Tại Tọa đàm “Giải pháp tăng trưởng xuất khẩu cao và bền vững” do Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) tổ chức sáng 16/12, ông Trần Văn Trọng, Tổng Thư ký Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (Vecom) cho rằng, thương mại điện tử đang trở thành một phương thức tổ chức thương mại mới, tác động trực tiếp tới cách doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường trong nước và quốc tế.

Số liệu của Vecom, năm 2024, quy mô thương mại điện tử đạt khoảng 32 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng 27%, thuộc nhóm cao trong khu vực, riêng bán lẻ hàng hóa trực tuyến đạt 22,5 tỷ USD, tăng trưởng 30%.

"Nếu đặt trong tổng thể nền kinh tế, thương mại điện tử mới chiếm khoảng 12% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ. Con số này cho thấy dư địa phát triển còn rất lớn, nhất là khi so sánh với các nền kinh tế phát triển, nơi thương mại điện tử chiếm tới 40 - 50% tổng mức bán lẻ”, ông Trọng nói.

Hết 11 tháng năm nay, xuất nhập khẩu đạt gần 840 tỷ USD, tăng trên 17%, dự báo hết năm nay cán đích khoảng 920 tỷ USD, đánh dấu con số kỷ lục về thương mại, trong đó xuất khẩu dự kiến trên 470 tỷ USD. Theo đánh giá của Vecom, xuất khẩu trực tuyến của Việt Nam hiện vẫn chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong tổng kim ngạch xuất khẩu, chưa tương xứng với quy mô xuất nhập khẩu.

Ông Trần Văn Trọng cho rằng, năm 2025 là năm bản lề, đánh dấu sự chuyển tiếp từ giai đoạn khởi động sang giai đoạn tăng tốc của thương mại điện tử xuyên biên giới. Từ 2015-2025 là giai đoạn tạo nền, từ năm 2026 trở đi sẽ là giai đoạn thương mại điện tử xuyên biên giới cất cánh.

Ngoài ra, các nền tảng thương mại điện tử nước ngoài như Amazon, Alibaba, Shopee... đang hỗ trợ đáng kể cho doanh nghiệp trong hành trình hiện thực hóa mục tiêu xuất khẩu xuyên biên giới. Mới nhất, hôm 25/11, Bộ Công thương và Shopee đã ký kết Biên bản ghi nhớ nhằm thúc đẩy và hỗ trợ các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa tại Việt Nam (MSMEs) mở rộng xuất khẩu thương mại điện tử sang các thị trường Đông Nam Á.

Theo đó, Shopee triển khai các chương trình nâng cao năng lực nhằm trang bị kỹ năng, kiến thức và công cụ cho 2.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam trong lĩnh vực thương mại điện tử xuyên biên giới.

Trong Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2026-2030, xuất khẩu trực tuyến đã được xác định là một trụ cột quan trọng, gắn với mục tiêu nâng cao giá trị và thương hiệu hàng Việt. Luật Thương mại điện tử mới được thông qua cũng mở ra không gian chính sách mới, lần đầu tiên đặt vấn đề hỗ trợ xuất khẩu trực tuyến một cách rõ ràng trong khuôn khổ pháp luật.

Rào cản lớn nhất đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam là thiếu nhân lực chất lượng cao và hiểu biết hạn chế về các quy định nhập khẩu qua thương mại điện tử tại thị trường nước ngoài.

Cùng với đó, điểm nghẽn lớn nhất không nằm ở công nghệ hay nền tảng, mà nằm ở năng lực tổ chức thực thi của doanh nghiệp. “Doanh nghiệp Việt Nam có lợi thế lớn về sản xuất hàng có tiêu chuẩn xuất khẩu, nhưng phần lớn chưa có đủ nguồn lực để triển khai một cách bài bản xuất khẩu trực tuyến”, đại diện Vecom nói.

Theo các chuyên gia thương mại, để tham gia xuất khẩu xuyên biên giới, doanh nghiệp phải chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt pháp lý và quản trị rủi ro. Một trong những yếu tố quan trọng được các chuyên gia khuyến nghị là việc chuẩn bị đầy đủ các chứng từ pháp lý cần thiết khi xuất khẩu, bao gồm hóa đơn thương mại (Commercial Invoice), phiếu đóng gói (Packing List), vận đơn (Bill of Lading), và giấy chứng nhận xuất xứ (C/O).