Hội Đông y Việt Nam vừa tổ chức Hội nghị khoa học toàn quốc về thân thế, sự nghiệp Lương y Hoàng Nguyên Cát và các bài thuốc quý chăm sóc sức khỏe Vua Minh Mạng, đánh dấu bước quan trọng trong việc phục dựng và phát huy di sản Y học cổ truyền Việt Nam.

Sự kiện quy tụ các chuyên gia, lương y, nhà nghiên cứu lịch sử và y học cổ truyền trên toàn quốc, tập trung làm sáng tỏ giá trị học thuật và ứng dụng thực tiễn của những bài thuốc cung đình và tác phẩm y học dân gian.

Lương y Hoàng Nguyên Cát, người Nghệ An thế kỷ XVIII, là danh y tiêu biểu của Y học dân tộc, để lại bộ sách “Quỳ Viên gia học”. Đây là “bách khoa toàn thư” về y đức, y lý, dược học, phương thuốc và bệnh án. Tác phẩm này là minh chứng sống động cho trí tuệ y học dân gian Việt Nam, vừa mang tính hệ thống khoa học, vừa đặt con người làm trung tâm trong chăm sóc sức khỏe.

Song song với đó, Thái Y viện triều Nguyễn, đặc biệt dưới thời Vua Minh Mạng, đã phát triển hệ thống bài thuốc cung đình, chăm sóc sức khỏe vua, quan lại và quân sĩ, đồng thời nghiên cứu, giảng dạy và truyền thừa y thuật.

Những bài thuốc nổi tiếng như Minh Mạng thang, Nhất dạ ngũ giao… không chỉ bồi bổ cơ thể, nâng cao thể lực mà còn thể hiện triết lý dưỡng sinh tinh tế, kết hợp kiến thức y học cổ truyền với kinh nghiệm thực hành lâu đời.

Hội nghị đã tập trung làm rõ ba trụ cột quan trọng của di sản y học Việt Nam là giá trị khoa học của “Quỳ Viên gia học”, nghiên cứu và chuẩn hóa bài thuốc cung đình, và giải pháp phát huy giá trị Y học cổ truyền trong chăm sóc sức khỏe hiện đại.

Các bài thuốc và kinh nghiệm lâm sàng được phân tích dưới góc nhìn Y học cổ truyền kết hợp với nghiên cứu dược lý, giúp xác định tính an toàn, cơ chế tác dụng và khả năng ứng dụng trong đời sống ngày nay.

Theo Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam, TTND.PGS.TS.Đậu Xuân Cảnh, việc nghiên cứu, chuẩn hóa và ứng dụng các bài thuốc cổ là cách nâng tầm Y học cổ truyền Việt Nam, không chỉ bảo tồn di sản của tổ tiên mà còn góp phần xây dựng nền y học dân tộc hiện đại, khoa học, phục vụ chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Tại đây các chuyên gia hàng đầu về y học dân tộc cũng nhấn mạnh việc phát triển cây thuốc, chuẩn hóa vùng dược liệu, xây dựng sản phẩm y học cổ truyền chất lượng cao, kết hợp nghiên cứu, đào tạo, ứng dụng, sản xuất để tạo thành hệ sinh thái y học bền vững.

“Y học cổ truyền Việt Nam không chỉ là di sản lịch sử mà còn là nền tảng vững chắc trong chăm sóc sức khỏe toàn dân, từ việc phòng bệnh, dưỡng sinh đến điều trị và nâng cao chất lượng sống. Việc kế thừa, chuẩn hóa và ứng dụng các giá trị này là con đường quan trọng để phát triển nền y học dân tộc mạnh, hiện đại và mang bản sắc Việt Nam”, Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam nhấn mạnh.

Liên quan đến phát huy sức mạnh của y học cổ truyền dân tộc, giữa tháng 9/2025, Chỉ thị số 25/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh phát triển y học cổ truyền Việt Nam, coi đây là di sản văn hóa quý báu vừa phục vụ chăm sóc sức khỏe nhân dân vừa góp phần bảo tồn truyền thống.

Chỉ thị nêu rõ, y học cổ truyền đã đạt nhiều thành tựu về cơ sở khám chữa bệnh, mạng lưới y tế và dịch vụ đa dạng, nhưng vẫn chưa phát huy hết tiềm năng.

Chỉ thị yêu cầu mở rộng bảo hiểm y tế cho dịch vụ và thuốc cổ truyền, đầu tư cơ sở khám chữa bệnh hiện đại kết hợp y học cổ truyền và hiện đại, phát triển thuốc, dược liệu quý hiếm, đào tạo nhân lực chất lượng cao, số hóa tài liệu, xây dựng cơ sở dữ liệu về cây thuốc, bài thuốc, thầy thuốc tiêu biểu và thúc đẩy hợp tác quốc tế.

Đồng thời, các địa phương được khuyến khích bảo tồn cây thuốc bản địa, phát triển bệnh viện y học cổ truyền hiện đại, lồng ghép y học cổ truyền vào y tế dự phòng, du lịch chăm sóc sức khỏe và các chương trình phát triển kinh tế, xã hội, hướng tới chăm sóc sức khỏe toàn dân hiệu quả, bền vững và nâng tầm giá trị y học cổ truyền Việt Nam.