Cùng với đó là áp lực lạm phát trong nước đi lên, nên mặt bằng lãi suất tiết kiệm tiền đồng chưa thể hạ nhiệt cho đến hết quý II/2023. Vì thế, tùy vào mục đích sử dụng vốn, song gửi tiết kiệm kỳ hạn dài ngày vẫn được xem là có lợi trong bối cảnh lãi suất tăng cao. Còn các kênh đầu tư khác (bất động sản, chứng khoán...) chưa hồi phục hiện nay. 

Lãi suất sẽ tăng thêm 1-1,5%

Trong báo cáo phân tích mới phát hành, Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) dự báo, lãi suất huy động và lãi suất cho vay còn dư địa tăng trong năm 2023. Cụ thể, áp lực lớn nhiều hơn vào thời điểm 6 tháng đầu năm nay, sau đó sẽ dần hạ nhiệt nửa cuối năm.

VCBS dự báo, lãi suất huy động dự báo đạt đỉnh trong 6 tháng đầu năm với mức tăng 1-1,5%. Như vậy, VCSB đánh giá, áp lực tăng lên của mặt bằng lãi suất vẫn còn. 

Sở dĩ áp lực lãi suất tiền gửi trong nước còn tăng theo VCBS là do quá trình tăng lãi suất ngân hàng trung ương lớn trên thế giới tiếp diễn ít nhất cho tới tháng 6/2023.

Đồng thời, sau sự việc liên quan đến Ngân hàng SCB, Ngân hàng Nhà nước đã khẳng định ưu tiên cao nhất của là đảm bảo thanh khoản, giữ ổn định an toàn hệ thống. Tuy vậy, trong môi trường không thuận lợi, lãi suất còn dư địa tăng, ngân hàng cổ phần vừa và nhỏ sẽ buộc phải giữ mức lãi suất cao để đảm bảo nhu cầu huy động.

Nhưng điểm tích cực là Ngân hàng Nhà nước đã đưa ra thông điệp điều hành về việc tiếp tục điều hành linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách khác nhằm góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối.

Trong điều kiện thuận lợi, lãi suất điều hành có thể không tăng thêm trong năm 2023. Mặt bằng lãi suất kỳ vọng đạt đỉnh trong nửa đầu 2023, sau đó đi ngang và hạ nhiệt nửa cuối năm 2023.

Giới phân tích tài chính cho rằng, tình hình đầu quý III/2023 sẽ dần dễ thở hơn, lãi suất sẽ bắt đầu giảm từ cuối quý II/2023. Lạm phát năm 2023 sẽ theo hướng cao trong những tháng đầu năm nhưng giảm dần về cuối năm. Tuy nhiên, các chuyên gia đã dự báo về lãi suất, đồng thời nhận định 2023 sẽ là một năm khó khăn nhưng sẽ xuất hiện ánh sáng cuối đường hầm.

Mặc dù, biến động lãi suất cho vay có độ trễ so với lãi suất huy động, song năm 2023 lãi suất cho vay được dự báo còn dư địa tăng. Tuy nhiên, trong trường hợp lãi suất huy động tạo đỉnh trong nửa đầu 2023, lãi suất cho vay có thể ghi nhận mức tăng thấp hơn lãi suất huy động, tiếp tục có sự phân hóa mạnh giữa các ngành nghề, phân loại ưu tiên.

VCBS cũng cho rằng, khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp vẫn khó khăn hơn khi tỷ lệ hoàn vốn nội bộ đủ lớn để thực hiện dự án tăng lên. Đồng thời, rủi ro nợ xấu tăng lên cùng hạn mức tín dụng không quá dư thừa khiến các ngân hàng thương mại sẽ lựa chọn kỹ càng hơn với danh mục phê duyệt tín dụng.

Phân tích về yếu tố lãi suất năm 2022, TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia cho rằng, khi nói đến lãi suất, người ta quan tâm nhiều đến lãi suất thực, tức là lãi suất đó trừ đi lạm phát.

Hiện lãi suất tiền gửi kỳ hạn một năm khoảng 9,4%, mà lạm phát 6,2% thì lãi suất thực khoảng 6,2%. Lãi suất cho vay hiện đang khoảng 12,6%, mà lạm phát có 3,2% thì lãi suất thực cho vay hiện trên 9%.

Theo TS. Nghĩa, ở Mỹ, lạm phát đang ở 8%, lãi suất 3,5% - 4% thì lãi suất thực là -4%, còn Việt Nam đang là 9%, tức cao hơn lãi suất thực của Mỹ hơn 13%. Nếu so sánh với châu Âu, lạm phát 10% mà lãi suất cho vay còn thấp hơn của Mỹ thì lãi suất thực của Việt Nam còn cao hơn nữa.

Vì thế, Việt Nam đang có lãi suất thực cao nhất thế giới hiện nay khiến doanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh với doanh nghiệp Mỹ, châu Âu trong bối cảnh chi phí tài chính cao.

Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước cũng đã có yêu cầu các ngân hàng tiết kiệm chi phí để giảm lãi suất cho vay, song trước áp lực chi phí đầu vào tăng, ngân hàng có kiềm được lãi suất cho vay ra, đồng thời room tín dụng hạn chế cũng là yếu tố tác động lên lãi suất.

Nên gửi tiết kiệm kỳ hạn dài?

Mặt bằng lãi suất tiết kiệm hiện đã dần ổn định so với thời điểm tăng cao đầu tháng 12/2022, các ngân hàng thành viên cũng đã đưa lãi suất tiền gửi về mức tối đa 9,5%/năm đối với kỳ hạn dài sau cam kết với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, dù còn lác đắc một vài nhà băng niêm yết lãi suất cao hơn mức trên. 

Thế giới, các nhà phân tích tài chính cho rằng, trước các dự báo lãi suất tiền gửi còn đi lên trong nửa đầu năm nay trong khi các kênh đầu tư khác (bất động sản, chứng khoán) chưa hồi phục thự sự thì tiết kiệm vẫn được cho là lựa chọn tốt nhất trong lúc này.

Không những vậy, người có tiền nhàn rỗi cũng đang từng bước cân nhắc nên gửi tiết kiệm dài ngày để hưởng lãi suất tiết kiệm cao hơn, với mức tối đa 9,5%/năm, thậm chí lên 10-11%/năm nếu có khoản tiền giá trị lớn và gửi trên 1 năm... sẽ được cộng thêm biên độ lãi suất. 

Thực tế hiện nay cho thấy, dù vừa rồi các ngân hàng thương mại đồng loạt cam kết giảm lãi suất huy động xuống dưới 9,5%/năm, song theo giới phân tích lộ trình thực hiện giảm lãi suất nhiều khả năng sẽ cần thêm thời gian, nhất là khi thanh khoản một số ngân hàng nhỏ vẫn còn gặp khó khăn.

Vả lại, với quy định giảm dần tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn của Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng đang tằng dần lãi suất tiền gửi ở kỳ hạn dài ngày.

Ngay cả các ngân hàng có vốn nhà nước như: Vietcombank, BIDV đang niêm yết lãi suất cao nhất chỉ 7,4%/năm. Cụ thể, Vietcombank áp dụng lãi suất 7,4%/năm cho các kỳ hạn từ 12 - 60 tháng; lãi suất kỳ hạn 6 và 9 tháng là 6%/năm.

Nhưng đáng chú ý ở các ngân hàng quy mô nhỏ và vừa, lãi suất niêm yết tối đa đối với kỳ hạn dài là 9,5%/năm. Riêng NCB niêm yết biểu lãi suất huy động tiền gửi với mức cao nhất 9,9%/năm cho khách hàng gửi kỳ hạn từ 13 tháng trở lên.

Khách hàng gửi tiết kiệm kỳ hạn 10 - 12 tháng sẽ nhận được mức lãi 9,7%/năm; từ 7 - 9 tháng lãi 9,6%/năm và kỳ hạn 6 tháng 9,5%/năm. Do đó, ở thời điểm này tiết kiệm vẫn được xem là kênh đầu tư hấp dẫn nhất.

Bước qua quý III/2023, lãi suất huy động dự báo sẽ hạ nhiệt. Khi đó, chứng khoán nhiều khả năng sẽ trở thành kênh đầu tư hấp dẫn giới đầu tư hơn, với vùng mua an toàn hơn, dòng tiền cá nhân có thể nhập cuộc trở lại, giúp thị trường sôi động trở lại.

Vì thế, trong bối cảnh hiện nay ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc Tư vấn đầu tư của Maybank Investment Bank cũng cho rằng, gửi tiết kiệm vẫn là kênh đầu tư tốt nhất trong nửa đầu năm 2023.

Tuy vậy, các nhà phân tích tài chính cho rằng, việc chọn gửi tiết kiệm kỳ hạn ngắn hay dài còn tùy thuộc vào mục đích sử dụng vốn của từng cá nhân, nhà đầu tư.

Chẳng hạn, với những người xem tiết kiệm là khoản tích góp dài hạn có thể chọn kỳ hạn dài từ 12 tháng trở lên để được hưởng lãi suất cao. Trong khi những người có kế hoạch đầu tư thay vì để tiền trong ngân hàng sẽ ưu tiên chọn kỳ hạn ngắn như 6 tháng trở xuống để có thể linh hoạt về vốn.

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, huy động vốn đến cuối tháng 12/2022 tăng khoảng 6%. Con số này cao hơn những tháng trước cho thấy dòng tiền gửi tiết kiệm đã quay trở lại hệ thống.

Như vậy, sau khi lãi suất huy động tăng mạnh, tiền gửi tại hệ thống ngân hàng cũng có diễn biến tích cực trong những tháng cuối năm. Tuy nhiên, mức tăng trưởng 6% của huy động vốn cho cả năm 2022 vẫn thấp hơn nhiều so với những năm trước.

Riêng tại địa bàn TP.HCM, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP.HCM ông Nguyễn Đức Lệnh cho hay, huy động vốn trên địa bàn thành phố năm nay ước tăng khoảng 6%, còn dư nợ tín dụng tăng khoảng 14%.

Theo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP.HCM, từ quý III/2022, lãi suất huy động tiết kiệm của các ngân hàng thương mại tăng liên tục với mức tăng từ 2 - 3%/năm so với đầu năm. Lãi suất dao động từ 6 - 10%/năm đã thu hút lượng tiền nhàn rỗi trên thị trường.

Tính chung huy động vốn của các ngân hàng trên địa bàn thành phố trong năm 2022 tăng khoảng 6%. Trong đó, tiền gửi tiết kiệm dân cư chiếm 37,2% trong tổng huy động vốn và tăng trưởng cao hơn mức tăng trưởng chung, tăng 9,2% so với cuối năm 2021.