Theo lời kể của các gia đình, trưa ngày 2/10, trên đường từ trường về nhà, một nhóm khoảng 16 em học sinh thấy quả dại trên đồi chín nên hái ăn.

Khoảng 3 giờ sau ăn, trẻ xuất hiện tình trạng nôn, lơ mơ, mệt mỏi, choáng váng kèm đau bụng dữ dội. 

Sau khi theo dõi, thấy tình trạng của trẻ ngày càng nặng, tầm 20 giờ đến 22 giờ cùng ngày, 9 gia đình đưa con đến Bệnh viện Đa khoa huyện Văn Bàn để cấp cứu và được chẩn đoán trẻ bị ngộ độc quả hồng trâu. 

Các bác sĩ tại đây đã nhanh chóng xử trí bằng gây nôn, truyền dịch, lợi tiểu, nhuận tràng cho 9 trẻ. Tuy nhiên, 1 trẻ đã tử vong do diễn biến bệnh nhanh, nặng và cấp tính. Đêm ngày 3/10, 8 trẻ còn lại được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương để tiếp tục theo dõi và điều trị.

Bác sĩ Lê Ngọc Duy, Trưởng khoa Cấp cứu Chống Độc, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, sau quá trình điều trị, tình trạng của cả 8 trẻ đều tạm thời ổn định, chưa nguy hiểm đến tính mạng. 

Tuy nhiên, theo bác sĩ Duy, các bệnh nhi đều có tình trạng rối loạn nhịp tim, chỉ số men gan tăng, có biểu hiện hủy hoại tế bào gan, một số trẻ còn đau bụng nên chúng tôi đang tiến hành hội chẩn chuyên khoa tim mạch, gan mật, ngoại. Đồng thời làm các xét nghiệm độc tố để phát hiện kịp thời các biến chứng khác của bệnh.

Được biết, cây hồng trâu thường mọc ở khu vực núi đá, thuộc dạng cây dây leo, vỏ thân cây màu xanh nhạt, có gai nhọn, cứng. Lá cây to dài gần bằng hai ngón tay người lớn, lá có màu xanh đậm.

Quả tròn to bằng quả trứng gà, vỏ nhẵn mượt không có lông. Quả non vỏ màu xanh nhạt, khi quả chín vỏ có màu tím và hơi mềm, bửa ra có lớp vỏ màu hồng. Mỗi quả có từ 4-6 hạt, các hạt có một lớp cùi màu trắng đục, nhiều nước, mềm bao bọc, bên trong cùi có một hạt to bằng hạt ngô có màu tím và hơi dẹt. Quả chín vào thời gian khoảng từ tháng 7 đến tháng 10 hàng năm.

Quả hồng trâu có thành phần chính là Ankaloid, Axit Amin, Axit Cacboxylic, Flavonoid, Polyphenol.

Độc tố chính của quả hồng trâu là Alkaloid, chứa chính trong nhân hạt. Độc tính của chúng tác động chủ yếu lên tế bào cơ tim và gây phù phổi cấp dẫn tới suy hô hấp, trụy tim mạch. Một số hoạt chất khác có thể gây tổn thương các cơ quan khác như gan, thận.

Theo bác sĩ Lê Ngọc Duy, việc phát hiện sớm và xử trí kịp thời là giải pháp quan trọng cứu sống bệnh nhân khi ăn quả hồng trâu. Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho các trường hợp bị ngộ độc hồng trâu mà chủ yếu là điều trị căn nguyên và điều trị triệu chứng.

Khi phát hiện trẻ có biểu hiện ngộ độc do ăn quả hồng trâu cần gây nôn, rửa dạ dày càng sớm càng tốt, cho trẻ uống than hoạt với liều 1-2 g/kg cân nặng, dùng 4-6 gói sorbitol (nếu không có thể cho uống lòng trắng trứng);

Tăng cường thải độc tố, duy trì chức năng sống (trợ tim-mạch, trợ hô hấp, suy gan chống co giật, chống phù phổi cấp…), xét nghiệm, theo dõi và điều chỉnh chất điện giải trong máu cho trẻ.

Gia đình khi thấy con ăn phải quả hồng trâu cần cho con uống nhiều nước và gây nôn, sau đó nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất bằng xe cơ giới (tuyệt đối không để trẻ đi bộ).

Hiện đang là mùa quả hồng trâu chín, để đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân, chuyên gia khuyến cáo các cấp chính quyền địa phương, gia đình và nhà trường cần đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn người dân nhận thức rõ về mức độ nguy hiểm của quả hồng trâu cũng như các loại quả dại khác. “Tuyệt đối không ăn thử dù chỉ một lần nhằm tránh những vụ việc đáng tiếc có thể xảy ra”, bác sĩ Duy khuyến cáo.

Ngoài hồng trâu, theo các chuyên gia dinh dưỡng, một số vùng núi người dân hay sử dụng củ sắn làm thực phẩm.

Tuy vậy chuyên gia cảnh báo trong củ sắn tươi có chứa một chất cực độc có thể gây nguy hại đến tính mạng con người là a xít cyanhydric (HCN). 

Đây là loại a xít sẽ gây chết người, bắt đầu với các triệu chứng khó thở, mất tri giác, liệt cơ, co giật, ngừng thở... nếu nặng sẽ gây tử vong.

Hàm lượng HCN trong sắn khác nhau tùy thuộc vào từng loại. Sắn cao sản, sắn đắng (là loại có thân xanh vỏ lụa trắng chứa nhiều nước, loại cây thấp, lá rũ, ngọn non màu xanh nhạt, đốt dày, lá màu xanh lục) chứa hàm lượng HCN cao hơn sắn ngọt (thân đỏ, cuống lá màu tím và củ có vỏ lụa màu hồng tím). 

Sắn cao sản thường được dùng để sản xuất bột ngọt hoặc làm thức ăn cho gia súc, chứa nhiều độc tố, ăn vào rất dễ bị ngộ độc cấp tính. 

Liều gây độc cho một người lớn là 20mg HCN, liều gây chết người 50mg HCN cho 50kg thể trọng. Chỉ sau 1-3 giờ, người ăn đã có khả năng biểu hiện ngộ độc.

Tuy tiềm ẩn nhiều nguy cơ song HCN là loại a xít dễ bay hơi và tan trong nước, do đó việc thải chất độc trong sắn cũng đơn giản hơn và mọi người nên lưu ý cẩn trọng trong việc ăn sắn, chế biến đúng cách để tránh các trường hợp xấu xảy ra.

Theo đó, khi ăn sắn phải lột bỏ vỏ, cắt bỏ phần đầu và đuôi vì đây là những phần chứa nhiều độc tố. Tiếp theo cần ngâm trong nước sạch càng lâu càng tốt, rồi rửa sạch nhiều lần. Khi luộc, cần mở nắp mục đích để độc tố tan theo nước và bốc hơi đi.

Ngoài ra, củ sắn sau khi dỡ về cần chế biến ngay không để lâu, nếu không chế biến được ngay có thể đem vùi xuống đất, cát.