Theo ông Joseph N.Mariano, Chủ tịch Hiệp hội Bán hàng trực tiếp Mỹ, đồng thời là Chủ tịch Hội đồng Tuân thủ đạo đức (Liên đoàn các Hiệp hội Bán hàng trực tiếp thế giới), mô hình kim tự tháp là một dạng kinh doanh lừa đảo, trong đó hội viên mới phải trả tiền cho cơ hội kinh doanh để có thu nhập. Thu nhập này có được chủ yếu từ việc tuyển dụng thêm người tham gia hệ thống.

Mô hình kim tự tháp vốn dĩ không phải là ngành thương mại chân chính, hợp pháp, không có sự bảo vệ thật sự dành cho người tham gia và thường yêu cầu hoặc khuyến khích người tham gia phải trả trước một khoản tiền lớn. Mô hình này chủ yếu xây dựng mạng lưới và khai thác từ chính các thành viên; thực hiện quảng bá vô tội vạ và không chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm được chào bán.

“Khác biệt cơ bản của bán hàng đa cấp chân chính với mô hình kim tự tháp là công ty bán hàng đa cấp chân chính có bộ quy chuẩn đạo đức kinh doanh và triển khai thực hiện, giám sát một cách công khai, minh bạch. Thêm vào đó, các công ty này có chính sách trả hàng với giá cả, điều khoản thanh toán rõ ràng, chính sách hoa hồng cũng rõ ràng, minh bạch và không bán được hàng bằng mọi giá”, ông Joseph N.Mariano nói.

Trên thực tế, do bán hàng trực tiếp là mô hình bán hàng tại nhà, nên rất khó để người đứng đầu doanh nghiệp kiểm soát được các đại lý (nhà phân phối sản phẩm của công ty). Vì vậy, điều này cần sự cam kết tuyệt đối về sản phẩm, cũng như đạo đức của đại lý. Chính vì vậy, doanh nghiệp bán hàng trực tiếp cũng như hiệp hội bán hàng trực tiếp ở các nước khá khắt khe đối với việc tuyển chọn đại lý bán hàng trực tiếp.

Tại Mỹ, việc nộp đơn xin làm thành viên của Hiệp hội Bán hàng trực tiếp ít nhất phải 1 năm mới được phê duyệt. “Chúng tôi có những rà soát với các đại lý, đồng thời phải có sự ủng hộ của các công ty khác, từ đó xác định được uy tín của nhà phân phối”, ông Joseph N.Mariano cho biết.

Cũng theo ông Joseph N.Mariano, nhằm hạn chế mô hình kinh doanh kim tự tháp, Hiệp hội Bán hàng trực tiếp Mỹ đã xây dựng Bộ quy tắc Đạo đức và áp dụng trên toàn thế giới. Bộ quy tắc này được bắt đầu từ bộ luật về người tiêu dùng và được bổ sung vào năm 1993 thành Bộ luật “Người tiêu dùng trong cơ hội của chúng tôi”. Trong đó, nghiêm cấm các hành vi tuyển dụng và bán hàng không công bằng hay lừa đảo; nghiêm cấm mô hình kinh doanh kim tự tháp; nghiêm cấm các hành vi đề cập tới thu nhập không có chứng cứ…

Không riêng gì Mỹ, trên thế giới cũng có hẳn một bộ quy tắc đạo đức trong ngành bán hàng trực tiếp, trong đó bắt buộc các hiệp hội bán hàng trực tiếp phải thực hiện hoặc phải có các quy tắc tương đương; đồng thời bắt buộc các công ty thành viên hiệp hội phải tuân thủ.

Tại Việt Nam, bà Trương Thị Nhi, Chủ tịch Hiệp hội Bán hàng đa cấp Việt Nam cho biết, Hiệp hội cũng đã và đang tăng cường cơ chế giám sát đối với các thành viên thông qua việc xây dựng Bộ quy tắc Đạo đức dành cho các cá nhân và tổ chức bán hàng đa cấp tại Việt Nam, nhằm khuyến khích các thông lệ kinh doanh chuẩn mực; thể hiện nỗ lực và quyết tâm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và thúc đẩy việc tự nguyện tuân thủ.

Theo nhận xét của ông Joseph N.Mariano, Việt Nam cũng như Trung Quốc là một trong những ví dụ cụ thể về sự phát triển bán hàng trực tiếp. “Chẳng chóng thì chày, Việt Nam sẽ trở thành một trong những thị trường hàng đầu về bán hàng trực tiếp trên thế giới. Vì vậy, sắp tới, chúng tôi sẽ thường xuyên đến Việt Nam để thúc đẩy hoạt động kinh doanh này phát triển lành mạnh”, ông Joseph N.Mariano nhấn mạnh.

Bảo Minh - Thanh Vũ