Nhật Bản già hóa, M&A mở cửa doanh nghiệp Việt

Ngày 13/12, trong sự kiện Kết nối giao thương 2025 do BRS Việt Nam Holding phối hợp với Liên hiệp Hội Người Việt Nam tại Nhật Bản (VUAJ) tổ chức tại TP.HCM, bà Tống Thị Kim Giao, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Việt Nam tại Nhật Bản, kiêm Chủ tịch Motiti Group cho biết, Nhật Bản hiện đang phải đối mặt với tình trạng già hóa dân số ngày càng nghiêm trọng, với tỷ lệ người cao tuổi trong xã hội tăng ở mức cao. 

Cùng với đó, hơn 2,45 triệu doanh nghiệp tại Nhật đang rơi vào tình trạng thiếu người kế nghiệp, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), chiếm tới 99,7% cấu trúc thị trường. Tình trạng con cái không muốn kế nghiệp khiến nhu cầu bán doanh nghiệp tăng cao.

Đây cũng được xem là cơ hội hiếm hoi để doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào thị trường Nhật, không chỉ ở vai trò hỗ trợ hay “làm thuê” mà ở vị thế nhà đầu tư, chủ sở hữu doanh nghiệp.

Lý giải tại sao thời điểm hiện nay được xem là “cửa sổ hiếm hoi”, bà Giao cho rằng sự kết hợp của tỷ giá đồng Yên ở mức thấp, giá tài sản điều chỉnh và chính sách mở cửa có kiểm soát của Nhật Bản đã tạo nên điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư và M&A. Đây cũng là lý do nhiều quỹ đầu tư toàn cầu đang tranh thủ gia tăng hiện diện tại thị trường này.

Trong bối cảnh đó, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam được đánh giá có nhiều lợi thế để tham gia làn sóng M&A tại Nhật. Sau 15 năm, số người Việt tại Nhật đã tăng hơn 30 lần, hình thành lực lượng lao động và khởi nghiệp trẻ có ảnh hưởng đáng kể.

Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Việt Nam tại Nhật Bản thông tin, tính đến tháng 1 năm nay, Nhật Bản có khoảng 520.000 người Việt đang sinh sống, làm việc và học tập. Trong đó, thực tập sinh kỹ năng khoảng 185.000 người (35%), du học sinh 95.000 người (18%), kỹ sư và lao động tay nghề cao 120.000 người (23%), còn lại là nhóm hôn nhân, đầu tư, gia đình. 

Người Việt hiện là cộng đồng người nước ngoài lớn thứ hai tại Nhật, chỉ sau Trung Quốc. Năm 2013, con số này mới chỉ khoảng 60.000 người, đến năm 2025 đã tăng gần 9 lần.

“Chính lực lượng người Việt đông đảo, am hiểu văn hóa và thị trường Nhật là nền tảng quan trọng để doanh nghiệp Việt tiến sâu hơn vào các thương vụ đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ chăm sóc sức khoẻ”, bà Giao nói. 

Các chuyên gia cũng nhận định Nhật Bản đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc sâu rộng do già hóa dân số. Do đó, lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi đang nổi lên như một “điểm nóng” trong làn sóng mua bán - sáp nhập (M&A), tạo ra những cơ hội đầu tư cho doanh nghiệp nước ngoài, trong đó có Việt Nam.

Theo bà Giao, trong bức tranh M&A tại Nhật Bản hiện nay, dịch vụ chăm sóc người già là lĩnh vực hấp dẫn nhất, chiếm khoảng 35% tổng số thương vụ. Tiếp theo là ngành F&B (thực phẩm và đồ uống) với 25%, logistics 15%, trong khi lĩnh vực sản xuất chỉ chiếm khoảng 10%. Điều này cho thấy xu hướng dịch chuyển rõ nét của dòng vốn đầu tư sang các ngành dịch vụ thiết yếu, gắn với nhu cầu dân sinh và đời sống xã hội.

Để tận dụng hiệu quả cơ hội này, các chuyên gia khuyến cáo nhà đầu tư cần xác định rõ phân khúc ngành nghề, mô hình dịch vụ và chiến lược tham gia phù hợp thay vì đầu tư dàn trải. Việc lựa chọn đúng lĩnh vực, đúng thời điểm và đúng hình thức hợp tác sẽ quyết định khả năng thành công trong các thương vụ M&A tại thị trường Nhật Bản.

Hợp tác Việt - Nhật thúc đẩy hệ sinh thái chăm sóc người già

Chia sẻ thêm về thị trường chăm sóc sức khoẻ cho người lớn tuổi, ông Igarashi Hirotaka, Chủ tịch Công ty D Fram, chuyên gia M&A trong lĩnh vực điều dưỡng và y tế Nhật Bản cho biết, mô hình này tại Nhật rất đa dạng, từ các viện dưỡng lão cao cấp đến dịch vụ chăm sóc tại nhà. Tại nước này, người cao tuổi khi vào viện dưỡng lão được Nhà nước chi trả khoảng 80% chi phí, giúp giảm đáng kể gánh nặng tài chính cho gia đình.

Ông Hirotaka chia sẻ dù mô hình này đã phổ biến ở Nhật Bản nhưng tại Việt Nam, nhiều gia đình vẫn còn rào cản về mặt quan niệm truyền thống. Nhiều người còn lo ngại khi gửi cha mẹ vào viện dưỡng lão, sợ tai tiếng hoặc e ngại các vấn đề sức khoẻ, bệnh nền của người cao tuổi. 

Vì vậy, để tháo gỡ vướng mắc trong chăm sóc sức khoẻ cho người lớn tuổi, trường hợp gia đình chưa sẵn sàng đưa người cao tuổi vào viện dưỡng lão, các doanh nghiệp có thể bố trí nhân viên chăm sóc đến tận nhà chăm sóc theo khung giờ phù hợp. 

Bà Tống Thị Kim Giao nhấn mạnh: “Cửa sổ vàng không mở mãi. Chúng ta không chỉ tìm cơ hội, chúng ta phải tạo ra cơ hội”. Trong bối cảnh Nhật Bản đang tái cấu trúc mạnh mẽ, làn sóng M&A, đặc biệt trong lĩnh vực chăm sóc người già, được kỳ vọng sẽ mở ra hướng đi mới cho doanh nghiệp Việt không chỉ đầu tư, phát triển trong nước mà còn trên thị trường quốc tế.

Sau phiên tham luận, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Việt Nam - Nhật Bản và BRS Việt Nam Holding đã ký kết hợp tác chiến lược “Khởi tạo chương mới cho hợp tác kinh tế Việt - Nhật”. Sự kiện đánh dấu bước phát triển mới cho mối quan hệ giữa hai bên. 

Thỏa thuận hợp tác thể hiện cam kết của hai bên trong việc tăng cường kết nối, thúc đẩy đầu tư song phương và hướng tới phát triển bền vững. Theo đó, hai bên sẽ phối hợp triển khai các hoạt động hợp tác trong nhiều lĩnh vực trọng điểm, bao gồm đầu tư song phương; bất động sản nghỉ dưỡng gắn với y tế cộng đồng; dịch vụ quốc tế và truyền thông chiến lược; đồng thời cùng xây dựng và phát triển hệ sinh thái kinh tế xanh, bền vững trong dài hạn.