Tại Tọa đàm về Chính sách mới đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực dược phẩm do Hiệp hội Doanh nghiệp Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham) và Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE) vừa tổ chức tại Hà Nội, nhiều ý kiến rằng, một số quy định mới trong lĩnh vực dược phẩm như Nghị định 54/2017/NĐ-CP (Nghị định 54) hướng dẫn thực hiện Luật Dược và Dự thảo thông tư hướng dẫn một số điều của Nghị định 54 còn nhiều bất cập, chưa hoàn toàn phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam và các luật có liên quan.

Đại diện cho Tiểu ban Pháp lý của AmCham, ông Chung Yee Seck, luật sư Công ty Luật Baker & McKenzie cho rằng, Nghị định 54 và Dự thảo thông tư hướng dẫn một số điều của Nghị định 54 không cho phép doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được cung cấp dịch vụ bảo quản và vận chuyển thuốc - những dịch vụ không bị cấm hay hạn chế bởi Luật Dược.

Bên cạnh đó, pháp luật Việt Nam không cho phép các văn bản pháp luật được áp dụng hồi tố, trừ một số trường hợp đặc biệt được quy định trong Luật Ban hành các văn bản pháp luật. “Tuy nhiên, Dự thảo thông tư quy định các doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài phải tuân thủ Nghị định 54, tức là ngừng các hoạt động bảo quản và vận chuyển thuốc khi thông tư này có hiệu lực”, ông Yee Seck Chung nhấn mạnh.

Theo luật sư Chung Yee Seck, quy định này không chỉ trái với các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia, trái với tinh thần cởi mở của Luật Dược, mà còn không phù hợp với nguyên tắc bảo hộ đầu tư theo Luật Đầu tư và nguyên tắc không hồi tố của Luật Ban hành các văn bản pháp luật và cam kết gia nhập WTO của Việt Nam.

Chia sẻ những cam kết gia nhập WTO của Việt Nam về dịch vụ phân phối và một số dịch vụ phụ trợ, bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập kinh tế (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI) cho biết, theo biểu cam kết dịch vụ trong WTO, Việt Nam không cam kết mở cửa dịch vụ phân phối thuốc. Tuy nhiên, cũng trong biểu cam kết dịch vụ của Việt Nam, các dịch vụ vận tải và kho bãi lại có cam kết mở cửa với mức độ và lộ trình mở cửa tùy thuộc hình thức dịch vụ.

“Vấn đề mấu chốt ở đây là hiểu thế nào là phân phối. Nói dễ hiểu, nếu dịch vụ vận chuyển và bảo quản có gắn liền với hoạt động bán lại, thì đó là phân phối và doanh nghiệp nước ngoài không được phép; còn vận chuyển và bảo quản không gắn liền với hoạt động bán lại dược phẩm thì hoàn toàn được phép, song phải đáp ứng đủ điều kiện”, bà Trang phân tích.

Bà Trang cũng khuyến nghị, nhằm bảo đảm các quy định của pháp luật Việt Nam không trái với cam kết quốc tế, nội dung Điều 2.3 của Dự thảo thông tư hướng dẫn; điểm d, khoản 1, Điều 44, Luật Dược và khoản 10, 11, và 12, Điều 91 của Nghị định 54/2017NĐ-CP cần được cân nhắc kỹ lưỡng và làm rõ hơn về mặt từ ngữ để tránh gây hiểu nhầm.

Cũng có quan điểm cho rằng, Dự thảo thông tư còn nhiều bất cập và hạn chế các quyền kinh doanh của doanh nghiệp được quy định trong các văn bản pháp luật khác, luật sư Lê Nết (Công ty Luật Lê Nết) phân tích, Dự thảo thông tư không cho phép doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được cho thuê hay cho mượn kho bãi. Quy định này trái với Luật Đất đai và Luật Kinh doanh bất động sản (cho phép doanh nghiệp được cho thuê hoặc mượn bất động sản gắn liền với đất).

Bên cạnh đó, luật sư Nết cho rằng, Dự thảo cũng có những quy định làm tăng chi phí hoạt động của doanh nghiệp nhập khẩu hoặc phân phối thuốc. Chẳng hạn, quy định việc xuất hàng và giao hàng cho các cơ sở bán buôn thuốc phải được thực hiện tại chính kho bảo quản thuốc của đơn vị nhập khẩu. Quy định này trái với Luật Dân sự 2015 và Luật Thương mại (cho phép các bên có thể thỏa thuận về địa điểm giao hàng).