Giai đoạn 2016-2020 dự báo sẽ còn nhiều khó khăn, thách thức, bởi các yếu tố như: Tình hình an ninh biển đảo vẫn có những diễn biến phức tạp, khó lường; Tác động của biến đổi khí hậu ngày càng xấu và khó kiểm soát; Nợ công có chiều hướng gia tăng; Vệ sinh an toàn thực phẩm ngày một nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng, sức khỏe của người dân; Việc làm cho người lao động còn thiếu nhiều, chất lượng lao động chưa cao.v.v.

Vì vậy, đối với kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội trong 5 năm tới, tôi xin nêu hai vấn đề lớn là bảo vệ chủ quyền biển đảo và việc làm cho người lao động.

Một là, về bảo vệ chủ quyền biển đảo

Đây là trách nhiệm thiêng liêng của mỗi chúng ta. Do vậy, tôi đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần có giải pháp đồng bộ trên các mặt, như: chính trị, kinh tế, ngoại giao, quốc phòng, đặc biệt là kết hợp phát triển kinh tế biển với quốc phòng.

Để chương trình phát triển kinh tế biển gắn với quốc phòng có hiệu quả, góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo, tại kỳ họp thứ 3, thứ 5 và thứ 10 vừa qua, chúng tôi đề nghị: (1) Cần tăng cường nguồn lực cho các doanh nghiệp đóng tàu quân đội và phát triển ngành đóng tàu cần đi đôi với phát triển công nghiệp hỗ trợ và chương trình nội địa hóa, (2) Sớm ban hành “Luật phát triển công nghiệp quốc phòng” thay cho “Pháp lệnh công nghiệp quốc phòng” để tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho các đối tượng tham gia phát triển công nghiệp quốc phòng.

Qua các lần gặp gỡ cử tri, nhiều người dân rất lo lắng đến tình hình an ninh biển đảo. Nhiều cựu chiến binh, đặc biệt là các tướng lĩnh và các bậc lão thành kiến nghị, nên xem kinh tế biển là ngành đặc thù và cần giao nhiệm vụ phát triển kinh tế biển cho các doanh nghiệp quân đội thực hiện.

Tại kỳ họp này, một lần nữa, chúng tôi đề nghị sớm giao cho doanh nghiệp quân đội làm chủ trì kinh tế biển, gắn liền với công tác bảo vệ chủ quyền biển đảo. Đầu tư mạnh mẽ cho các doanh nghiệp này, để họ phát triển, dẫn dắt ngành đóng tàu cả nước. Để trong tương lai không xa, chúng ta có những đội tàu lớn ra khơi bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Hai là, về việc làm cho người lao động. 

Trong chủ trương tái cơ cấu nền kinh tế, Đảng ta đã xác định 3 khâu đột phá chiến lược: Đột phá về thể chế, đột phá về hạ tầng và đột phá về nguồn nhân lực. Đến nay, đột phá về thể chế và hạ tầng đã thu được nhiều kết quả, riêng đột phá về nguồn nhân lực còn nhiều vấn đề phải bàn.

Đầu tháng 3 năm này, trên một số phương tiện truyền thông đưa tin về hai người dân Hà Tĩnh đi lao động tự do tại Angola và bị sát hại. Khi đi, họ phải mất cho môi giới hơn 100 triệu; khi bị sát hại, để đưa họ về lại quê hương, gia đình của họ phải mất khoảng 150 triệu đồng. Nợ cũ chưa trả hết, nợ mới lại chồng lên, khó khăn chồng chất khó khăn.

Ở đây, theo tôi có 2 vấn đề chúng ta cần bàn, đó là: Các cơ quan chức năng cần có tư vấn, khuyến cáo rộng rãi về các thị trường lao động để người dân biết rõ, cân nhắc khi đưa ra quyết định. Ở một góc độ khác, chúng ta thừa nhận rằng, việc làm cho người lao động còn thiếu và năng suất của người lao động chưa cao, bởi 3 nguyên nhân, như: (1) Công tác tổ chức trong lĩnh vực đào tạo nghề chưa thực sự hợp lý; (2) Giáo trình dạy nghề chưa sát thị trường; (3) Đội ngũ giáo viên cho đào tạo nghề còn yếu và thiếu.

Kính thưa Quốc hội,

Thời còn là Tổng Bí thư, đồng chí Lê Khả Phiêu đã từng nói, đại ý là: Khi một chủ trương đúng được ban hành, thì phải cần 10 giải pháp thực hiện. Tôi nghĩ rằng, những giải pháp sau đây có thể còn chưa đầy đủ, nhưng tôi mạnh dạn đề xuất là:

1. Cần xem xét điều chỉnh tổ chức về lao động dạy nghề ở trung ương và các địa phương cho hợp lý. Nhà nước cần có đề án để xây dựng lại tổ chức trong lĩnh vực đào tạo nghề cho phù hợp.

2. Sớm ban hành Luật nội địa hóa, để các doanh nghiệp Việt Nam tham gia thực hiện nhiều công trình, dự án, tạo nhiều việc làm cho người lao động trong nước.

3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất cho các trường dạy nghề, đặc biệt cho những địa phương có tiềm năng phát triển về công, nông nghiệp tập trung.

4. Cần khuyến khích các doanh nghiệp hỗ trợ các địa phương đầu tư các cơ sở dạy nghề, xây dựng các giáo trình đào tạo phù hợp, tạo việc làm cho người lao động khi ra trường. Như vậy, chúng ta chuyển hình thức “hỗ trợ cho người lao động con cá” như Nghị quyết số 80 ngày 19/5/2011 của Chính phủ, sang việc “trao cho họ cần câu”.

5. Có cơ chế hấp dẫn để các doanh nghiệp hỗ trợ cho công tác đào tạo nghề được hạch toán các khoản đã hỗ trợ vào chi phí hợp lý.

Người dân, đặc biệt là tầng lớp lao động trẻ và người nghèo cần việc làm như con người cần thức ăn, nước uống. Do vậy, chúng ta cần có chính sách đầu tư thích đáng cho công tác đào tạo nghề, vì đào tạo nghề là một phần của nguồn nhân lực. Tại kỳ họp này, tôi xin được tái khẳng định về ý kiến chúng tôi đã nêu tại kỳ họp thứ 8 là: Nếu khâu đột phá nguồn nhân lực đạt hiệu quả không cao thì công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, chúng ta sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Còn trong công cuộc bảo vệ chủ quyền biển đảo, nếu chúng ta không đầu tư thích đáng bằng những biện pháp phù hợp và mạnh mẽ, thì việc ngăn chặn tham vọng của nước lớn cũng là điều rất khó khăn.