Theo các chuyên gia, Việt Nam đã qua thời kỳ đỉnh dịch. Dịch Covid-19 giảm mạnh trong thời gian qua là do tỷ lệ tiêm vắc-xin cao. Số ca nhiễm giảm mạnh tháng qua, xuống dưới mốc 2 nghìn ca/ngày, thấp bằng con số khoảng 10 tháng trước. 

Một số chuyên gia cho rằng Việt Nam cần một giai đoạn chuyển tiếp để quan sát và theo dõi diễn biến dịch Covid-19 trên toàn cầu, để xác định dịch đi theo hướng nào và quyết định áp dụng phòng, chống dịch theo kịch bản nào.

Ông Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, thời điểm hiện tại chưa nên đưa Covid-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang bệnh truyền nhiễm nhóm B vì Covid-19 vẫn có thể xuất hiện biến chủng mới.

Hiện nay, WHO cũng đang cảnh báo chưa thể lơ là với đại dịch. Bởi đây chính là giai đoạn chuyển tiếp để nhìn nhận và đánh giá tình hình dịch một cách chính xác.

Dự đoán về tình hình dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp, chuyên gia này cho rằng, nếu chúng ta đưa Covid-19 về nhóm B nhưng ra văn bản về điều trị vẫn miễn phí thì cũng gần như nhóm A.

Bên cạnh đó, nếu chuyển sang nhóm B ngay có thể làm mất cảnh giác, khi dịch quay lại, việc áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch sẽ khó khăn hơn, mất thời gian hơn. Còn nếu bỏ Covid-19 khỏi nhóm A, khi chủng mới quay lại sẽ bất cập trong triển khai các biện pháp đối phó.

Hiện nay chúng ta đã rất linh hoạt trong đáp ứng với dịch, không cứng nhắc và đang coi Covid-19 là bệnh đặc thù. Chúng ta không quá chủ quan, lơ là nhưng không quá sợ sệt mà cấm đoán tất cả và thực tế đã mở cửa hoàn toàn, chỉ coi trọng việc cảnh giác và đề cao ý thức phòng bệnh cá nhân. 

Nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, nếu từ giờ tới cuối năm tình hình thực sự ổn định thì mới nên quyết định chuyển sang nhóm B. Đây là quyết định yêu cầu sự chắc chắn.

Với diễn biến dịch cụ thể tại Việt Nam, cùng với hướng dẫn của WHO, chúng ta cần tiếp tục theo dõi các thông tin và diễn biến dịch trên thế giới, đặc biệt là những biến đổi của virus.

“Ngành Y tế cần có những cách thức giám sát để nắm được tình hình dịch bệnh. Việt Nam cần có riêng những kịch bản phù hợp để áp ứng kịp thời và không bị bất ngờ trước bất cứ diễn biến mới của dịch bệnh”, ông Phu nói thêm.

Căn cứ vào diễn biến mới của dịch, Việt Nam đã đưa ra 2 kịch bản chống dịch phù hợp với tình hình thực tiễn tại nước ta hiện nay. Kịch bản 1: Biến thể Omicron xuất hiện phổ biến trong cộng đồng và sẽ dần giảm bớt độc lực. 

Bên cạnh đó, với miễn dịch có sẵn từ việc tiêm vắc-xin phòng Covid-19 và mắc bệnh, số trường hợp chuyển nặng và tử vong sẽ giảm. Đây là kịch bản có xu thế xảy ra nhiều hơn.

Với kịch bản này, chúng ta chuyển sang trạng thái bình thường mới, tức là đưa Covid-19 sang bệnh lưu hành. Các hoạt động xã hội có thể trở về bình thường. 

Kịch bản 2: Hiểu biết về virus SARS-CoV-2 vẫn chưa được toàn diện. Khi giao lưu đi lại nhiều, việc xuất hiện liên tục các biến thể mới vẫn có khả năng xảy ra. Các chủng này có thể hình thành do sự tương tác giữa các biến thể đã xuất hiện hoặc là chủng khác mới hơn. 

Chủng SARS-CoV-2 mới khi xuất hiện sẽ làm giảm đi hiệu lực bảo vệ của vắc-xin, có thể làm lây lan mạnh hơn và tăng nguy cơ chuyển nặng. Với kịch bản thứ hai này, Việt Nam sẽ triển khai lại các biện pháp phòng dịch cấp bách như đã từng thực hiện.

Việt Nam cần một giai đoạn chuyển tiếp để quan sát và theo dõi diễn biến dịch trên toàn cầu, để xác định dịch đi theo hướng nào và quyết định áp dụng phòng, chống dịch theo kịch bản nào.

Ý kiến của PGS.TS Đỗ Văn Dũng, Trưởng khoa Y tế công cộng, Đại học Y Dược TP.HCM thì cho rằng, trong tương lai, Covid-19 nên trở thành bệnh lý thông thường. Nhưng giai đoạn này cần hết sức thận trọng vì kể cả người có miễn dịch với virus SARS-CoV-2 không kéo dài vĩnh viễn, có thể tái nhiễm sau 3 tháng.

Theo chuyên gia này, có nhiều bệnh hiện vẫn là dịch bệnh nhóm A như sốt vàng, sốt xuất huyết, bạch hầu… nhưng hiện những bệnh này đang không có dịch. Trong khi đó, dịch Covid-19 vừa là dịch bệnh nhóm A, vừa đang có dịch với khả năng lây lan cao, gây ra tử vong.

Với tỷ lệ tiêm chủng cao, Việt Nam sẽ không lo ngại xuất hiện biến chủng mới. Trong khi đó, trên thế giới, ở những nước tỷ lệ tiêm chủng thấp vẫn có thể xảy ra vụ dịch mới, biến chủng mới.

Do đó, chuyên gia này cho rằng, chúng ta chưa nên tuyên bố dịch Covid-19 là bệnh thông thường mà nên giữ một thái độ dè dặt trước đại dịch.

Việc tuyên bố hết dịch sẽ làm ảnh hưởng lớn tới các chính sách về sản xuất thuốc, vắc-xin vì những sản phẩm này đều được sản xuất trong tình trạng khẩn cấp.

Với ý kiến của nhiều người về hiện tại với tình hình dịch như hiện tại, quy định 5K có lỗi thời không, ông Phu cho rằng, trước hết, cần phải hiểu bản chất của 5K là những biện pháp dự phòng không đặc hiệu phòng chống Covid-19 cũng như các bệnh truyền nhiễm khác.

Trước khi Covid-19 xuất hiện, chúng ta vẫn thường xuyên áp dụng các biện pháp có trong quy định 5K để phòng ngừa các bệnh bệnh truyền nhiễm khác, đặc biệt các bệnh lây truyền theo đường hô hấp và tiêu hóa.

Trong thời gian áp dụng 5K dự phòng Covid-19, các bệnh truyền nhiễm khác như cúm, chân tay miệng, ngộ độc thức ăn… cũng đã giảm đi rất rõ rệt.

Do đó, dù Covid-19 đã được kiểm soát, việc duy trì các biện pháp phòng bệnh trên, trừ việc bỏ khai báo y tế, là vẫn cần thiết và có giá trị.

Kể cả chúng ta không cần thiết yêu cầu hoặc đưa ra khẩu hiệu 5K nữa nhưng cần khuyến cáo người dân áp dụng các biện pháp dự phòng cá nhân một cách linh hoạt, chứ không nên đưa ra 2K, 3K…

“Người ho, sốt, khó thở không nên đến chỗ đông người, chủ động giữ khoảng cách với người khác. Ngược lại, người lành không tiếp xúc với người có triệu chứng ho, sốt để phòng bệnh”, ông Phu nói

Ngoài Covid-19, hiện vẫn còn nhiều bệnh truyền nhiễm khác lưu hành. Vì thế, tuân các biện pháp của 5K vẫn là duy trì thói quen tốt phòng bệnh cho mọi người, vấn đề là thực hiện trong bối cảnh nào mà thôi.

"Thời điểm này bỏ đi hết các quy định 5K thì có thể gây ra sự chủ quan. Đối với các khu vực thông thoáng, người dân đi tập thể dục, chạy bộ… việc đeo khẩu trang là không cần thiết, song ở nơi đông người, không gian kín như đi xe buýt… thì vẫn nên áp dụng", chuyên gia nêu.

Bên cạnh đó, tiêm vắc-xin cũng cần được lưu ý, trong đó cần tiêm nhắc lại cho các đối tượng nào để bảo đảm duy trì miễn dịch.

Điều quan trọng nhất lúc này là Việt Nam cần tiếp tục triển khai bao phủ vắc-xin, vẫn đầu tư cho công tác phòng, chống dịch. Thực hiện kiểm soát rủi ro khi cuộc sống trở lại bình thường, trẻ đến lớp và không còn cách ly y tế…

Các cơ quan chuyên môn tiếp tục đánh giá đúng nguy cơ và các tình huống đáp ứng, nguy cơ đến đâu, đáp ứng đến đó, tránh thái quá gây lãng phí.