Kỳ tích y học lần đầu tiên tại Việt Nam nối lại ngón tay sau 25 giờ

Ngay sau tai nạn, các thuyền viên trên tàu đã nhanh chóng sơ cứu, bảo quản phần ngón tay đứt rời bằng cách đặt vào bình giữ nhiệt và phối hợp cùng lực lượng tìm kiếm cứu hộ đưa anh vào bờ trong điều kiện thời tiết vô cùng khắc nghiệt.

Sau khi được cấp cứu tại cơ sở y tế gần nhất ở miền Trung, anh D. bày tỏ mong muốn được nối lại phần chi thể. Gia đình lập tức đưa anh lên chuyến bay sớm nhất từ Đà Nẵng ra Hà Nội ngay rạng sáng hôm sau để đến Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Tổng thời gian thiếu máu lên tới 25 giờ khiến việc nối chi gặp nhiều khó khăn.

Tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, các chuyên gia đánh giá phần chi thể đứt rời và nhận thấy khớp ngón tay vẫn còn mềm, mô được bảo tồn tốt nhờ bảo quản đúng cách.

Bệnh viện tiến hành hội chẩn liên chuyên khoa gồm Phẫu thuật Tạo hình Thẩm mỹ, Gây mê Hồi sức và Chấn thương Chỉnh hình, thống nhất phương án thực hiện vi phẫu nối lại ngón tay cho bệnh nhân.

Trong phòng mổ, hai kíp phẫu thuật được triển khai song song khi một kíp xử lý phần ngón tay đứt rời, một kíp chuẩn bị phần mỏm cụt. Xương ngón được định vị và cố định bằng kim chuyên dụng, các gân, dây chằng được phục hồi, đặc biệt là hệ thống mạch máu và dây thần kinh nhỏ chỉ 0,8 - 1 mm được khâu nối dưới kính hiển vi phẫu thuật.

Đây là công đoạn đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối, bởi chỉ cần một mối nối không thông, phần chi thể sẽ không thể sống. Với trường hợp thiếu máu kéo dài tới 25 giờ, các bác sỹ phải kiểm soát chặt chẽ nhiệt độ ngón tay, nguy cơ co thắt mạch và tuần hoàn ngoại vi để đảm bảo phần chi thể có thể hồi sinh.

TS.Vũ Trung Trực, Phó Trưởng khoa Phẫu thuật Hàm mặt, Tạo hình và Thẩm mỹ, người trực tiếp thực hiện ca mổ, chia sẻ, đây là trường hợp cực kỳ đặc biệt.

Thời gian thiếu máu kéo dài luôn là rào cản rất lớn. Tuy nhiên, nhờ bảo quản đúng cách ngay từ hiện trường và cấu trúc ngón tay có khả năng chịu thiếu máu tốt hơn so với phần chi nhiều cơ, phần ngón vẫn có thể nối lại. Bên cạnh đó là sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chuyên khoa và kinh nghiệm của đội ngũ phẫu thuật.

Sau phẫu thuật, ngón tay anh D đã hồng, sống hoàn toàn. Vết thương liền tốt, bệnh nhân đã được cắt chỉ, rút kim cố định và đang trong quá trình phục hồi chức năng để lấy lại vận động và cảm giác.

Các chuyên gia khuyến cáo rằng tai nạn đứt rời ngón tay, bàn tay hay các phần cơ thể có thể xảy ra bất cứ lúc nào - từ lao động sản xuất, sinh hoạt hằng ngày đến làm việc trên biển như trường hợp của anh D. Việc sơ cứu đúng cách là yếu tố quyết định khả năng cứu sống chi thể.

Nguyên tắc sơ cứu phần chi thể đứt rời là không rửa, không ngâm phần chi thể vào bất kỳ dung dịch nào; nếu bẩn có thể rửa dưới vòi nước sạch hoặc nước đun sôi để nguội.

Bọc phần chi thể bằng gạc hoặc khăn sạch, cho vào túi nylon và buộc kín; tránh tiếp xúc trực tiếp với đá lạnh. Đặt túi đựng chi thể vào một túi khác có chứa đá lạnh. Giữ phần chi thể trong môi trường sạch, ổn định nhiệt độ và vận chuyển nhanh nhất đến cơ sở y tế. Không tự ý dùng thuốc hay hóa chất sát trùng lên phần chi thể đứt rời.

Chuyên gia nhấn mạnh cần sơ cứu đúng cách ngay từ hiện trường giúp tăng đáng kể cơ hội cứu sống phần chi thể, phục hồi chức năng và giảm nguy cơ tàn tật cho người bệnh.

Cứu sống kịp thời bệnh nhân suy đa tạng do mắc vi khuẩn Whitmore

Bệnh nhân L.V.T, 35 tuổi, đến từ Nghệ An, hiện đang sinh sống và làm việc tại Thái Lan, nơi có nguy cơ cao mắc bệnh Whitmore. Anh T. có tiền sử đái tháo đường mới phát hiện.

Khoảng 5 tuần trước khi về Việt Nam, anh bắt đầu xuất hiện các triệu chứng như sốt cao liên tục, khó thở, kích thích, phải nhập viện cấp cứu tại Thái Lan.

Tại đây, anh được chẩn đoán nhiễm Burkholderia pseudomallei, tác nhân gây bệnh Whitmore. Dù được điều trị ban đầu, tình trạng của anh vẫn diễn biến nặng, và gia đình quyết định chuyển anh về Việt Nam để tiếp tục điều trị.

Khi được đưa về Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, anh T. đã rơi vào tình trạng sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng, sốt cao liên tục và rối loạn ý thức. Bệnh nhân được chuyển gấp đến Khoa Cấp cứu, nơi bác sỹ Thạc sỹ Nguyễn Kim Anh cùng đội ngũ y bác sỹ phải đối mặt với một tình huống vô cùng căng thẳng.

Anh T. hôn mê sâu, thang điểm Glasgow chỉ còn 9, mất phản xạ đường thở và phải hoàn toàn phụ thuộc vào máy thở. Nhiệt độ cơ thể của anh liên tục duy trì ở mức 41- 42 độ C, kèm theo run cơ toàn thân, gợi ý tình trạng tăng thân nhiệt ác tính do nhiễm khuẩn huyết.

Kết quả xét nghiệm cho thấy các chỉ số men gan và bilirubin tăng cao, rối loạn đông máu, creatinin tăng nhanh kèm vô niệu, biểu hiện của suy gan, suy thận cấp.

Nồng độ CK vượt quá 100.000 U/l, kèm đau cơ và nước tiểu sẫm màu, dấu hiệu của tiêu cơ vân cấp. Các chỉ số viêm như CRP và PCT cũng tăng vọt, phản ánh tình trạng nhiễm trùng và nhiễm độc toàn thân dữ dội. Trong khi đó, bệnh nhân còn bị đái tháo đường chưa kiểm soát và viêm gan C mạn, khiến cơ thể càng thêm suy kiệt.

Theo bác sỹ Kim Anh, đây là một trong những thể tối cấp của Whitmore, nhiễm khuẩn huyết nặng, suy đa tạng và rối loạn chuyển hóa sâu, với nguy cơ tử vong rất lớn trong thời gian ngắn nếu không được hồi sức tích cực ngay lập tức.

Đội ngũ bác sỹ tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đã phải "chạy song song" nhiều can thiệp y tế. Các bác sỹ tiến hành an thần sâu để kiểm soát kích thích và bảo vệ não, hạ thân nhiệt chủ động để khống chế tình trạng tăng thân nhiệt ác tính, đồng thời thiết lập đường truyền trung tâm, theo dõi huyết động liên tục, điều chỉnh toan, điện giải, phối hợp kháng sinh theo phác đồ điều trị Melioidosis.

Ngoài ra, bệnh nhân còn được tiến hành lọc máu liên tục trong nhiều ngày để hỗ trợ chức năng thận, loại bỏ độc chất và giảm gánh nặng viêm.

Sau khoảng 3 ngày hồi sức cao độ, bệnh nhân bắt đầu cắt sốt, các chỉ số viêm giảm dần, huyết áp ổn định và nhu cầu vận mạch giảm. Chức năng gan và thận cũng có những dấu hiệu cải thiện, tri giác dần hồi phục. Bệnh nhân đã có thể cai máy thở qua mở khí quản, tự thở lại và bắt đầu phục hồi vận động.

Trong suốt 3 tuần điều trị tích cực tại Khoa Cấp cứu, đội ngũ bác sỹ tiếp tục tối ưu kháng sinh, kiểm soát chặt chẽ đường huyết, hỗ trợ dinh dưỡng và phục hồi chức năng sớm. Người bệnh dần hồi phục, tỉnh táo hoàn toàn, tự thở khí phòng với SpO₂ 99%, huyết áp ổn định ở mức 130/80 mmHg. Cơ lực chi trên đạt 5/5, chi dưới đạt 4/5, đủ điều kiện ra viện và tiếp tục theo dõi ngoại trú.

Bác sỹ Kim Anh khuyến cáo rằng, Whitmore là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể gây suy đa tạng và tử vong nhanh chóng, đặc biệt ở những người có bệnh nền như đái tháo đường, bệnh gan mạn hoặc những người làm việc lâu năm trong môi trường đất, nước ẩm. Bệnh thường khởi phát không điển hình, với các triệu chứng như sốt kéo dài, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, ho, sụt cân hoặc rối loạn tri giác, khiến việc chẩn đoán có thể bị bỏ sót.

Chuyên gia khuyến cáo người dân có yếu tố nguy cơ hoặc triệu chứng sốt kéo dài không rõ nguyên nhân cần đến các cơ sở chuyên khoa truyền nhiễm để được xét nghiệm, chẩn đoán và điều trị kịp thời, đồng thời tuân thủ đầy đủ phác đồ kháng sinh kéo dài để tránh tái phát. Đây là lời cảnh báo cho cộng đồng không chủ quan với những cơn sốt kéo dài, đặc biệt ở những người có bệnh nền hoặc sống, làm việc trong vùng dịch tễ của Whitmore.

Sốt rét nguy hiểm nhưng có thể phòng tránh

Sốt rét là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do ký sinh trùng Plasmodium gây ra và lan truyền từ người sang người qua muỗi Anopheles cái. Bệnh có thể dẫn đến thiếu máu nặng, vàng da, suy đa tạng và thậm chí tử vong, đặc biệt ở phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ.

Theo Báo cáo sốt rét toàn cầu 2024 của WHO, năm 2023 thế giới ghi nhận 263 triệu ca mắc và 597.000 ca tử vong, tập trung chủ yếu tại châu Phi, Địa Trung Hải và tiểu vùng sông Mekong. Ở Việt Nam, sốt rét đã giảm mạnh, song vẫn tồn tại ở vùng rừng núi, biên giới, khu vực có dân di cư tự do và ở nhóm người đi du lịch, lao động, học tập trở về từ vùng dịch tễ.

Tại Khoa Bệnh lây đường máu, Viện Lâm sàng các bệnh Truyền nhiễm, Bệnh viện Trung ương quân đội 108, mỗi năm chỉ ghi nhận một vài ca sốt rét, chủ yếu từ bệnh nhân trở về từ châu Phi.

Gần đây, khoa tiếp nhận trường hợp nam thanh niên sinh năm 2002, sống nhiều năm tại Cameroon, sau đó du lịch Malaysia rồi trở về Việt Nam.

Người bệnh nhập viện với biểu hiện sốt cao theo cơn, rét run, đau đầu và vàng mắt nhẹ. Với tiền sử sống tại vùng lưu hành sốt rét, bác sỹ nhanh chóng chỉ định xét nghiệm tìm ký sinh trùng, tiêu chuẩn vàng chẩn đoán. Kết quả cho thấy bệnh nhân nhiễm Plasmodium falciparum.

Anh được điều trị ngay theo phác đồ chuẩn và theo dõi sát các dấu hiệu sinh tồn cũng như biến chứng nguy hiểm như rối loạn huyết động hay xuất huyết. Sau 1 ngày điều trị, người bệnh hết sốt; sau 3 ngày, xét nghiệm không còn ký sinh trùng. Khoảng 7 ngày sau, bệnh nhân hồi phục hoàn toàn và được xuất viện.

TS.Trịnh Văn Sơn, Chủ nhiệm Khoa Bệnh lây đường máu nhấn mạnh, sốt rét là bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh. Người dân cần ngủ màn, diệt muỗi, vệ sinh môi trường, tránh ao tù nước đọng và đi khám ngay khi có biểu hiện sốt, rét run, đau đầu”.

Qua ca bệnh thực tế này có thể thấy rõ vai trò quan trọng của điều dưỡng viên, những người không chỉ chăm sóc bệnh nhân mà còn nhận biết sớm dấu hiệu bất thường, khai thác yếu tố dịch tễ, phối hợp chặt chẽ với bác sỹ trong chẩn đoán và theo dõi. Trong suốt quá trình điều trị, điều dưỡng cũng hướng dẫn người bệnh chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý, giữ vệ sinh cá nhân và phòng tránh muỗi đốt, giúp bệnh nhân yên tâm và hợp tác điều trị tốt hơn.

Sốt rét đã được kiểm soát tại nhiều quốc gia nhưng chưa biến mất. Trong bối cảnh giao lưu, đi lại quốc tế ngày càng tăng, nguy cơ bệnh quay trở lại là hoàn toàn có thể. Vì vậy, mỗi người dân cần chủ động phòng bệnh; đồng thời, nhân viên y tế phải luôn cảnh giác để bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng.