Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành quyết định về mức lãi suất cho vay nhà ở xã hội năm 2019 là 4,8%. Theo ông, dựa trên cơ sở nào để đưa ra mức lãi suất này?

Từ ngày 1/4/2019, mức lãi suất cho vay ưu đãi của NHCSXH áp dụng đối với các khoản vay có dư nợ trong năm 2019 để mua, thuê mua nhà ở xã hội; xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở theo quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội là 4,8%/năm.

Thực tế, người vay bao giờ cũng muốn vay với lãi suất thấp. Với các chương trình cho vay ưu đãi của NHCSXH nói chung và chương trình cho vay nhà ở xã hội nói riêng, lãi suất thấp quá thì ngân sách nhà nước phải bù lỗ nhiều. Khi bù lỗ nhiều sẽ gây áp lực ngược lại ngân sách và nguồn vốn bố trí cho vay có thể giảm, dẫn tới ít người được vay. Cho vay nhà ở xã hội là chương trình cho vay dài, Chính phủ cũng đã phê duyệt khung lãi suất cho vay nhà ở xã hội tại NHCSXH đến hết năm 2020 tối đa không vượt quá lãi suất cho vay của các tổ chức tín dụng do Nhà nước chỉ định để cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP.

Hiện nay, lãi suất của các tổ chức tín dụng có tham gia cho vay nhà ở xã hội do Nhà nước chỉ định là 5%/năm, nên NHCSXH tính toán đề xuất các bộ, ngành trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt mức lãi suất cho vay năm 2019 là 4,8%/năm. Lãi suất cho vay nhà ở xã hội được Chính phủ ban hành theo từng năm. Nhìn tổng thể, NHCSXH cho rằng, lãi suất cho vay như vậy trong năm nay là hợp lý.

So với các chương trình tín dụng cho vay nhà ở mà Ngân hàng từng triển khai, chương trình lần này có những điểm gì khác biệt?

NHCSXH đã từng triển khai nhiều chương trình tín dụng liên quan đến nhà ở, như chương trình cho vay hỗ trợ hộ nghèo làm nhà ở; cho vay nhà ở vùng thường xuyên ngập lũ tại Đồng bằng sông Cửu Long; cho vay hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở phòng, tránh bão, lụt khu vực miền Trung. 

Điểm khác cơ bản là cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP không phải là một gói tín dụng, mà là một chương trình dài, nguồn vốn không hạn định, hằng năm Chính phủ cân đối ngân sách để bố trí vốn sang NHCSXH thực hiện cho vay. 

Chúng tôi tin tưởng rằng, trong thời gian tới, chương trình cho vay nhà ở xã hội sẽ trở thành một trong những trụ cột trong các chính sách an sinh xã hội.

Người nghèo, người thu nhập thấp có nhu cầu mua, thuê mua, xây dựng, sửa chữa nhà ở thì nhận được ưu đãi gì khi vay vốn NHCSXH, thưa ông?

Trước hết, nếu thuộc đối tượng vay vốn theo chương trình này thì người vay được hưởng ưu đãi về lãi suất cho vay - hiện thấp hơn so với lãi suất cho vay nhà ở xã hội của các ngân hàng thương mại.

Thứ hai, thời gian vay tối thiểu 16 năm và tối đa khoảng 25 năm để người dân có điều kiện tiết kiệm tiền trả nợ. Thay vì thuê nhà và trả tiền thuê hàng tháng, người mua nhà sẽ dùng số tiền đó để trả nợ gốc và nợ lãi cho ngân hàng và sau 16 - 25 năm, căn nhà đó sẽ là của họ.

Thứ ba, người vay nhận được ưu đãi từ cách thức phục vụ của NHCSXH. Chính sách được công khai, được sự hướng dẫn, giám sát của hiệp hội, đoàn thể, chính quyền địa phương trong việc vay vốn và không mất chi phí khi đi xác nhận tại địa phương. Trường hợp gặp rủi ro sẽ được xử lý theo quy định hiện hành như đối với các đối tượng chính sách khác.

Giống các chương trình tín dụng khác, lo ngại về rủi ro là khó tránh. NHCSXH có lường trước và có giải pháp gì?

Hoạt động tín dụng luôn kèm rủi ro, chúng tôi cũng đã lường trước và trích lập dự phòng rủi ro trong hoạt động hàng kỳ nhằm bảo toàn nguồn vốn của Chính phủ. Hiện nay, nợ quá hạn thực hiện các chương trình cho vay của toàn hệ thống NHCSXH chỉ chiếm 0,42% tổng dư nợ. Đối với cho vay nhà ở xã hội, chúng tôi cũng trích lập dự phòng. Nếu người vay gặp rủi ro, chúng tôi sẽ căn cứ mức độ rủi ro để xử lý công khai theo đúng quy định.

Quy trình kiểm soát cho vay nhà ở xã hội được thực hiện như thế nào để nguồn vốn đến đúng đối tượng sử dụng, thưa ông?

Hiện nay, NHCSXH có quy trình, thủ tục cho vay rõ ràng, bình xét cho vay từ dưới cơ sở, đảm bảo dân chủ, công khai thông qua chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội nhận ủy thác, hệ thống tổ tiết kiệm và vay vốn, trưởng thôn để chuyển tải vốn tín dụng chính sách đúng đối tượng thụ hưởng, đồng thời nâng cao chất lượng tín dụng. 

Với trường hợp vay vốn để xây mới, cải tạo hoặc sửa chữa nhà, trước mỗi lần giải ngân theo tiến độ công trình, chúng tôi đều tiến hành kiểm tra và nghiệm thu. Với cho vay để mua, thuê mua nhà ở xã hội, chúng tôi ký hợp đồng ba bên với chủ đầu tư và người vay vốn để bản đảm trách nhiệm các bên. Trong 5 năm, căn hộ đó không được sang nhượng, đảm bảo vốn vay đến đúng đối tượng và đối tượng sử dụng đúng mục đích. Chúng tôi thường xuyên kiểm tra thực tế và khắc phục ngay những lỗi cơ bản liên quan đến giấy tờ, chữ ký, đảm bảo hỗ trợ tốt nhất cho người vay vốn.