Mặc dù năm 2022, ca mắc sốt xuất huyết và tử vong tăng cao đỉnh điểm, nhưng từ đầu năm 2023 đến nay, căn bệnh này gia tăng gấp gần 20 lần so với cùng kỳ năm 2022, đặc biệt ở Hà Nội tăng gần gấp 4 lần.

Theo dự báo, sốt xuất huyết năm nay sẽ có những diễn biến phức tạp do có hiện tượng EI Nino, vì vậy, công tác phòng, chống còn nhiều khó khăn.

Theo Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Trần Thị Nhị Hà, Hà Nội là thành phố có dân số đứng thứ 2 cả nước, địa bàn rộng, di biến động dân cư rất lớn. Vì vậy, nguy cơ về sốt xuất huyết luôn ở mức cao.

Các khu vực có ổ dịch hàng năm diễn biến phức tạp, cả ở khu vực nội thành và một số huyện ngoại thành, đặc biệt là các huyện vùng ven tiếp giáp như Đan Phượng, Thanh Trì, Thanh Oai.

Năm 2022, Hà Nội có hơn 19.000 trường hợp mắc, 25 ca tử vong liên quan đến bệnh sốt xuất huyết. Tính đến tháng 6/2023, số ca mắc sốt xuất huyết tăng gần 100 trường hợp so với cùng kỳ năm 2022. Sốt xuất huyết đã ghi nhận ở 27/30 quận, huyện, thị xã của Thủ đô, với 14 ổ dịch tại 9 quận.

Ở một số nơi người dân vẫn còn thói quen tích trữ nước, công tác vệ sinh môi trường chưa đảm bảo, công tác diệt muỗi, diệt bọ gậy chưa được thường xuyên, liên tục… là nguyên nhân gia tăng bệnh nhân mắc sốt xuất huyết nếu trong thời gian tới không có các biện pháp chủ động phòng, chống kịp thời.

Theo nhận định của CDC Hà Nội, tình hình dịch sốt xuất huyết có thể gia tăng nhanh trong thời gian tới, điều kiện thời tiết hiện nay thuận lợi cho loăng quăng, muỗi truyền bệnh phát triển. Số ca mắc tăng từ đầu năm đến nay có thể ghi nhận bệnh nhân nặng và tử vong cao so với năm 2022.

Theo TS. Nguyễn Văn Dũng, Trưởng khoa Côn trùng, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, sốt xuất huyết là căn bệnh vô cùng nóng hiện nay. Năm 2022 có số ca mắc sốt xuất huyết và tử vong cao đỉnh điểm. 

Tuy nhiên, năm nay, đến thời điểm này, số ca mắc sốt xuất huyết so với cùng kỳ năm ngoái tăng gần 20%, đặc biệt ở Hà Nội, tăng gần gấp 4 lần.

Mấy năm gần đây, sốt xuất huyết không còn quy luật cứ 4-5 năm lại có một đợt dịch đỉnh điểm nữa mà tăng hàng năm do thời tiết mưa nắng thất thường. “Đặc biệt năm nay, hiện tượng EI Nino khiến cho thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều dẫn đến sốt xuất huyết sẽ gia tăng”, TS. Dũng cho biết.

Diễn biến tăng nặng của bệnh sốt xuất huyết từ ngày thứ 4-5, tuy nhiên, nhiều người bệnh lại chủ quan không thăm khám, tự điều trị tại nhà, khi biến chứng mới đến viện thì đã ở tình trạng nặng, hoặc rất nặng, thậm chí tử vong.

Hiện nay, chưa có vắc-xin phòng bệnh sốt xuất huyết và bệnh không có thuốc điều trị đặc hiệu. Vì vậy, để phòng ngừa sốt xuất huyết, nhận thức và thông tin là yếu tố quan trọng nhất.

Theo chuyên gia, sốt xuất huyết thường trải qua 3 giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên, các triệu chứng bệnh thường rất khó phân biệt với các loại sốt virus thông thường, thường biểu hiện sốt cao, đột ngột 39 - 40 độ C trong 1 hoặc 2 ngày đầu.

Sau đó bệnh chuyển sang giai đoạn 2, tức từ ngày thứ 3 cho đến ngày thứ 7 kể từ khi bị sốt, các triệu chứng nặng của bệnh bắt đầu được nhận thấy như xuất huyết dưới da (ở mặt trước hai cẳng chân, mặt trong của cánh tay, bụng, đùi), chảy máu cam, chảy máu chân răng, thậm chí xuất huyết nội tạng (đái máu hoặc rong kinh, kinh nguyệt kéo dài ở phụ nữ).

Bệnh chuyển sang giai đoạn 3, đó là giai đoạn hồi phục (người bệnh hết sốt và thể trạng bắt đầu tốt dần lên, có cảm giác thèm ăn, huyết động bắt đầu ổn định và người bệnh đi tiểu nhiều, các xét nghiệm tiểu cầu tăng dần lên và trở về trạng thái bình thường). Tuy vậy, những bệnh nhân nặng, từ giai đoạn này sẽ xuất hiện biến chứng diễn tiến rất khó lường.

Các bác sĩ khuyến cáo sốt xuất huyết diễn biến nặng thường bắt đầu từ ngày thứ 4, 5 trở đi, không phải thấy hết sốt mà chủ quan.

Lựa chọn tốt nhất để điều trị các triệu chứng đau đầu, hạ sốt khi mắc sốt xuất huyết là paracetamol đơn chất, liều dùng từ 10-15 mg/kg/lần, tức là người 40kg uống 1 viên 500mg/lần còn người trên 70kg uống 2 viên/lần, cách nhau mỗi 4-6 giờ, tổng liều không vượt quá 60 mg/kg/24h.

Không được sử dụng aspirin, ibuprofen để điều trị sốt xuất huyết do thuốc làm trầm trọng thêm tình trạng chảy máu, tăng nguy cơ xuất huyết dạ dày, đe dọa đến tính mạng.

Về vấn đề bù dịch cho bệnh nhân sốt xuất huyết, lưu ý việc bù đủ lượng dịch cơ thể rất cần nhưng bằng dịch nào, theo cách nào cho đúng và an toàn cần ý kiến bác sĩ.

Những ngày đầu việc truyền dịch là không cần thiết, nếu bệnh nhân còn ăn uống được thì nên bù dịch bằng đường ăn uống tự nhiên. Bệnh nhân có thể uống oresol, nước hoa quả, nước lọc. 

Không phải cứ có chẩn đoán sốt xuất huyết là phải truyền dịch mà phải đúng chỉ định của thầy thuốc, đặc biệt không nên tự truyền dịch tại nhà.

Lúc truyền dịch phải kiểm soát các bệnh lý khác của người bệnh như tim mạch, huyết áp, hô hấp... Từ ngày thứ 6 của bệnh (giai đoạn tái hấp thu và hồi phục) nếu truyền nhiều dịch sẽ gây nhiều biến chứng như suy tim, phù phổi cấp…

Theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, để phòng, chống bệnh sốt xuất huyết người dân cần thực hiện những điều sau: Kiểm tra, phát hiện và diệt lăng quăng trong các dụng cụ chứa nước sinh hoạt bằng cách thường xuyên thau rửa, đậy nắp kín bể và các vật dụng chứa nước, thả cá để tiêu diệt lăng quăng.

Thường xuyên thay nước ở các lọ hoa, thả muối hoặc hóa chất diệt bọ gậy vào bát nước kê chân chạn, bể cảnh, hòn non bộ, khay nước thải tủ lạnh...

Bên cạnh đó, cần loại bỏ các vật liệu phế thải, hốc nước tự nhiên, lật úp các vật dụng có thể chứa nước không sử dụng, để không cho muỗi đẻ trứng.

Ngủ màn phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày, mặc quần áo dài tay, dùng bình xịt muỗi, hương muỗi, kem xua muỗi, vợt điện muỗi... để diệt muỗi và phòng muỗi đốt. Tích cực phối hợp với ngành Y tế trong các chiến dịch diệt bọ gậy/lăng quăng và các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch.

Ngoài ra, khi bị sốt, người bệnh đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Trong khi điều trị bệnh, người bị sốt xuất huyết nên nằm trong màn để không bị muỗi đốt, tránh lây lan bệnh cho người khác.