Cơ thể con người là bộ máy tinh vi và phức tạp, có tới 30 nghìn tỷ tế bào. Các tế bào tập hợp lại thành các mô, cơ quan đảm nhiệm các chức năng khác nhau của cơ thể. Đương nhiên, bộ não là cấu trúc phức tạp và cao cấp nhất khi nặng 1.4kg nhưng tiêu tốn đến 20% năng lượng toàn cơ thể.

Các bệnh lý liên quan đến não bộ đôi khi cực kỳ kín đáo, tinh tế, nhưng đôi khi khá rõ ràng để nhận ra. Vậy khi nào chúng ta nên tìm đến sự tư vấn từ các bác sĩ chuyên khoa thần kinh? Để trả lời câu hỏi đó theo bác sĩ Đình Văn, khi có dấu hiệu như: đau đầu dai dẳng, tái phát nhiều lần, không đáp ứng hoặc trơ với thuốc giảm đau;

Cảm giác tê bì/ yếu liệt bộ phận nào đó như: tay, chân, miệng, mắt... Xuất hiện cơn ngất, cơn mất nhận thức, co giật. Trí nhớ suy giảm, hay quên;

Rối loạn giấc ngủ kéo dài (ngủ nhiều hơn trước hoặc ngủ ít hơn trước, hay thức giấc, ngủ giấc ngắn dễ thức dậy). Thay đổi tính tình (căng thẳng/dễ cáu giận/ vui buồn/ cười vô cớ). Chóng mặt, đi dễ ngã, cầm đồ vật dễ rơi rớt, thay đổi dáng đi... người dân cần tìm tới các bác sĩ chuyên khoa thần kinh để được tư vấn, điều trị kịp thời.

Trong số hàng trăm bệnh lý thần kinh, có một số bệnh phổ biến hơn cả. Chúng bao gồm đột quỵ (tai biến mạch máu não), động kinh, bệnh Alzheimer, sa sút trí tuệ, đau nửa đầu migraine, đa xơ cứng và u não.

Phương pháp điều trị các khối u của hệ thần kinh trung ương phụ thuộc vào các yếu tố như kích thước, vị trí khối u, triệu chứng bệnh, tình trạng sức khỏe và sở thích điều trị của người bệnh. Các phương pháp điều trị thường được áp dụng là phẫu thuật, xạ trị và hóa trị.

Tùy theo nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp như: dùng thuốc kết hợp tập vật lý trị liệu, phẫu thuật…

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, mỗi người cần trang bị cho mình những kiến thức hữu ích trong việc phòng ngừa các bệnh lý thần kinh trước khi chúng gây ra các dấu hiệu, triệu chứng nguy hiểm.

Cụ thể, người dân cần duy trì chế độ ăn uống lành mạnh. Chế độ ăn uống đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe não bộ. Tương tự như việc thiếu protein có thể ảnh hưởng đến chức năng cơ bắp, dung nạp quá ít glucose sẽ cản trở chức năng của não bộ, khiến bạn khó khăn trong việc tập trung, thậm chí gây ra tình trạng đau đầu. Nguyên nhân là do glucose là nhiên liệu chính cung cấp năng lượng cho não.

Nên chọn nguồn glucose tốt đến từ các loại khoai, củ, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu…  

Bên cạnh glucose, các chất dinh dưỡng như axit béo omega-3, glutamine, kẽm, choline, arginine, các loại vitamin… cũng rất hiệu quả trong việc tăng cường sức khỏe cho não. Cần hạn chế ăn thực phẩm chiên rán, thức ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, chế độ ăn nhiều cholesterol vì chúng làm tăng nguy cơ đông máu – tiền căn của đột quỵ và huyết áp cao.

Cũng giống như các bộ phận khác trên cơ thể, bộ não của bạn sẽ bắt đầu lão hóa theo thời gian. Tốc độ lão hóa nhanh hay chậm hoàn toàn phụ thuộc vào bạn. “Bắt” bộ não tập luyện mỗi ngày sẽ giúp kéo dài tuổi thọ cho não.

Cách tập luyện não bộ rất đơn giản: bạn có thể đọc một cuốn tiểu thuyết để tạo điều kiện cho não ghi nhớ các nhân vật và tình tiết trong sách, tham gia giải câu đố hoặc chơi trò sudoku, kakuro… cũng là cách thúc đẩy não phải hoạt động nhiều hơn để ghi nhớ thông tin.

Bảo vệ vùng đầu: Không nhất thiết phải đội mũ bảo hiểm mọi lúc mọi nơi để bảo vệ đầu khỏi chấn thương. Tuy nhiên, cần đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy, thắt dây an toàn nếu ngồi xe hơi, sử dụng mũ đội đầu khi chơi các môn thể thao hoặc thực hiện những bài tập có nguy cơ ảnh hưởng đến vùng đầu. Chấn thương não từ nhẹ đến nặng sẽ để lại ảnh hưởng lâu dài, làm giảm chất lượng bộ não trong nhiều năm sau chấn thương.

Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ rất cần thiết cho cơ thể nói chung và não bộ nói riêng. Nếu ngủ không đủ giấc, cơ thể chúng ta không thể nạp năng lượng còn bộ não không duy trì được độ nhanh nhạy cần thiết. 

Hoạt động thể chất không chỉ cần thiết cho sức khỏe hệ thần kinh mà còn nâng cao thể lực và tăng cường sức đề kháng. Tùy theo độ tuổi và thể trạng, bạn hãy chọn một môn thể thao phù hợp như đi bộ, đi xe đạp, cầu lông, yoga, bơi lội… để tập luyện tối thiểu 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần.

Không lạm dụng rượu bia: Thỉnh thoảng uống một ly rượu vang trong bữa tối không có khả năng gây hại cho não, nhưng uống nhiều hơn và lặp đi lặp lại mỗi ngày sẽ tác động xấu đến não bộ.

Ngoài ra, uống nhiều bia rượu còn có thể khiến nồng độ cồn trong máu tăng vọt trong thời gian rất ngắn. Thói quen này là tác nhân gây ra chứng ketosis và ngộ độc rượu, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm cả tổn thương não.

Tránh xa thuốc lá: Không còn nghi ngờ gì về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe tim mạch, lá gan, lá phổi… Nhưng không nhiều người biết thuốc lá còn là thủ phạm “tàn phá” bộ não một cách âm thầm.

Những người hút thuốc lá thường xuyên sẽ đối mặt với nguy cơ mắc các bệnh lý thần kinh như Alzheimer hoặc chứng mất trí nhớ khi lớn tuổi. Vì vậy, muốn kéo dài tuổi thọ cho não, bạn cần bỏ thói quen hút thuốc ngay hôm nay.

Căng thẳng kéo dài sẽ dẫn tới hàng loạt hệ lụy cho sức khỏe não bộ: trí nhớ giảm sút, tăng nguy cơ đột quỵ, tăng nguy cơ trầm cảm, teo não… Do đó, bạn cần học cách kiểm soát căng thẳng và dành thời gian thư giãn hợp lý, tạo điều kiện cho não bộ nghỉ ngơi.

Hạn chế đến khu vực ô nhiễm không khí: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, sống ở khu vực ô nhiễm không khí sẽ tăng nguy cơ suy giảm trí lực và tổn thương não. Cụ thể, NO2 (khí thải của xăng) làm giảm hiệu suất nhận thức thần kinh, các kim loại nặng như thủy ngân, cadmium… cũng gây hại cho tế bào não. Đó là lý do bạn cần tránh xa những khu vực có môi trường ô nhiễm. 

Chăm sóc sức khỏe tim mạch: Trái tim và bộ não có mối liên kết thân thiết với nhau hơn bạn tưởng. Một trái tim khỏe mạnh ở những năm tháng tuổi trẻ là tiền đề cho bộ não “siêu phàm” ở tuổi trung niên. 

Trái tim nhận nhiệm vụ bơm máu đi khắp cơ thể, trong đó có bộ não. Nếu không nhận đủ lượng máu cần thiết, não sẽ già đi nhanh hơn. Vì thế, chẳng có lý do gì để bạn không chăm sóc sức khỏe tim mạch ngay từ bây giờ.

Để tăng cường sức khỏe tim mạch, mỗi người cần thực hiện chế độ dinh dưỡng lành mạnh; duy trì cân nặng hợp lý, tránh thừa cân – béo phì; tập luyện thường xuyên; không hút thuốc lá; tránh stress; kiểm soát huyết áp và mức cholesterol trong giới hạn bình thường.