Nắm lượng cổ phần lớn tại loạt doanh nghiệp Việt hàng đầu

Là một tập đoàn đa ngành gốc Á có nguồn gốc từ Trung Quốc, hình thành năm 1832, đến nay Jardine Matheson đã có tuổi đời gần 200 năm tuổi. 

Tập trung đầu tư vào các doanh nghiệp dẫn đầu ở Trung Quốc và khu vực Đông Nam Á, Jardine Matheson đã đầu tư vào Việt Nam từ khá sớm, tập trung ở những doanh nghiệp Việt lớn. Đến nay, ông lớn này nắm giữ những lượng cổ phần chi phối, và không thể bỏ qua khả năng thâu tóm các doanh nghiệp hàng đầu. 

Không đầu tư dàn trải, Jardine Matheson lựa chọn đầu tư tập trung vào số ít doanh nghiệp, điểm chung đích đến của Jardine Matheson đều là những công ty niêm yết lớn, lâu năm và có vị trí dẫn đầu trong một số ngành nghề.

Tại Việt Nam, thông qua đầu tư trực tiếp và các công ty con, Jardine Matheson đang sở hữu lượng lớn cổ phần tại 3 doanh nghiệp hàng đầu gồm THACO, Vinamilk và REE, thông qua Jardine Cycle & Caririage (JC&C).

JC&C là một công ty đầu tư tập trung vào khu vực Đông Nam Á tại 6 quốc gia và 8 lĩnh vực, trong đó tập trung mạnh mẽ nhất vào Indonesia và Việt Nam. 

Được thành lập từ rất sớm (năm 1899) với tên gọi ban đầu là Cycle & Carriage, tập trung vào lĩnh vực ô tô, đến năm 2002, công ty chính thức trở thành công ty con của Jardine Matheson Group và đổi tên thành JC&C. Hiện Jardine Matheson đang sở hữu 84% JC&C. Sau khi về với Jardine Matheson, ô tô vẫn tiếp tục là khẩu vị ưa thích của doanh nghiệp này. 

Năm 2008, JC&C bắt đầu đầu tư vào THACO với tỷ lệ 20,5%. Công ty này tiếp tục mua thêm cổ phần phát hành cho cổ đông chiến lược của THACO năm 2019 với giá 128.500 đồng/cổ phiếu, gia tăng tỷ lệ nắm giữ lên 26,6% vào năm 2019. Tỷ lệ sở hữu này vẫn đang được duy trì đến nay. 

Cuối năm 2023, JC&C tiếp tục tham gia là bên mua trong đợt phát hành trái phiếu chuyển đổi trị giá 8.680 tỷ đồng (350 triệu USD) của THACO. Lô trái phiếu này đáo hạn vào năm 2028, do đó khả năng tỷ lệ sở hữu của JC&C tại THACO sẽ còn tiếp tục tăng lên. 

THACO đang là doanh nghiệp không niêm yết nên khó có thể định giá được giá trị khoản đầu tư của JC&C. Gần nhất, vào năm 2023, qua một giao dịch của CTCP Chứng khoán Ngân hàng Công thương Việt Nam (CTS), nhà đầu tư ước tính CTS đã bán cổ phiếu THACO với mức giá 30.000 đồng/cổ phiếu, thấp hơn nhiều so với mức giá mà JC&C đã mua vào năm 2019. 

CTCP Cơ điện lạnh (REE) là khoản đầu tư tiếp theo của JC&C tại Việt Nam vào năm 2012 với tỷ lệ tham gia ban đầu trên 10,24%. JC&C tham gia đầu tư vào REE thông qua thành viên là quỹ đầu tư Platinum Victory Pte.Ltd bằng một đợt trái phiếu chuyển đổi. 

Platinum Victory đã nhiều lần gia tăng tỷ lệ sở hữu REE. Gần đây nhất, Platinum Victory đã mạnh tay mua vào thêm 4 triệu cổ phiếu với mức giá 80.000 đồng/cổ phiếu, cao hơn cả mức giá đỉnh lịch sử của REE, nâng tỷ lệ sở hưu lên 35,7%, đạt được tỷ lệ phủ quyết cần thiết. 

Chưa dừng lại ở đó, Platinum Victory tiếp tục đăng ký mua thêm 30 triệu cổ phiếu REE trong khoảng thời gian từ 22/11 - 20/12/2024. Mới đây, cùng với việc REE tăng tỷ lệ nắm giữ lên trên 35%, ghế Chủ tịch HĐQT REE đã chuyển từ bà Nguyễn Thị Mai Thanh sang cho đại diện của Platinum Victory là ông Alain Xavier Cany. 

Với thị giá thị trường hiện tại, số cổ phần REE mà JC&C đang sở hữu có giá trị hơn 11,2 nghìn tỷ đồng. 

Năm 2017, JC&C mở rộng đầu tư sang lĩnh vực sữa với mục tiêu là CTCP Sữa Việt Nam (Vinamilk) thông qua Platinum Victory bằng việc mua lại cổ phần mà SCIC bán đấu giá và gom mua thêm qua những đợt thỏa thuận trên sàn. Tỷ lệ sở hữu hiện nay của JC&C tại Vinamilk là 10,6%.

Tính theo giá trị thị trường hiện tại, tổng số cổ phần VNM mà JC&C đang nắm giữ có giá trị hơn 14,3 nghìn tỷ đồng. 

Khác với REE, tại Vinamilk, Platinum Victory liên tục nhiều lần đăng ký mua vào lượng lớn cổ phiếu VNM nhưng sau đó đều thông báo không mua được cổ phiếu nào do “điều kiện thị trường không thuận lợi”. Động thái này liên tục diễn ra nhiều năm nay ở cả Platinum Victory và cả một quỹ đầu tư ngoại khác là F&N Dairy Investments Pte.Ltd đang sở hữu hơn 17,6% Vinamilk. 

Lợi nhuận nửa đầu 2024 sụt giảm đáng kể

Trong báo cáo bán niên của Jardine Matheson, tập đoàn này cho biết trong 6 tháng 2024, Jardine Cycle & Carriage (JC&C) ghi nhận lợi nhuận giảm 14% so với cùng kỳ năm 2023. Tập đoàn đã tái cơ cấu báo cáo phân khúc kinh doanh trong năm 2024 để mang lại sự rõ ràng hơn và nhấn mạnh vào các thị trường trọng điểm là Indonesia và Việt Nam. 

Các hoạt động kinh doanh của tập đoàn tại Indonesia (Astra và Tunas Ridean) đóng góp 513 triệu USD, giảm 9%, và các hoạt động kinh doanh tại Việt Nam (THACO, REE và Vinamilk) giảm 12% xuống còn 30 triệu USD. Lợi ích Khu vực của tập đoàn (Cycle & Carriage, Siam City Cement và Toyota Motor Corporation) đóng góp 25 triệu USD, giảm 13%.

Trong đó, THACO đóng góp 15 triệu USD, cao hơn 5% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù doanh số bán hàng tăng và thị phần được cải thiện, lợi nhuận từ mảng kinh doanh ô tô của tập đoàn giảm do biên lợi nhuận thấp hơn bởi áp lực cạnh tranh lớn hơn. Đóng góp của REE là 7 triệu USD, thấp hơn 39% so với năm trước, chủ yếu do nhu cầu thủy điện giảm, dẫn đến thu nhập từ hoạt động phát điện giảm.

Dù sở hữu cổ phần tại nhiều doanh nghiệp lớn trong khu vực Đông Nam Á, JC&C chỉ đóng góp khoảng 2% lợi nhuận cho Jardine Matheson. Ngoài JC&C, Jardine Matheson còn hiện diện trong lĩnh vực bất động sản Việt Nam thông qua HongKong Land (HKL). HKL đóng góp đến 20% lợi nhuận cho Jardine Matheson.