Chia sẻ tại Hội thảo "Nhận diện cơ hội kinh doanh – đầu tư trong bối cảnh EVFTA dự kiến sớm được thông qua", ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho hay, Việt Nam đang có rất nhiều hiệp định thương mại tự do với các quốc gia, vùng lãnh thổ. Điều này được ví như đang có rất nhiều "thuốc bổ" sẵn sàng cho nền kinh tế. Nếu "cơ thể" nền kinh tế đủ khỏe để hấp thụ thì rất tốt, nhưng nếu thể trạng nền kinh tế yếu thì sẽ là "lợi bất cập hại".

Đáng nói là, các doanh nghiệp và cả các bộ, ngành, địa phương vẫn còn chưa có sự chủ động. Đơn cử như khi Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định thực thi Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và yêu cầu các bộ ngành, địa phương xây dựng kế hoạch hành động, thì có rất ít tỉnh, thành, bộ, ngành triển khai kịp thời.

“Đến tận bây giờ, chúng tôi cũng chưa nhận được đầy đủ kế hoạch hành động từ các bộ, ngành, địa phương. Như vậy việc triển khai kế hoạch hành động từ các bộ, ngành, cơ quan còn chậm trễ. Nếu với EVFTA chúng ta cũng vẫn chậm trễ như vậy thì tất cả những bài trình bày về cơ hội vẫn chỉ là trên giấy, khó hiện thựa hóa”, ông Khanh nói.

Đối với cộng đồng doanh nghiệp, ông Khanh cho rằng, doanh nghiệp phải chuẩn bị ngay để tận dụng cơ hội từ hiệp định này. EVFTA có lộ trình cắt giảm thuế quan rất ngắn, rất nhiều mặt hàng chúng ta có cơ hội vào EU tốt với thuế suất bằng 0%. Hiện các đối thủ trong khu vực như Trung Quốc, Thái Lan, Myanmar, Malaysia... chưa có FTA với EU, nhưng điều đó không phải là mãi mãi vì họ cũng sẽ tiếp cận FTA với thị trường này. Do vậy doanh nghiệp Việt Nam phải nhanh chóng tận dụng lợi thế này càng sớm càng tốt và duy trì được lợi thế đó.

Trên thực tế, mức độ quan tâm của các doanh nghiệp còn rất hạn chế. Ông Khanh cho biết, từ khi có thông tin về Hiệp định EVFTA, phía Bộ Công Thương mới chỉ nhận được 2 câu hỏi của các doanh nghiệp, chủ yếu là doanh nghiệp FDI về các vấn đề mã thuế HS, quy tắc xuất xứ...

Từ thực tế trên, theo đại diện Bộ Công thương, các doanh nghiệp cần chủ động hơn, quan tâm rộng hơn, cụ thể hơn, như: các hàng rào kỹ thuật, tiêu chuẩn liên quan an toàn thực phẩm, các thủ tục thế nào, qua các cảng ra sao, làm thế nào đến tay người tiêu dùng châu Âu...

"Các doanh nghiệp cần đánh giá lại đã thật sự chủ động trong vấn đề tiếp cận chưa ? Vì sao doanh nghiệp FDI có thể tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tốt hơn doanh nghiệp trong nước?", ông Khanh đặt vấn đề.

Cùng chia sẻ tại hội thảo, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI cho hay, trong khu vực ASEAN, độ mở kinh tế của Việt Nam chỉ thua Singapore, nhưng năng lực hội nhập, cạnh tranh, theo xếp hạng của Diễn đàn Kinh tế thế giới, Việt Nam xếp 77/140 nền kinh tế, ở mức trung bình, trong đó, năng lực cạnh tranh thể chế xếp 94/140, năng lực cạnh tranh doanh nghiệp 101/140. Có thể thấy, nhận thức rõ được các cơ hội mà CPTPP hay EVFTA mang lại, nhưng độ sẵn sàng của cộng đồng doanh nghiệp, các cơ quan quản lý vẫn còn thấp.

Ông Lộc cho rằng, đầu tiên phải làm sao tiếp tục cải cách thể chế, để hội nhập không chỉ là tuân thủ, mà còn phải vận dụng có lợi nhất cho doanh nghiệp Việt Nam, thúc đẩy doanh nghiệp tận dụng các lợi thế, ưu đãi thuế quan và khả năng thâm nhập thị trường.

Bên cạnh đó, bản thân doanh nghiệp cũng phải tái cấu trúc về quản trị, công nghệ để đáp ứng yêu cầu về quy tắc xuất xứ, vệ sinh, kỹ thuật, phát triển bền vững... Cơ hội đang mở ra, nhưng rủi ro cũng rất lớn, nên doanh nghiệp cần có tầm nhìn toàn diện hơn, hành động cụ thể hơn, kèm theo các biện pháp phòng ngừa rủi ro trong bối cảnh thương mại thế giới đang thay đổi.