Trung Quốc hôm 4/4 thông báo áp thuế nhập khẩu 50 tỷ USD đối với 106 mặt hàng Mỹ, bao gồm cả đậu nành và xe hơi, sau khi Mỹ đưa ra một biện pháp tương tự nhằm vào hàng hóa Trung Quốc vì cáo buộc Bắc Kinh có hành vi "trộm cắp" sở hữu trí tuệ.

Hồi đầu tuần, Trung Quốc áp thuế ba tỷ USD với 128 mặt hàng Mỹ nhằm trả đũa các khoản thuế của Mỹ đối với nhôm thép nhập khẩu từ Trung Quốc. Các biện pháp đáp trả lẫn nhau giữa Washington và Bắc Kinh đang làm dấy lên nỗi lo sợ về một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện với hậu quả mang tính toàn cầu, theo South China Morning Post.

Dù lời cảnh báo "không ai thắng trong một cuộc chiến tranh thương mại" đã trở nên quá quen thuộc, giới phân tích nhận định tác động của nó tới các nền kinh tế cũng như các ngành nghề sẽ không giống nhau, ở một số trường hợp còn có thể tích cực.

Bên chịu thiệt

Chuyên gia cho rằng các nền kinh tế châu Á tham gia giao dịch trung gian giữa Trung Quốc và Mỹ nhiều khả năng sẽ hứng chịu tác động tiêu cực từ cuộc chiến tranh thương mại của hai cường quốc này.

Tất cả các bên xuất khẩu những mặt hàng như bộ phận máy móc, thiết bị, linh kiện được sử dụng trong quá trình sản xuất hàng hóa của Trung Quốc sau đó xuất sang Mỹ đều rất dễ bị tổn thương, ông Steven Schwartz, chuyên gia xếp hạng khu vực châu Á thuộc tổ chức đánh giá tín nhiệm Fitch Ratings, nhận định.

Theo ông Tommy Wu, nhà kinh tế học tại công ty tư vấn Oxford Economics, Nhật Bản, một trong những nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới, cũng đối mặt nguy cơ chịu rủi ro. Tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu của Nhật năm ngoái đạt khoảng 700 tỷ USD, trong khi Mỹ và Trung Quốc đều là những đối tác thương mại hàng đầu của họ. Các mặt hàng dễ bị ảnh hưởng nhất bao gồm xe hơi, máy tính, thiết bị điện và sắt thép.

Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan có thể chịu thiệt hại nếu cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ buộc Trung Quốc phải thay đổi nhà cung cấp thiết bị bán dẫn. Các công ty Trung Quốc mỗi năm nhập khẩu khoảng 200 tỷ USD chip vi mạch, đa phần từ Hàn Quốc, Nhật Bản và đảo Đài Loan.

Tuy nhiên, nếu Bắc Kinh muốn thể hiện sự nhượng bộ trước Washington, bên kêu gọi Trung Quốc giảm 100 tỷ USD thặng dư thương mại với Mỹ, họ cũng có thể đẩy mạnh nhập khẩu chip từ các công ty Mỹ, Financial Times dẫn nguồn tin am hiểu vấn đề cho biết.

Ngoài ra, một nền kinh tế khác có khả năng chịu rủi ro là Hong Kong, cửa ngõ cho vô số giao dịch thương mại giữa Trung Quốc đại lục và Mỹ. Paul Chan Mo-po, người phụ trách vấn đề tài chính của Hong Kong, cảnh báo xung đột thương mại gia tăng có thể ảnh hưởng tới 20% việc làm ở đặc khu này.

"Thương mại tự do là nền tảng quan trọng cho sự thành công của chúng ta", ông Mo-po viết trên trang blog cá nhân. "Thương mại và hậu cần, kho bãi là ngành công nghiệp trụ cột của Hong Kong, đóng góp khoảng 22% GDP và tạo ra 730.000 việc làm".

Bên hưởng lợi

Mức thuế 25% của Trung Quốc đánh vào mặt hàng đậu nành Mỹ với giá trị xuất khẩu lên tới 14 tỷ USD/năm sẽ mở ra cánh cửa cho các nhà xuất khẩu hạt khác như Brazil hay Argentina thâm nhập thị trường Trung Quốc.

Trung Quốc là quốc gia nhập khẩu đậu nành lớn nhất thế giới. Khi đậu nành Mỹ bị đánh thuế cao, đồng nghĩa giá sẽ tăng, Bắc Kinh sẽ phải chuyển sang các thị trường khác, ví dụ như Nam Mỹ, ông Allan von Mehren, nhà kinh tế học tại công ty Danske Bank Markets, cho hay.

"Nông nghiệp, đây sẽ là ngành Trung Quốc sẽ dùng để đáp trả Tổng thống Trump", ông Mehren nói.

Artyom Lukin, chuyên gia chính trị quốc tế tại Đại học Liên bang Viễn Đông ở Vladivostok, cho rằng Nga cũng có thể tận dụng một phần nào của việc thiếu hụt nguồn cung đậu nành này ở Trung Quốc.

Mặt khác, nỗ lực của Trung Quốc đánh thuế sản phẩm thịt lợn Mỹ, trị giá khoảng ba tỷ USD, có thể là tin tốt cho những nhà cung cấp thay thế như Đức, Tây Ban Nha, Đan Mạch, thậm chí cả Nga, khi lượng thịt lợn từ Mỹ vào Trung Quốc suy giảm.

Bên cạnh đó, việc Mỹ áp mức thuế mới với nhôm thép nhập khẩu từ Trung Quốc còn đem đến lợi ích cho các nhà nhập khẩu nhỏ bé hơn, chẳng hạn như Philippines. Khi Trung Quốc tìm cách chuyển hướng xuất khẩu nhôm thép sang các thị trường khác, họ khả năng cao sẽ phải đồng ý với mức biên lợi nhuận thấp hơn.

"Nguồn cung thép dư thừa sẽ làm giảm giá thành sản phẩm", Bộ trưởng Thương mại Phillipines Ramon Lopez cho hay.