Sau gần 2 năm thực thi, Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh và Bắc Ailen (UKVFTA), hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Anh đã có sự bật tăng mạnh mẽ, cán cân thương mại liên tiếp xuất siêu, ưu đãi thuế quan với hàng xuất khẩu đạt 17,2%.

Bộ Công thương cho biết, dù khởi đầu trong bối cảnh khó khăn do dịch bệnh Covid-19, trao đổi thương mại hàng hóa hai chiều Việt - Anh vẫn đạt gần 6,6 tỷ USD năm 2021, trong đó, xuất khẩu của Việt Nam đạt gần 5,8 tỷ USD, tăng 16,4%; nhập khẩu từ Anh 849 triệu USD, tăng 23,6%, cán cân thương mại nghiêng về Việt Nam xuất siêu hơn 4,8 tỷ USD.

10 tháng 2022, xuất khẩu sang Anh tăng 9,5% so với cùng kỳ, đạt 5,2 tỷ USD, xuất siêu tiếp tục ghi nhận gần 4,6 tỷ USD.

"Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang  Anh là các mặt hàng mà doanh nghiệp Việt Nam có thế mạnh và được hưởng cam kết ưu đãi thuế quan trong UKVFTA như: Dệt may, da giày, cà phê, hạt tiêu, thủy sản, máy móc thiết bị, đồ chơi, dụng cụ thể thao. Hàng rau quả, bánh kẹo và các sản phẩm ngũ cốc cũng ghi nhận mức tăng cao về kim ngạch xuất khẩu", ông Christopher Jeffery, Chủ tịch Phòng Thương mại Anh Quốc tại Việt Nam (Britcham Vietnam) đánh giá.

Tại Tọa đàm “Thích ứng tiêu chuẩn của thị trường Anh, gia tăng xuất khẩu theo UKVFTA”, bà Nguyễn Thị Thu Trang Trang, Giám đốc Trung tâm WTO thuộc VCCI khẳng định: "Kết quả tăng trưởng xuất khẩu này cho thấy các doanh nghiệp đã biết tới UKVFTA, tận dụng lợi thế của người đi trước khi là quốc gia đầu tiên trong ASEAN có FTA song phương với Anh để thúc đẩy xuất khẩu.

Thương vụ Việt Nam tại Anh còn khẳng định, nếu không có UKVFTA, xuất khẩu của Việt Nam sang Anh sẽ khó có mức tăng trưởng như năm qua. Chưa bao giờ thương hiệu Việt Nam và sản phẩm của Việt Nam được người Anh quan tâm như hiện nay, tăng trưởng tùy theo nhóm hàng đều đạt từ 12-19%.

Một khảo sát của VCCI, 18%  doanh nghiệp cho biết đã tìm hiểu và biết được những cam kết của UKVFTA có liên quan đến hoạt động kinh doanh của họ và ở trong quan hệ giữa Việt Nam với thị trường Anh.

Theo cam kết sau 6 năm UKVFTA có hiệu lực, Anh sẽ xoá bỏ thuế nhập khẩu đối với 99,2% số dòng thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. 

Việc tận dụng UKVFTA thể hiện ở tận dụng ưu đãi thuế quan cũng đạt 17,2% trong năm đầu tiên thực thi Hiệp định. Tỷ lệ 17,2% này không phải là thấp so với các hiệp định thương mại khác ở năm đầu tiên, nhưng cùng là FTA thế hệ mới như EVFTA với EU thì tỷ lệ tận dụng ưu đãi đạt 20%.

"Tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan theo UKVFTA không thấp nhưng còn nhiều dư địa có thể đạt cao hơn", bà Trang nhấn mạnh.

Với nhu cầu nhập khẩu hàng hóa mỗi năm gần 700 tỷ USD, dung lượng thị trường Anh còn rất lớn để các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam khai thác để gia tăng thị phần. Hiện, thị phần của hàng Việt tại Anh mới ở mức 1%. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn tâm lý lo ngại bởi thị trường Anh nhiều rào cản, tiêu chuẩn cao. 

Bà Tôn Nữ Thục Uyên, Phó giám đốc Văn phòng TBT Việt Nam, Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng lưu ý các doanh nghiệp: "Anh đã rời khỏi EU và tới đây sẽ ban hành rất nhiều những biện pháp, quy định mới để áp dụng tại Anh. Trước đó, vào tháng 6/2022, Anh đã thông báo cho các nước thành viên WTO rằng, Anh sẽ sửa đổi quy định về an toàn sản phẩm, an toàn đối với sản phẩm, trong đó yêu cầu một số những sản phẩm như máy móc, thiết bị điện tử phải gắn một cái dấu gọi là dấu UKCA thay cho dấu CE của EU kể từ 31/12/2025.

Do vậy doanh nghiệp cần nắm bắt các quy định UKVFTA cũng như các tiêu chuẩn mới của các tổ chức đánh giá sự phù hợp, tức là các phòng thử nghiệm và chứng nhận của EU trước đây.

Và một loạt khó khăn với các nhà xuất khẩu Việt Nam ngay trong năm 2023 khi nhiều dự báo về suy giảm tại nhiều nền kinh tế lớn như Mỹ, EU, trong đó, kinh tế Anh cũng không ngoại lệ. Theo đó, các doanh nghiệp được khuyến khích sang Anh tham gia nhiều hội chợ, xúc tiến thương mại trực tiếp, tiếp cận người tiêu dùng và nhà nhập khẩu để có kế hoạch sản xuất kinh doanh phù hợp.

“Doanh nghiệp Việt cần đi xúc tiến thương mại trực tiếp, tham gia nhiều hội chợ để tìm kiếm khách hàng, giới thiệu sản phẩm, xem hàng hóa của đối thủ cạnh tranh, xem xu hướng tiêu dùng thay đổi như thế nào, yêu cầu của người tiêu dùng ngày hôm nay khác với ngày hôm qua, của sang năm khác với năm nay. Mình ngồi ở nhà thì không thể nào biết được những thay đổi đó”, đại diện Thương vụ Việt Nam tại Anh lưu ý.