Một lần nữa, vấn đề phát triển Hợp tác xã (HTX) có ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, tiêu thụ sản phẩm lại được đem ra bàn thảo tại Hội thảo Xúc tiến Thương mại, Công nghệ và Thu hút vốn phát triển HTX Việt Nam vừa được tổ chức.

Theo các chuyên gia, doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, nếu chậm chân trong việc ứng dụng công nghệ cao các HTX sẽ khó trụ được trong bối cảnh công nghệ 4.0.

Đến cuối năm 2017, cả nước có 54 liên hiệp hợp tác xã (tăng 7,4% so với năm 2016), chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, thương mại. Tính đến hết năm 2017, theo Cục Phát triển HTX (Bộ KH-ĐT), cả nước có 19.569 HTX với hơn 6,2 triệu thành viên. 

Trong đó có 11.668 hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Tuy nhiên, chỉ có 193 HTX có ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất (chiếm 1,6% tổng số HTX nông nghiệp). Trong đó 155 HTX trồng trọt, lâm nghiệp, 18 HTX chăn nuôi, 20 HTX thủy sản.

Các lĩnh vực sản xuất của hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao phổ biến là sản xuất rau, trái cây, an toàn; Sản xuất giống cây trồng; Sản xuất hoa, làm nấm; Chăn nuôi gà, lợn, bò sữa, và nuôi trồng thủy sản; Chế biến và bảo quản các sản phẩm nông nghiệp.

Địa phương có nhiều hợp tác xã có ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất là Lâm Đồng (36 hợp tác xã), Long An (14 hợp tác xã), Hà Nội (13 hợp tác xã), Long An và thành phố Hồ Chí Minh (mỗi tỉnh, thành 11 hợp tác xã).

Đáng lưu ý, phần lớn HTX đang áp dụng công nghệ cao ở khâu sản xuất. Trong đó chủ yếu áp dụng ở một khâu hay một công đoạn của sản xuất. 

Cục Kinh tế Hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn) đặt mục tiêu đến năm 2020, cả nước phải có 500 hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất.

Trong đó 60% số hợp tác xã này (300 HTX) phân bố tại các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa lớn như Đồng bằng sông Cửu Long, Đồng bằng sông Hồng, miền núi phía Bắc, Tây Nguyên hay ven các đô thị lớn thành phố TP.HCM, Hà Nội. Các tỉnh, thành phố khác có tối thiểu 3 hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Tuy nhiên, đại diện Liên minh HTX Việt Nam cho rằng, các HTX trong nông nghiệp còn đang đứng trước nhiều thách thức, khó khăn, tồn tại. Họ không chỉ “thiếu” vốn, mà còn thiếu quỹ đất để ứng dụng công nghệ và công nghệ cao ở quy mô lớn vào sản xuất. HTX còn thiếu thông tin, chưa nắm bắt thị trường công nghệ và quan trọng hơn thiếu cả nguồn nhân lực trong quản trị và quản lý ở HTX.

Riêng vấn đề khó khăn vốn là muôn thủa. Mặc dù, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 30/NQ-CP ngày 07/3/2017, giao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các ngân hàng thương mại, chủ lực là các ngân hàng thương mại nhà nước, dành khoảng 100.000 tỷ đồng từ nguồn vốn huy động của các ngân hàng để thực hiện chương trình cho vay đối với lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch với lãi suất ưu đãi.

Song theo thống kê từ Liên minh HTX, chỉ khoảng 2% số hợp tác xã tiếp cận được vốn vay, còn phần lớn vẫn tự xoay sở. Thiếu vốn khiến nhiều hợp tác xã không thể mở rộng sản xuất kinh doanh, thậm chí còn có khả năng rơi vào nguy cơ phá sản, còn những hợp tác xã muốn vươn lên tiếp cận công nghệ cao lại gặp rất nhiều khó khăn.