Sáng 17/5, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức Hội nghị công bố kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố và Kế hoạch hành động, giải quyết rủi ro.

Trước đó, ngày 30/4, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ đã ký Quyết định số 474 ban hành Kế hoạch hành động giải quyết những rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2019 - 2020.

Theo Quyết định này, Chính phủ đã phê duyệt Báo cáo kết quả đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2012-2017 và Kế hoạch hành động giải quyết những rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2019-2020.

Báo cáo kết quả đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2012-2017 đã xác định rủi ro rửa tiền quốc gia ở mức trung bình cao, rủi ro tài trợ khủng bố ở mức thấp.

Trong báo cáo đánh giá rủi ro quốc gia của Việt Nam lần này, các cơ quan thực thi pháp luật của Việt Nam đã đưa ra danh sách 17 loại tội phạm nguồn chính của tội rửa tiền vào đánh giá. Các loại tội phạm này bao gồm: tham nhũng; đánh bạc và tổ chức đánh bạc; tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy; tội trốn thuế; lừa đảo chiếm đoạt tài sản; lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản; vận chuyển trái phép hàng hoá, tiền tệ qua biên giới; buôn lậu…

Báo cáo cho biết ba nhóm tội phạm nguồn có nguy cơ cao rửa tiền gồm: tội tham ô tài sản (Ví dụ như vụ ông Giang Văn Hiển - Giang Văn Đạt); tổ chức đánh bạc (vụ việc của Phan Sào Nam) và tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy.

Riêng đối với tội danh cuối hiện cơ quan chức năng chưa xử lí việc nào liên quan đến tội phạm này nhưng do nguồn lợi nhuận lớn nên tội phạm trong lĩnh vực này luôn tìm cách hợp thức hoá nguồn tiền thu được.

Bên lề buổi công bố báo cáo, ông Phạm Gia Bảo, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền - Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cho biết lĩnh vực ngân hàng chiếm gần 90% tổng số báo cáo giao dịch đáng ngờ (STR) gửi đến Cục Phòng, chống rửa tiền, cao hơn các lĩnh vực khác.

Theo báo cáo, điều này chứng tỏ, so với các lĩnh vực khác trong nền kinh tế, khả năng tội phạm lựa chọn hệ thống ngân hàng nhằm hợp pháp hóa các khoản thu bất chính để biến những đồng "tiền bẩn" trên thành "tiền sạch" là cao hơn. Căn cứ vào những vụ đại án đã và đang bị điều tra về tội rửa tiền thời gian vừa qua và các số liệu về STR của Cục Phòng, chống rửa tiền có thể thấy nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng có thể liên quan chủ yếu đến việc rửa tiền có nguồn gốc từ tội tham ô tài sản (tội phạm chủ yếu liên quan đến những người có chức vụ, quyền hạn), đánh bạc và trốn thuế. Theo đó, để che giấu nguồn tiền thu được, tội phạm thường sử dụng tài khoản ngân hàng dưới tên người khác để nhận và chuyển các khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp.

Bên cạnh đó, bất động sản là lĩnh vực thu hút được nhiều nguồn tiền đầu tư có giá trị lớn, các giao dịch mua bán, chuyển nhượng bất động sản có thể thực hiện bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản và không thông qua sàn giao dịch bất động sản nên rất khó cho các cơ quan chức năng kiểm tra, xác định nguồn gốc của tiền. Ngoài ra, đối với các vụ đại án về tham ô thời gian qua cũng như vụ đánh bạc ngàn tỷ đồng đang bị điều tra về rửa tiền, trong số các tài sản thu được từ các vụ án đều liên quan đến các tài sản là các bất động sản. Để rửa tiền, các đối tượng phạm tội thường nhờ người thân trong gia đình mua, chuyển nhượng, cho tặng bất động sản.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh khẳng định, các nội dung thảo luận tại Hội nghị đã phản ánh rõ hiện trạng, nhận diện rủi ro, thiếu hụt để phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố ở Việt Nam. Trên cơ sở báo cáo đánh giá quốc gia, Chính phủ đã kế hoạch hành động phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Phó Thống đốc đề nghị các bộ, ngành xây dựng kế hoạch hành động sau kết quả đánh giá đối với những nội dung thuộc trách nhiệm các bộ ngành, cụ thể hóa hơn nữa trong kế hoạch hành đồng. Đồng thời, xây dựng kế hoạch triển khai, thực thi trong thực tiễn, khắc phục ngăn ngừa hạn chế rủi ro.

Về phía NHNN, ông Nguyễn Kim Anh cũng yêu cầu cơ quan thanh tra giám sát khẩn trương hoàn thiện dự thảo, cân nhắc tính khả thi, khẩn trương lấy ý kiến các đơn vị, tiếp thu tối đa, trình ý kiến lãnh đạo NHNN để ban hành kế hoạch hành động ngay trong tháng 5.