Theo một nghiên cứu dược công bố mới đây của Công ty Mordor Intelligence (Ấn Độ), quy mô thị trường bán lẻ Việt Nam dự kiến sẽ tăng từ 246,65 tỷ USD năm 2023 lên 435,59 tỷ USD vào năm 2028, với tốc độ CAGR (CAGR (Compound Annual Growth rate - tốc độ tăng trưởng kép hàng năm) là 12.05% trong giai đoạn dự báo (2023 - 2028).

Trong bối cảnh thị trường bán lẻ toàn cầu bị sụt giảm doanh thu sau đại dịch Covid-19 thì tốc độ tăng trưởng doanh số bán lẻ tại Việt Nam vẫn khá lạc quan. Đặc biệt, thời điểm cuối năm, các nhà bán lẻ, Trung tâm thương mại đưa ra các chương trình xúc tiến bán hàng để kích cầu tiêu dùng nội địa thì con số tăng trưởng có thể đạt tới gần 14%. 

Ở thời điểm hiện tại, khi người tiêu dùng tới các siêu thị, đặc biệt các hệ thống siêu thị lớn như Mega, Go!, Co.opmart… có thể bị choáng ngợp trước sự đa dạng về chủng loại trong cùng một nhóm hàng. Riêng về các sản phẩm mỳ ăn liền, Việt Nam hiện có khoảng 50 công ty sản xuất mì ăn liền, bao gồm các doanh nghiệp trong và ngoài nước với hàng trăm sản phẩm, chưa kể hàng chục sản phẩm nhập khẩu từ nước ngoài. Hay như riêng thị trường nước mắm đã có hàng trăm nhãn hàng với hơn 100 công ty sản xuất nước mắm…

Câu hỏi đặt ra ở đây là sản phẩm OCOP của Việt Nam sẽ hiện diện ở đâu trong “khu rừng” sản phẩm trên giá kệ siêu thị đa dạng này? Nhiều sản phẩm Việt Nam rất chất lượng nhưng không thể tồn tại lâu trên giá kệ siêu thị dù có sự hỗ trợ rất lớn từ phía các cơ quan chức năng cũng như các Hiệp hội.

Để giải quyết “bài toán” đó, các doanh nghiệp OCOP Việt Nam cần có nhiều giải pháp để nhanh chóng đưa sản phẩm OCOP Việt Nam lên quầy kệ siêu thị.

Thứ nhất, về nguồn vốn đầu tư, nếu muốn vào siêu thị, nhất là những siêu thị quy mô lớn như Big C, Mega Maket, Co.op...  bên cạnh yếu tố chất lượng sản phẩm, thì đòi hỏi chủ thể phải có một lượng vốn rất lớn, chưa kể phải chấp nhận yêu cầu công nợ dài ngày, chiết khấu cao. Những yêu cầu này doanh nghiệp khó đáp ứng vì nguồn vốn hạn hẹp. Đơn cử, một sản phẩm OCOP có giá 50.000 đồng được người tiêu dùng đón nhận, bán ở siêu thị 10.000 sản phẩm/tháng như vậy, số vốn bị siêu thị giữ lại là 500 triệu đồng. 

Hiện nay nông dân chủ yếu sản xuất theo phương thức nhỏ lẻ, manh mún, chưa có truy xuất nguồn gốc, hồ sơ, chứng từ trong giao dịch, mua bán, khó kết nối với siêu thị và chuỗi bán lẻ. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp sản xuất chưa chú trọng tới xây dựng thương hiệu, bao bì, nhãn mác… Điều này khiến sản phẩm OCOP chưa tiếp cận được hệ thống bán lẻ hiện đại.

Thứ hai, về nguồn gốc xuất xứ, chất lượng sản phẩm cũng cần đặc biệt chú trọng. Có thể khẳng định, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm chính là yếu tố cạnh tranh quan trọng cho sự tồn tại và phát triển của các sản phẩm hàng hoá. Đặc biệt, nếu có tem truy xuất hàng hoá dưới dạng QR code sẽ giúp doanh nghiệp sản xuất bảo vệ và khẳng định chất lượng sản phẩm của mình.

Thứ ba, về mẫu mã sản phẩm, đây cũng là một trong những tiêu chí rất quan trọng nếu các sản phẩm OCOP muốn tiến ra “biển lớn”. Khi sản phẩm bắt đầu đi ra thị trường, một thiết kế bao bì đẹp và khác biệt sẽ có khả năng liên kết cảm xúc với khách hàng. Khi người tiêu dùng lần đầu tiên tiếp cận với một sản phẩm mới thì bao bì sẽ là kênh thông tin hữu hiệu để truyền tải tất cả những ưu điểm, thông điệp của chủ thể gửi gắm trong đó. Từ đó, giúp sản phẩm dễ dàng thâm nhập thị trường, gia tăng giá trị.  

Dạo một vòng quanh các kệ hàng tại một số siêu thị, có thể thấy nhiều sản phẩm OCOP vẫn chưa được chủ thể chú trọng đầu tư nhiều về hình ảnh thương hiệu. Bao bì đóng vai trò hết sức quan trọng đối với bất kỳ sản phẩm nào, đặc biệt đối với các sản phẩm OCOP. Do đó, đầu tư bao bì chính là cách hữu hiệu để mở nút thắt cho sản phẩm nông sản, sản phẩm OCOP trong tiếp cận thị trường, nhất là trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng như hiện nay.

Bởi lẽ, đối với các sản phẩm nông sản nói riêng, không chỉ là công cụ để bảo quản sản phẩm,  bao bì là kênh truyền thông rất hiệu quả để truyền tải thông tin của sản phẩm, thu hút khách hàng, quảng bá thương hiệu tới người tiêu dùng. Việc thay đổi nhận thức về bao bì sản phẩm vô cùng quan trọng, góp phần kiến tạo hệ sinh thái, xây dựng ngành công nghiệp bao bì dành riêng cho phân khúc sản phẩm OCOP và sản phẩm làng nghề. Từ đó, nâng cao giá trị sản phẩm, gia tăng thu nhập cho người dân nông thôn.

Ông Paul Le, Phó chủ tịch của Central Retail tại Việt Nam cho rằng, một số sản phẩm lên được kệ nhưng cần một quá trình để thu hút người dùng, đủ năng lực đồng hành với nhà bán lẻ trong các chính sách quảng bá, chăm sóc khách hàng.

"Quan trọng là phải giữ được sản phẩm lâu tươi rồi tìm cách chuyển hàng tới siêu thị nhanh. Chúng tôi sẽ cố gắng bố trí trưng bày lên kệ và giữ hàng tươi lâu hơn, có như vậy khách hàng mới thích, mới bán được. Hiện nay bà con sản xuất tốt rồi thì phải tìm cách làm sao để vào được siêu thị. Không chỉ tiêu thụ nội địa mà sắp tới nhà sản xuất OCOP phải suy nghĩ cách để đưa hàng ra các siêu thị quốc tế, như vậy mới tiêu thụ hiệu quả và khách hàng mới biết hàng hóa Việt tốt như thế nào”, ông Paul Le nêu rõ.