Tiền dồn cho doanh nghiệp lớn, dự án sang

Mới đây, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã phát công văn cảnh báo gửi tới các tổ chức tín dụng về việc tăng cường kiểm soát hoạt động cấp tín dụng với các dự án bất động sản (BĐS). Công văn nêu rõ: “Báo cáo của các tổ chức tín dụng về tình hình cho vay đối với lĩnh vực BĐS tính đến ngày 31/7/2016 cho thấy, ngân hàng đang có mức độ tập trung tín dụng vào lĩnh vực BĐS lớn”.

Đồng thời, NHNN cũng yêu cầu các ngân hàng kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với một số chủ đầu tư lớn, tránh tập trung tín dụng; hạn chế cho vay các dự án mới đặc biệt là các dự án nhà ở cao cấp, khu nghỉ dưỡng, dự án có thanh khoản thấp.

Lần ngược trở lại, cuối tháng 8/2016, NHNN cũng đã có văn bản nhắc nhở các tổ chức tín dụng kiểm soát hoạt động cấp tín dụng vượt giới hạn đối với khách hàng có dư nợ lớn. Yêu cầu các đơn vị thanh tra phát hiện, cảnh báo sớm rủi ro tín dụng và kiên quyết xử lý nghiêm những ngân hàng cấp tín dụng vượt giới hạn.

Việc liên tiếp đưa ra cảnh báo từ đầu năm đến nay cho thấy, NHNN đang thực sự lo ngại về tín dụng BĐS. Đặc biệt, lần này, NHNN đã nêu đích danh một số đại gia BĐS - những tên tuổi lẫy lừng trên thị trường, nhất là ở phân khúc BĐS cao cấp, nghỉ dưỡng.

Lý giải cảnh báo trên, NHNN cho hay, theo báo cáo của Bộ Xây dựng, nguồn cung nhà ở cao cấp hiện nhiều hơn nguồn cung nhà ở xã hội và nhà thương mại giá rẻ. Dự báo từ nay đến cuối năm, nguồn cung nhà ở cao cấp sẽ dư thừa.

Sự lo lắng của NHNN đã hé mở 2 thực tế đáng ngại. Thứ nhất, tín dụng BĐS đang tăng quá mức ở phân khúc cao cấp, vốn có nguy cơ dư thừa. Thứ hai, vốn ngân hàng đang tập trung vào một số doanh nghiệp lớn, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Hiện tại, NHNN chưa công bố số liệu tăng trưởng tín dụng BĐS quý III/2016. Tuy nhiên, tính đến hết quý II/2016, tín dụng BĐS đã đạt trên 400.000 tỷ đồng, với tốc độ tăng cao hơn so với mức tăng trung bình của ngành.

Theo thống kê của Báo Đầu tư, nhiều đại gia BĐS đang là “chúa Chổm” của hàng chục nhà băng. Nhiều ngân hàng cho vay BĐS rơi vào tình cảnh “đâm lao phải theo lao”, vì phải tiếp tục cho vay mới thu hồi được vốn. Cứ thế, nợ trước đè nợ sau, với rất nhiều rủi ro.

Tiền rót vào cầu ảo và bẫy thanh khoản chực chờ

Tổng cục Thống kê cho hay, kinh tế 9 tháng tăng chưa đầy 6%, thấp hơn so với cùng kỳ là 6,53%. Mặc dù vậy, tín dụng 6 tháng vẫn tăng gần 10,5%, tức gần bằng cùng kỳ năm trước. Câu hỏi đặt ra là, sản xuất chậm lại, tại sao vốn rót vào nền kinh tế vẫn tăng? Câu trả lời một phần nằm ở các dự án BĐS cao cấp mọc lên nhan nhản thời gian qua. Một khi tiền bơm ra mạnh, nhưng sản xuất chưa hấp thụ, thì chắc chắn sẽ tiềm ẩn nguy cơ lạm phát, đồng thời chứng tỏ tiền đang đổ vào lĩnh vực có cầu ảo và có khả năng tạo bong bóng tài sản.

Việc ngân hàng thích cho các đại gia bất động sản vay là dễ hiểu. Lý do là, với các đại gia này, ngân hàng có thể bán hàng ngàn tỷ đồng tín dụng, bằng cả ngàn khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa cộng lại. Tuy nhiên, việc dồn toa tín dụng cho một số doanh nghiệp lớn có thể khiến ngân hàng tự đưa mình vào bẫy thanh khoản.

Trong một động thái khác, mới đây, NHNN đã yêu cầu các ngân hàng thương mại dừng nghiệp vụ cho vay tuần hoàn (rollover loan). Theo đó, các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải thực hiện thu hồi toàn bộ nợ gốc và lãi khi hết thời hạn cho vay đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng với khách hàng. Nhiều chuyên gia nghi ngờ, sở dĩ NHNN yêu cầu dừng nghiệp vụ này vì có khả năng, nhiều ngân hàng và doanh nghiệp đã đảo nợ khi sử dụng hình thức vay này.

Với động thái trên của NHNN, giới chuyên gia nhận định, vốn chảy vào các dự án BĐS cao cấp, nghỉ dưỡng thời gian tới sẽ chậm lại. Tuy nhiên, các dự án BĐS thương mại giá rẻ, nhà ở xã hội… sẽ vẫn được khuyến khích.

Theo TS. Trần Du Lịch, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, sở dĩ NHNN phải cảnh báo là do các doanh nghiệp đang có xu hướng tập trung vốn vào các loại hình BĐS cao cấp, trong khi thị trường thiếu nhà ở giá rẻ.

“Nếu ngân hàng rót vốn vào các dự án nhà ở cho người có thu nhập trung bình và thấp thì không lo ngại về bong bóng BĐS và cũng không ngại về thanh khoản”, TS. Trần Du Lịch nói.