Không chia cổ tức, giảm bớt vốn nhà nước về 51%

Theo tính toán của Chủ tịch BIDV, để tăng trưởng GDP ở mức 6,5-7%/năm thì tăng trưởng tín dụng cần ở mức 16-18%. Để đạt mức tăng trưởng tín dụng này thì tăng trưởng vốn tự có của các ngân hàng phải ở mức 19-22%, mới đảm bảo hệ số an toàn vốn (CAR).

Tuy nhiên, điều này không khả thi đối với các NHTM Nhà nước do từ năm 2013 các NHTM do nhà nước nắm cổ phần chi phối không được sử dụng nguồn lợi nhuận sau thuế hàng năm để tăng vốn.

Liên tiếp ba năm nay, BIDV xin phép nhưng chưa được chấp thuận, lợi nhuận sau thuế đều chi cổ tức bằng tiền và chuyển về ngân sách nhà nước.

Để giải quyết vấn đề này, BIDV đề xuất 3 giải pháp.

Thứ nhất, Chính phủ và các bộ ngành đồng thuận nhất quán trong chính sách cho phép các NHTMNN để lại cổ tức, thặng dư cho chuyển nhượng phần sở hữu của Nhà nước, thặng dư từ các khoản thoái vốn đầu tư làm nguồn tăng vốn cho ngân hàng.

Thứ hai, đẩy mạnh thực hiện cổ phần hóa và giảm bớt tỷ lệ sở hữu của Nhà nước tại các NHTM sở hữu nhà nước, hiện đang ở mức 65% và trong lộ trình 5 năm tới giảm về mức 51%.

Thứ ba, riêng với những TCTD gặp khó khăn về tài chính, đề nghị Chính phủ coi đây như khoản đầu tư dưới hình thức là bơm một phần vốn tạm thời từ nguồn lợi nhuận để lại của Nhà nước để đảm bảo các TCTD này đáp ứng yêu cầu về an toàn vốn. Hình thức thực hiện có thể được coi như 1 khoản vay đầu tư của Nhà nước được các TCTD đảm bảo an toàn với lợi tức không thấp hơn lãi suất tiết kiệm hoặc tạm ứng trong khi chờ bán chiến lược. 

 Giảm lãi vay: Có thể làm được

Liên quan đến vấn đề lãi suất, theo Chủ tịch BIDV Trần Bắc Hà, việc giảm lãi suất cho vay là hoàn toàn có thể, đồng thời kiến nghị giảm lãi suất cho vay thêm 0,5% - 1%.

Hiện nay lãi suất cho vay tại VN đang ở mức 7-11%/năm (bình quân 8,5%/năm) là mức lãi suất tốt nhất trong nhiều năm qua (thấp hơn cả mức 2006-2007 (8-12%/năm)); trong khi giá vốn đang ở mức khoảng 7,8% (gồm LS huy động khoảng 4,9%, DPRR 1,22%, DP thanh khoản 0,5%, chi phí quản lý 1,75%), theo đó mức chênh lệch ròng của các NHTM hiện rất thấp chỉ khoảng 0,7%, so với các nước trong khu vực chênh lệch ròng ở mức 2,2% - 2,5%.

“Lãi suất cho vay bình quân 8,5%/năm của Việt Nam hiện nay chỉ thấp hơn Ấn Độ (10%), và cao hơn các nước trong khư vực Asean (đang ở mức khoảng 6-7%/năm), do đó bất lợi cho DNVN khi tham gia AEC. Hiện nay nhiều người đánh giá việc giảm tiếp lãi suất cho vay là khó, tuy nhiên, theo tôi là có thể làm được và mức giảm có thể là 0,5-1%”, ông Trần Bắc Hà nhận định.

Lãnh đạo BIDV cho rằng, việc giảm lãi suất có thể giảm bằng nhiều biện pháp đồng bộ.

Thứ nhất, NHNN xem xét điều chỉnh giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc từ mức hiện nay là 3% (kỳ hạn dưới 1 năm), 1% (kỳ hạn từ 1 năm trở lên) với VND và 8% (kỳ hạn dưới 1 năm), 6% (kỳ hạn từ 1 năm trở lên) với ngoại tệ về cùng 1 mức là 1%, riêng tỷ lệ với ngoại tệ kỳ hạn ngắn có thể xem xét ở mức 3%. Đồng thời điều chỉnh giảm tỷ lệ dữ trữ thanh khoản (theo Thông tư 36) từ mức ≤ 10% về mức ≤ 8%. Khi đó so với hiện tại, ước tính có thể giải phóng thêm nguồn vốn tín dụng cho nền kinh tế khoảng 100.000 tỷ đồng.

Thứ hai, giảm lượng phát hành trái phiếu chính phủ. Các TCTD nắm giữ tới 85% TPCP, riêng 4 tháng đầu năm 2016 CP đã phát hành thành công  102 nghìn tỷ, trong đó các TCTD nắm giữ đến 97 nghìn tỷ đồng. Theo kế hoạch năm 2016, Kho bạc Nhà nước có kế hoạch phát hành tổng cộng 220 nghìn tỷ đồng, như vậy với tỷ lệ tham gia 85% như trên, vốn các TCTD đầu tư TPCP khoảng 187 nghìn tỷ đồng – đây là vốn trung dài hạn cần thiết để phục vụ trực tiếp cho phát triển kinh tế. Vì vậy, để giảm sức ép lên lãi suất và cạnh tranh nguồn vốn trung-dài hạn, Chính phủ xem xét giảm kế hoạch phát hành TPCP ở mức khoảng 10%. Nguồn bù đắp cho phần thiếu hụt sẽ lấy từ nguồn siết chặt đầu tư công và khoản chi thường xuyên của ngân sách yêu cầu của TTgCP. Đồng thời, tăng cường phối hợp chính sách tài khóa và tiền tệ.
 Thứ ba, Chính phủ và NHNN đẩy nhanh cơ chế, thủ tục tái cấp vốn/cấp bù lãi suất nhằm tăng hiệu quả quay vòng vốn, đồng thời đẩy nhanh xử lý nợ xấu giúp các ngân hàng có thêm vốn để phục vụ doanh nghiệp. Theo Thông tư 18 của NHNN, các NHTM được tái cấp vốn tối đa 70% cho trái phiếu đặc biệt mua nợ của VAMC, tuy nhiên thực tế các NHTM được tái cấp vốn rất ít và hạn chế.

Thứ tư, về phía các TCTD cũng cần thực hiện tiết giảm chi phí quản lý hoạt động. Theo đó, đề xuất các NHTM mà đi đầu là các NHTM nhà nước cần có hành động cụ thể để tiết giảm khoảng 10% chi phí quản lý hoạt động trong năm 2016.

Thứ năm, đẩy nhanh tái cơ cấu các TCTD yếu kém còn lại nhằm hạn chế cạnh tranh lãi suất huy động vốn không lành mạnh (khiến mặt bằng lãi suất cho vay chịu áp lực tăng).

Thứ sáu, Dự thảo sửa đổi Thông tư 36 quy định tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay TDH là 40% cần lộ trình triển khai, đề nghị sau 12 tháng thì đưa về mức 50%, và sau 24 tháng thì đưa về mức 40% theo Dự thảo Thông tư.

 Cuối cùng là các NHTM tạo điểu kiện tiếp cận vốn nhưng các DN cần đảm bảo các điều kiện theo quy định về cho vay như Tài sản đảm bảo, Kế hoạch, phương án kinh doanh; Báo cáo tài chính kiểm toán…

Được biết, BIDV đã thực hienẹ giảm 0,5% lãi suất cho vay ngắn hạn và áp dụng mức cho vay trung và dài hạn đối với hoạt động sản xuất kinh doanh tối đa không quá 10% kể từ 29/4. Với mức giảm này, ước tính BIDV đã bỏ ra 400 – 450 tỷ đồng doanh thu để hỗ trợ các Doanh nghiệp.