Ngày 24/12/2025, Viện Chiến lược và Chính sách Y tế (Bộ Y tế) phối hợp với AstraZeneca Việt Nam tổ chức Hội thảo Đối thoại Chính sách với chủ đề “Giải pháp chia sẻ rủi ro: Kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam nhằm tăng cường tiếp cận thuốc cho người bệnh”.

Sự kiện nằm trong khuôn khổ Chương trình “Hợp tác vì tính bền vững và khả năng chống chịu của hệ thống y tế Việt Nam” (Partnership for Health System Sustainability and Resilience), hợp tác giữa Viện Chiến lược và Chính sách Y tế và AstraZeneca Việt Nam từ năm 2020, nhằm tăng cường tính bền vững của hệ thống y tế, mở rộng khả năng tiếp cận thuốc hiệu quả và giảm chi phí trực tiếp mà người bệnh phải chi trả.

Gánh nặng bệnh tật toàn cầu đang gia tăng nhanh chóng, chủ yếu do già hóa dân số, gia tăng bệnh mạn tính và xuất hiện các dịch bệnh mới.

Tại Việt Nam, các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, ung thư, đái tháo đường và bệnh hô hấp mạn tính là những nguyên nhân hàng đầu, tạo áp lực lớn đối với hệ thống cơ sở y tế và ngân sách bảo hiểm.

Trong khi đó, chi phí của các thuốc mới và dược phẩm phát minh thường rất cao, dẫn đến việc người dân phải tự chi trả một phần đáng kể, làm giảm khả năng tiếp cận thuốc và gia tăng gánh nặng tài chính cho bệnh nhân.

Tại Hội thảo, các chuyên gia đã trình bày và thảo luận sâu về nhiều nội dung trọng tâm, bao gồm định hướng mở rộng và đa dạng hóa các cơ chế tài chính y tế nhằm đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân trong kỷ nguyên mới; kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam trong triển khai giải pháp chia sẻ rủi ro; cũng như những điểm cần lưu ý khi xây dựng chính sách chia sẻ rủi ro trong lĩnh vực y tế.

Bên cạnh đó, các đại biểu tập trung trao đổi về tính khả thi, cơ chế và lộ trình thí điểm triển khai giải pháp chia sẻ rủi ro trong thực tiễn tại Việt Nam.

Các kết quả tham vấn tại Hội thảo sẽ được tổng hợp, làm cơ sở hoàn thiện báo cáo đề xuất chính sách, khuyến nghị mô hình và lộ trình thí điểm phù hợp, qua đó thúc đẩy tiếp cận sớm và bền vững với thuốc mới, đồng thời bảo đảm tính bền vững tài chính cho quỹ bảo hiểm y tế.

Phát biểu tại sự kiện, TS.Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh chi phí chăm sóc sức khỏe gia tăng nhanh, đặc biệt đối với các dược phẩm phát minh, nhiều quốc gia đã áp dụng giải pháp chia sẻ rủi ro như một công cụ chính sách quan trọng.

Giải pháp này giúp hệ thống bảo hiểm y tế kiểm soát rủi ro tài chính, đồng thời vẫn bảo đảm tăng cường tiếp cận sớm thuốc mới cho người bệnh.

Từ kết quả của Hội thảo và các nghiên cứu liên quan, Viện Chiến lược và Chính sách Y tế sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đối tác và giới khoa học để hoàn thiện khuyến nghị và lộ trình triển khai phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Hội thảo là sự kiện quan trọng trong khuôn khổ Chương trình “Hợp tác vì Tính bền vững và Khả năng chống chịu của Hệ thống Y tế Việt Nam” (Partnership for Health System Sustainability and Resilience), do Viện Chiến lược và Chính sách Y tế và AstraZeneca Việt Nam phối hợp triển khai từ năm 2020 đến nay.

Trong 5 năm qua, Chương trình đã triển khai nhiều hoạt động nổi bật, bao gồm nghiên cứu về tính bền vững và khả năng chống chịu của hệ thống y tế Việt Nam; báo cáo chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc và vắc-xin; các hoạt động tăng cường năng lực cho đơn vị y tế; đối thoại chính sách về ứng dụng đánh giá công nghệ y tế (HTA) trong quyết định chi trả thuốc điều trị ung thư, và sắp tới là báo cáo chính sách về cơ chế, mô hình và lộ trình triển khai giải pháp chia sẻ rủi ro tại Việt Nam.

Chia sẻ tại sự kiện, bà Nguyễn Thị Lương Phong, Giám đốc Đối ngoại AstraZeneca Việt Nam cho biết, với vai trò là tập đoàn dược phẩm hàng đầu thế giới, AstraZeneca ưu tiên thúc đẩy hợp tác công - tư dài hạn với các đối tác y tế tại Việt Nam.

Mục tiêu của doanh nghiệp là góp phần củng cố tính bền vững của hệ thống y tế và mở rộng tiếp cận y tế công bằng cho người dân. Bà Phong tin tưởng rằng các kết quả từ Hội thảo Đối thoại chính sách về Giải pháp chia sẻ rủi ro sẽ mở ra những giải pháp tài chính mới, giúp đưa các thuốc phát minh tiên tiến đến với người bệnh sớm hơn, đồng thời hỗ trợ quản lý chi phí hiệu quả.

Theo bà Phong, những kết quả đạt được trong khuôn khổ hợp tác chiến lược giữa AstraZeneca và Viện Chiến lược và Chính sách Y tế trong 5 năm qua sẽ góp phần tăng cường khả năng sẵn sàng ứng phó với gánh nặng bệnh tật trong tương lai, mở rộng tiếp cận điều trị hiệu quả cho người bệnh và hỗ trợ hệ thống y tế quản lý chi phí một cách bền vững. Trong đó, các cơ chế như chia sẻ rủi ro được xem là đòn bẩy then chốt để chuyển hóa những cam kết này thành các kết quả sức khỏe cộng đồng cụ thể.

Trong hơn 30 năm hiện diện tại Việt Nam, AstraZeneca đã khẳng định cam kết lâu dài đồng hành cùng Chính phủ và ngành y tế nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân.

Thông qua các hợp tác chiến lược với Bộ Y tế, bệnh viện và các tổ chức y khoa, doanh nghiệp thúc đẩy đổi mới khoa học, ứng dụng công nghệ tiên tiến, tăng cường sàng lọc, chẩn đoán sớm và mở rộng tiếp cận các phương pháp điều trị hiện đại, đặc biệt trong lĩnh vực bệnh không lây nhiễm.

Song song đó, AstraZeneca tích cực đầu tư cho phát triển bền vững, chuyển giao công nghệ và triển khai các sáng kiến vì cộng đồng, góp phần xây dựng hệ thống y tế Việt Nam toàn diện, hiệu quả và bền vững trong dài hạn.

Hiện Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số với tốc độ thuộc nhóm nhanh nhất thế giới. Năm 2019, tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên đã vượt 12% dân số và theo dự báo sẽ chạm mốc khoảng 25% vào năm 2050.

Quá trình chuyển đổi nhân khẩu học diễn ra trong thời gian ngắn, trong khi nền kinh tế và hệ thống an sinh xã hội vẫn đang hoàn thiện, khiến áp lực lên chăm sóc sức khỏe và tài chính y tế ngày càng gia tăng.

Vì vậy bảo hiểm y tế đang được nhìn nhận như một trụ cột an sinh không thể thiếu, vượt ra ngoài vai trò thanh toán chi phí khám, chữa bệnh đơn thuần. Bảo hiểm y tế trở thành cơ chế bảo vệ tài chính, giúp người dân, nhất là người cao tuổi, nhóm dễ tổn thương trước rủi ro bệnh tật, tiếp cận dịch vụ y tế cần thiết mà không rơi vào vòng xoáy chi phí vượt quá khả năng chi trả của cá nhân và gia đình.

Thực tế cho thấy, người cao tuổi là nhóm có nhu cầu sử dụng dịch vụ y tế cao nhất. Mỗi người từ 60 tuổi trở lên trung bình mắc từ 3 đến 4 bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, hô hấp, xương khớp. Tần suất khám, chữa bệnh của nhóm này cao gấp 3-4 lần so với người trẻ, kéo theo chi phí điều trị kéo dài và gia tăng nhanh chóng theo tuổi tác.

Trong bối cảnh chi phí y tế leo thang, bảo hiểm y tế phát huy vai trò là cơ chế chia sẻ rủi ro và nguồn lực xã hội. Thông qua sự đóng góp của cộng đồng người tham gia, quỹ bảo hiểm y tế giúp cân đối giữa nhóm ít sử dụng dịch vụ và nhóm có nhu cầu chăm sóc y tế lớn, qua đó hạn chế đáng kể chi phí tiền túi mà người cao tuổi phải trực tiếp chi trả, đặc biệt với các bệnh mạn tính cần điều trị lâu dài.

Tuy nhiên, khoảng cách giữa độ bao phủ và hiệu quả thụ hưởng bảo hiểm y tế vẫn còn hiện hữu. Tại nhiều địa phương, nhất là khu vực nông thôn, miền núi, tỷ lệ người cao tuổi có thẻ bảo hiểm y tế đã vượt 95%, nhưng chi phí tự chi cho khám, chữa bệnh vẫn ở mức cao, vượt khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới. Thực trạng này phản ánh những hạn chế trong tiếp cận dịch vụ y tế chuyên sâu, chăm sóc dài hạn, phòng bệnh và phục hồi chức năng cho người cao tuổi.

Áp lực lên hệ thống bảo hiểm y tế thể hiện rõ qua số liệu chi trả. Theo Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, tổng chi khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế năm 2025 đã vượt 161.000 tỷ đồng, tăng hơn 6,5% so với năm 2024.

Khi dân số tiếp tục già hóa, mô hình bảo hiểm y tế thiên về chi trả điều trị sẽ ngày càng chịu sức ép lớn, đặt ra yêu cầu phải thay đổi cách tiếp cận để bảo đảm tính bền vững của quỹ.