Nguy hại sức khoẻ

Trước khi khởi phát bệnh, bệnh nhân đã ăn các thực phẩm tái hoặc sống nhiều lần như thịt cừu nướng chưa chín, tiết canh dê, rau sống và gỏi cá mai.

Bệnh nhân phát hiện bệnh với tình trạng mệt mỏi, đau vùng ngực phải âm ỉ, thỉnh thoảng khó thở, không sốt, không ho, không mẩn ngứa, không sút cân.

Sau khi khám, kết quả chụp phim cắt lớp vi tình lồng ngực cho thấy bệnh nhân bị tổn thương dạng nang thùy dưới phổi phải kích thước 12x9x8cm. Bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật cắt nang dịch.

Các bác sĩ Bệnh viện Trung ương quân đội 108 đã tiến hành phẫu thuật nội soi lồng ngực cắt nang dịch cho bệnh nhân.

Tổn thương trong mổ là một nang dịch kích thước lớn, thành dày, dịch nang trong, bên trong có chứa các đầu sán nằm ở thùy dưới phổi phải. Bệnh phẩm được gửi soi tươi xác định ấu trùng sán dây chó. Sau mổ bệnh nhân diễn biến ổn định, hồi phục tốt.

Theo các bác sĩ, tất cả mọi người đều có khả năng nhiễm ấu trùng sán dây chó và có thể bị nhiễm nếu ăn phải trứng sán dây chó.

Người mắc bệnh do nuốt phải trứng sán dây chó khi ăn uống các loại thực phẩm bị nhiễm trứng sán dây chó hoặc người sau khi có tiếp xúc trực tiếp với chó, cáo, chồn nhiễm bệnh.

Được biết, thời gian qua liên tiếp các ca nhiễm sán phải nhập viện điều trị với triệu trứng nặng. Thông tin từ Khoa Ngoại - Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lạng Sơn đã tiếp nhận tới 6 trường hợp bệnh nhân nhập viện do áp xe gan, trong đó có trường hợp nặng, nguy cơ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.

Tương tự, vừa qua Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM đã tiếp nhận và điều trị 172 ca bệnh áp xe gan do sán lá gan lớn. Bệnh nhân có độ tuổi trung bình là 40; trong đó nữ chiếm 68%.

Điều đáng nói, toàn bộ bệnh nhân đều có thói quen ăn rau sống. Các bác sĩ tại đây cho biết, sán lá gan lớn ký sinh, sinh sản và trưởng thành ở động vật ăn cỏ như trâu, bò, cừu, được thải qua phân ra môi trường bên ngoài.

Người mắc bệnh này thường do ăn sống các loại rau mọc dưới nước (như: Rau ngổ, rau cần, cải xoong…) hoặc uống nước chưa nấu chín có nhiễm ấu trùng sán.

Trước đó, Khoa Tiêu hóa - Gan mật - Tụy (Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội) đã điều trị cho bệnh nhân L.V.Đ. (ở Hà Nội) bị áp xe gan kích thước lớn.

TS.Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa - Gan mật - Tụy cho biết, tổn thương của bệnh nhân Đ. được đánh giá là nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Theo kết quả chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm máu của anh Đ., nguyên nhân chính của áp xe gan là do sán lá gan lớn. Đây là loại ký sinh trùng thường sống ký sinh ở những loài rau thủy canh như: Rau cần, rau muống, rau ngổ.

Ngoài áp xe gan thì thói quen ăn đồ tái sống còn khiến bệnh nhân mắc sán lá gan. Gần đây nhất, Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận một bệnh nhân nam 57 tuổi từ Hòa Bình, nhập viện trong tình trạng đau bụng, sốt, vàng da, mệt mỏi, nước tiểu sẫm màu.

Còn tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, cơ sở đã tiếp nhận một nam giới 30 tuổi, quê Nam Định nhập viện vì hoa mắt, đau đầu, từng bị ngất.

Bệnh nhân chia sẻ rằng, ban đầu, khi bị hoa mắt, mệt mỏi, anh nghĩ nguyên nhân do áp lực công việc quá lớn nên ảnh hưởng tới mắt. Tuy nhiên, dù đã khám mắt ở hai bệnh viện nhưng bác sĩ không phát hiện ra nguyên nhân khiến anh bị suy giảm thị lực. 

Sau một tuần điều trị ở bệnh viện tuyến huyện không khỏi, bác sĩ chỉ định bệnh nhân chụp cộng hưởng từ và nghi ngờ anh có ổ sán trên não.

Bệnh nhân được giới thiệu tới Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương. Theo kết quả chụp X-quang, các bác sĩ xác định người này bị nhiễm ấu trùng sán lợn ở hệ thần kinh trung ương. 

Phim chụp cho thấy có nhiều nang sán rải rác trong não. Nguyên nhân do bệnh nhân thường xuyên ăn các loại thịt lợn tái, tiết canh.

TS. Trần Huy Thọ, Phó Giám đốc Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương cho biết, Bệnh viện đã điều trị một số ca bệnh sán não, chủ yếu là người có sở thích ăn các đồ tái, đồ sống như thịt sống, nem chạo, nem thính, tiết canh. 

Về mức độ nguy hại của thói quen ăn sử dụng không đảm bảo an toàn thực phẩm ngoài áp xe gan, sán lá gan, sán ở não có thể kế đến sát thủ liên cầu khuẩn.

Thời gian qua TP.Hà Nội ghi nhận nhiều bệnh nhân mắc liên cầu khuẩn lợn, trong đó đã có trường hợp tử vong. Theo PGS-TS. Đỗ Duy Cường,Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, hầu hết các ca bệnh đều liên cầu khuẩn mà cơ sở điều trị đều có liên quan đến giết mổ, ăn tiết canh hoặc các đồ ăn từ thịt lợn chưa nấu chín… 

Thậm chí, một số nhà hàng hiện nay dùng tiết lợn pha vào tiết ngan, vịt, dê... Khi ăn những món tiết canh này cũng có nguy cơ mắc bệnh.

Ngoài ra, khi ăn các sản phẩm được chế biến từ thịt lợn chưa nấu chín, như nem chua, nem chạo... dễ mắc liên cầu khuẩn lợn.

Không chỉ ăn tiết canh, thịt tái sống, mà ngay cả việc tiếp xúc với lợn ốm, lợn chết cũng có nguy cơ khiến cho người giết mổ lợn bị nhiễm liên cầu khuẩn lợn thông qua các tổn thương, các vết trầy xước trên da.

Bỏ thói quen ăn đồ tái sống

Để phòng ngừa bệnh áp xe gan, TS.Vũ Trường Khanh cho rằng, người dân cần chú ý thực hiện ăn chín, uống sôi, không ăn các loại thức ăn sống như nem, gỏi, tiết canh...

Ngoài ra, không ăn rau sống chưa được rửa sạch, nhất là không nên ăn rau thủy canh sống như: Rau cần, rau muống dưới nước, rau ngổ dưới nước… Không uống nước không bảo đảm vệ sinh và chưa được đun sôi như nước lã, nước sông, hồ, suối...

Cùng với đó, luôn tuân thủ quá trình chế biến thực phẩm bảo đảm vệ sinh sạch sẽ. Không được dùng phân tươi bón rau. Thường xuyên rửa sạch tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

Còn TS. Trần Huy Thọ khuyên, để phòng chống các bệnh do giun sán, người dân cần bỏ thói quen ăn thực phẩm tái, sống. Người dân nên duy trì thói quen ăn chín, uống nước đun sôi để nguội, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. 

Bên cạnh đó, nên định kỳ tẩy giun để bảo vệ sức khỏe bởi thời tiết nhiệt đới ở Việt Nam là điều kiện thuận lợi để ký sinh trùng phát triển.

Ngoài ra, nếu không may mắc bệnh thì việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời thì khả năng hồi phục, đáp ứng điều trị sẽ tốt hơn nhiều so với phát hiện muộn.

Bác sĩ Nguyễn Văn Hoàng, Khoa Ngoại lồng ngực, Bệnh viện Trung ương quân đội 108 khuyến cáo người dân thực hiện tốt ăn chín, uống sôi và một số biện pháp dự phòng bệnh sán dây chó ở người như sau: Tránh tiếp xúc phân chó, chú ý vấn đề rửa tay sạch sẽ; cắt đường lây truyền bằng cách không cho chó ăn các phủ tạng chưa được nấu chín;

Đốt hoặc chôn sâu các phủ tạng của vật chủ trung gian bị chết; tẩy sán định kỳ cho đàn chó có nguy cơ cao, giảm số lượng cá thể đàn.

Đối với người dân từng sống trong vùng dịch tễ có bệnh lưu hành, ăn các món ăn có nguy cơ nhiễm ấu trùng của Echinococcus cùng với các biểu hiện nghi ngờ như sốt nhẹ, mệt mỏi, ăn kém, vàng da, mẩn ngứa, đau ngực, khó thở, ho dai dẳng đôi khi ho máu cần đi khám ngay để chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.