi đầu tư.

“Không ít bạn trẻ cho rằng, chỉ cần lựa chọn kênh đầu tư mang lại lợi nhuận cao nhất là có thể thành công. Tuy nhiên, lợi nhuận kỳ vọng cao thường đi kèm với rủi ro lớn. Do đó,  cần cân nhắc kỹ trước khi lựa chọn kênh đầu tư”, ông Tuấn lưu ý.

Kênh đầu tư nào tiềm năng?

“Với 100 triệu đồng, nên đầu tư vàng, cổ phiếu hay trái phiếu?”, đây là băn khoăn lớn nhất của Phạm Hải Nam trong những ngày qua. Theo ông Nguyễn Minh Tuấn, trước khi xác định sẽ rót vốn vào đâu, các bạn trẻ cần xác định rõ “khẩu vị” rủi ro của bản thân, từ đó xây dựng cấu trúc danh mục đầu tư phù hợp.

Ứng dụng TOPI chia ra 6 nhóm khẩu vị rủi ro, bao gồm: an toàn, thận trọng, thận trọng vừa phải, cân bằng, tăng trưởng, tăng trưởng mạnh. Để xác định bản thân thuộc nhóm nào, nhà đầu tư sẽ trải qua một bài trắc nghiệm với loạt câu hỏi như: “kiến thức và kinh nghiệm đầu tư của bạn ở mức nào?”, “bạn định đầu tư trong bao lâu?”, “bạn sẽ làm gì nếu giá trị khoản đầu tư giảm 15%?”...

Sau khi xác định được “khẩu vị” rủi ro, các bạn Gen Z sẽ chọn lựa các danh mục đầu tư tương ứng. Chẳng hạn, với mức độ thận trọng vừa phải, lợi nhuận kỳ vọng khoảng 10%/năm, số tài sản sẽ được phân bổ theo tỷ trọng như sau: 40% số tiền được dùng để gửi tiết kiệm ngân hàng, 20% đầu tư vào trái phiếu, 10% dùng để mua vàng và 30% còn lại cho cổ phiếu. Mức độ rủi ro càng cao thì tỷ trọng dành cho đầu tư cổ phiếu sẽ càng lớn và lợi nhuận kỳ vọng cũng vì vậy mà tăng lên.

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, ông Nguyễn Minh Tuấn cho biết, 2 lớp tài sản cần được quan tâm đặc biệt trong năm 2024 là vàng và cổ phiếu. Vàng là một tài sản phòng thủ thích hợp giữa bối cảnh rủi ro suy thoái kinh tế vẫn tồn tại. Bên cạnh các yếu tố thời vụ, chiều tăng của giá vàng còn được hậu thuẫn bởi sự sụt giảm của lợi suất trái phiếu Mỹ và đà suy yếu của USD.

“Tôi đề xuất có thể tăng thêm tỷ trọng vào lớp cổ phiếu trong bối cảnh tiền gửi có hiệu suất thấp và thị trường cổ phiếu đang ở mức có thể tích lũy trong dài hạn”, ông Tuấn phân tích.

Sau nhiều năm “chinh chiến” trên thị trường tài chính và tận mắt chứng kiến sự trồi sụt của các chu kỳ kinh tế, CEO của TOPI vẫn giữ vững một quan điểm bất biến: tài sản vô hình là kênh đầu tư có hiệu quả cao nhất.

“Tài sản tài chính sẽ không mang lại lợi nhuận cao bằng việc đầu tư vào kiến thức, chuyên môn, hay còn được biết đến với tên gọi khác là tài sản vô hình. Loại tài sản này bao gồm năng lực, mạng lưới, thương hiệu. Tài sản vô hình tạo ra giá trị cho sự nghiệp, công việc hoặc kinh doanh. Đây mới thực sự là kênh đầu tư sẽ tạo dòng tiền lớn trong tương lai”, ông Tuấn khẳng định.

Bên cạnh các hạng mục đầu tư quen thuộc như vàng hay chứng khoán, nhiều bạn trẻ còn tìm đến crypto (tiền mã hóa) và forex (thị trường ngoại hối) để hiện thực hóa giấc mộng giàu sang. Tuy nhiên, cả 2 kênh đầu tư này đều không được công nhận tại Việt Nam, độ rủi ro về mặt pháp lý là rất lớn.

Theo lãnh đạo Phòng 4, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), nhiều đối tượng còn đang tổ chức hoạt động kinh doanh quyền chọn nhị phân (Binary Option - BO). “Mô hình này hoạt động tương tự hình thức đánh bạc, cá độ trực tuyến. Ngoài ra, một số sàn forex, BO cung cấp dịch vụ ủy thác đầu tư, với lãi suất dao động khoảng 1%/ngày, cao hơn rất nhiều so với lãi suất tiền gửi tại ngân hàng. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là chiêu trò nhằm thu hút khách hàng thiếu hiểu biết nộp tiền để các đối tượng chiếm đoạt”, lãnh đạo Phòng 4 cảnh báo.