Theo ông Bùi Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), dù doanh nghiệp đang rất nỗ lực tìm cơ hội vượt qua dịch bệnh, ổn định sản xuất - kinh doanh, thể hiện qua số doanh nghiệp gia nhập thị trường trong 6 tháng đầu năm 2021 đạt mức kỷ lục, nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn đang gặp khó khăn, buộc phải tạm dừng kinh doanh.

Thưa ông, có điểm khá tương đồng giữa 2 quý đầu năm 2021 và 2020, đó là sự bùng phát của Covid-19, tất nhiên, mức độ, phạm vi khác nhau. Điều này ảnh hưởng tới kế hoạch gia nhập thị trường của doanh nghiệp ra sao?

Có một số điểm đặc biệt khi nhìn vào các số liệu về tình hình đăng ký kinh doanh 6 tháng đầu năm nay.

Một là, số doanh nghiệp gia nhập thị trường được ghi nhận là cao nhất trong giai đoạn 6 tháng đầu năm từ trước đến nay. Với 67.083 doanh nghiệp, tăng 8,1% so với cùng kỳ năm 2020, số doanh nghiệp thành lập mới này vượt qua cột mốc 66.958 doanh nghiệp của giai đoạn 6 tháng đầu năm 2019.

Có thể gọi là một kỷ lục đặc biệt, vì trong bối cảnh Covid-19 bùng phát trở lại, diễn biến phức tạp, sự gia tăng số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới thể hiện nỗ lực và tinh thần khởi nghiệp của cộng đồng doanh nghiệp, đồng thời cho thấy, nhiều cơ hội kinh doanh mới đã và sẽ xuất hiện.

Hai là, các địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ đợt bùng phát dịch lần này vẫn có sự gia tăng về số doanh nghiệp gia nhập thị trường so với cùng kỳ năm 2020. Điển hình như Bắc Giang (tăng 11,82%), TP.HCM (tăng 5,34%), Bắc Ninh (tăng 1,06%)...

Ba là, tổng vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế trong 6 tháng đầu năm 2021 cũng là mức cao nhất từ trước đến nay trong giai đoạn 6 tháng đầu năm, với 2.095.163 tỷ đồng. Các con số trên không bao gồm 2 doanh nghiệp thành lập mới tại TP.HCM vào ngày 20/5/2021 với số vốn đăng ký lần lượt là 25.000 tỷ đồng và 500.000 tỷ đồng.

Bình quân vốn đăng ký trên một doanh nghiệp trong 6 tháng đầu năm 2021 đạt 14,1 tỷ đồng, tăng 24,2% so với cùng kỳ năm 2020. Bên cạnh đó, trong kỳ đã có 23.708 doanh nghiệp đăng ký tăng vốn, với số vốn tăng thêm gần 1,2 triệu tỷ đồng. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy hoạt động sản xuất - kinh doanh đang có cơ hội phục hồi tốt so với năm ngoái, nên nhu cầu vốn của doanh nghiệp là khá lớn.

Số doanh nghiệp trở lại hoạt động trong 6 tháng đầu năm 2021 cũng tăng, dù chỉ khoảng 3,9% so với năm 2020...

Tuy nhiên, dịch bệnh đang tác động rất lớn tới hoạt động sản xuất - kinh doanh của nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp hoạt động trong những ngành chịu tác động trực tiếp, như thương mại, dịch vụ, các doanh nghiệp quy mô nhỏ...

Từ đầu năm đến nay, số doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh, đóng cửa tăng đều qua các tháng. Có thể nói, dịch bệnh kéo dài đã bào mòn sức lực của rất nhiều doanh nghiệp, thưa ông?

Phần lớn doanh nghiệp phải tạm ngừng kinh doanh và giải thể là những doanh nghiệp mới thành lập dưới 5 năm, quy mô nhỏ, tập trung chủ yếu ở lĩnh vực thương mại, dịch vụ, liên tiếp chịu tác động từ những đợt bùng phát dịch thời gian qua.

Sáu tháng đầu năm nay, có 70.209 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng 24,9% so với cùng kỳ năm 2020.

Cụ thể, số lượng doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh 6 tháng đầu năm là 35.607 doanh nghiệp, tăng 22,1% so với cùng kỳ năm 2020.

Nhưng, nếu so sánh với giai đoạn 2016 - 2021, thì tỷ lệ này cơ bản không có sự thay đổi lớn (tỷ lệ tăng trung bình giai đoạn 2016 - 2021 là 24,1%).

Doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh chủ yếu thuộc các lĩnh vực bán buôn; bán lẻ; sửa chữa ô tô, xe máy (13.194 doanh nghiệp, chiếm 37,1%); xây dựng (4.946 doanh nghiệp, chiếm 13,9%); công nghiệp chế biến, chế tạo (4.225 doanh nghiệp, chiếm 11,9%).

9.942 doanh nghiệp đã giải thể trong 6 tháng đầu năm 2021, tăng 33,8% so với cùng kỳ năm 2020. Tôi muốn làm rõ thêm là, trong số này, có gần 20% (1.953 doanh nghiệp) trước đó đã đăng ký tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, nên số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường này không ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế 6 tháng đầu năm. Trên 64,6% doanh nghiệp đã giải thể có thời gian hoạt động dưới 5 năm; 89% có quy mô vốn dưới 10 tỷ đồng...

Thưa ông, trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp đang có khảo sát về nguyên nhân doanh nghiệp giải thể hoặc tạm ngừng kinh doanh. Ông có thể chia sẻ cụ thể hơn về cuộc khảo sát này?

Hai đợt dịch bùng phát vào tháng 1 và tháng 4/2021 vẫn rất phức tạp khi xảy ra tại các trung tâm sản xuất công nghiệp, như Bắc Giang, Bắc Ninh, TP.HCM, Bình Dương..., gây đảo lộn hoạt động của rất nhiều doanh nghiệp.

Mặc dù các doanh nghiệp đang rất nỗ lực, vừa chống dịch, vừa duy trì, ổn định hoạt động, không để đứt gãy chuỗi cung ứng..., nhưng con số doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh, giải thể trong nửa năm qua là không nhỏ.

Có thể có nhiều nguyên nhân dẫn đến quyết định rút lui của doanh nghiệp, do Covid-19, do đầu ra đứt gãy, do chi phí hoạt động tăng quá cao, hay có thể do thay đổi ngành nghề, chiến lược kinh doanh...

Thực tế, khi phân tích sâu chuỗi số liệu của 6 tháng qua, chúng tôi nhận thấy, những lĩnh vực có số doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng kinh doanh lớn nhất cũng là những ngành nghề có số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động cao nhất. Điều này phản ánh sự thanh lọc mạnh mẽ đang diễn ra trong các lĩnh vực trên.

Hay như số doanh nghiệp chờ làm thủ tục giải thể trong 6 tháng đầu năm 2021 là 24.660 doanh nghiệp, tăng 25,7% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, doanh nghiệp trong lĩnh vực bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô, xe máy chiếm tới 36,6%, với 9.022 doanh nghiệp; lĩnh vực xây dựng chiếm 12%, với 2.966 doanh nghiệp; công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm 11,9% (2.937 doanh nghiệp)...

Dịch bệnh kéo dài, đứt gãy đầu ra, chi phí nguyên liệu tăng... là nguyên nhân của các quyết định trên, hay còn vì lý do nào nữa? Chúng tôi muốn có câu trả lời từ các doanh nghiệp, để có dữ liệu thực tế cho bức tranh doanh nghiệp. Quan trọng là, các thông tin này sẽ cung cấp thêm cơ sở cho những đề xuất chính sách kịp thời, phù hợp, thực tiễn liên quan đến hỗ trợ người dân, người lao động chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi Covid-19; chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp khai thác tối đa các cơ hội sản xuất, kinh doanh trong lúc này...