Nổi tiếng với phát ngôn ấn tượng trong Kỳ họp thứ 10 Quốc hội Khóa XIII, rằng “chưa bao giờ con đường đi từ dạ dày tới nghĩa địa lại ngắn đến thế”, đại biểu Trần Quốc Vinh (Hải Phòng) đã một lần nữa tại kỳ họp này lên tiếng về vấn nạn mất vệ sinh an toàn thực phẩm.

“Vấn nạn thực phẩm không an toàn là nguyên nhân khiến bệnh ung thư ở nước ta tăng cao những năm qua và đang trở thành nỗi ám ảnh của nhiều gia đình Việt Nam. Đề nghị Chính phủ phải có giải pháp đủ mạnh để ngăn chặn tình trạng trên trong thời gian tới”, đại biểu Trần Quốc Vinh nói và tỏ vẻ vô cùng sốt ruột trước tình trạng tiêm thuốc an thần cho lợn trước khi vận chuyển, sử dụng chất để tạo nạc, chuối ngâm hóa chất để chín vàng đều, trộn chất vàng ô vào thức ăn nhằm tạo màu vàng cho da gà hay bơm nước vào lợn, bò để tăng trọng lượng, nội tạng động vật hôi thối được ngâm hóa chất và tẩy trắng…

Nhưng đại biểu Trần Quốc Vinh không phải là người duy nhất bức xúc chuyện vệ sinh an toàn thực phẩm. Đại biểu Lê Như Tiến (Quảng Trị) thậm chí còn khẳng định, cử tri hết sức lo lắng về tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm.

“Mỗi người hàng ngày thay vì bổ sung dinh dưỡng thì phải bổ sung độc tố cho cơ thể mình”, đại biểu Lê Như Tiến nói.

Thậm chí, đại biểu Lê Thị Nga (Thái Nguyên), Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội còn chua chát nói rằng, vấn nạn thực phẩm bẩn đã “đẩy người dân vào thế tiến thoái lưỡng nan, không ăn không thể tồn tại, ăn thì phó mặc may rủi cho số phận, bệnh tật đến lúc nào biết lúc đó”.

“Nếu chúng ta không ngăn chặn được vấn nạn thực phẩm bẩn thì không thể đảm bảo quyền tiếp cận thực phẩm sạch của người dân, đây là một quyền phái sinh từ quyền sống, quyền được bảo vệ sức khỏe con người theo Hiến pháp”, bà Lê Thị Nga nói và cho rằng, nếu không có một nền nông nghiệp sạch chúng ta sẽ thua ngay trên sân nhà trước những sản phẩm sạch ngoại nhập.

Theo bà Nga, thì hiện nay, hành lang pháp lý cho an toàn thực phẩm đã rất đầy đủ. Nhưng “pháp lý rất đầy đủ nhưng vì sao vi phạm ngày càng nhiều, nguyên nhân bao trùm là việc tổ chức thực thi luật còn nhiều yếu kém”.

Chưa kể, theo bà Nga, còn do quản lý nhà nước còn yếu kém. Tại nhiều ngành, nhiều cấp dưới không thực thi đầy đủ nhiệm vụ, buông lỏng quản lý, cá biệt có trường hợp tiếp tay làm ngơ cho sai phạm nhưng không bị phát hiện, xử lý.

“Sự chia cắt và thiếu phối hợp trong quản lý cũng dẫn đến khi có vụ việc xảy ra ai cũng khẳng định mình làm đúng quy trình và cuối cùng không quy được trách nhiệm. Đơn cử là Salbutamol, một chất có tác hại lớn với con người khi dùng làm thức ăn chăn nuôi nhưng lại có tác dụng sản xuất thuốc chữa bệnh, bị Bộ Nông nghiệp cấm nhập nhưng lại được Bộ Y tế cho phép nhập”, bà Nga bức xúc và cho biết, với số lượng lớn được nhập vào (hơn 9 tấn trong 2 năm), mà sau khi vào được nội địa cơ quan chức năng đã không kiểm soát được đường đi của chất này, hiện nay chưa ai trả lời được bao nhiêu tấn trong 9 tấn đó dùng vào sản xuất thuốc, có bao nhiêu tấn bị sử dụng sai mục đích tuồn ra thị trường để làm chất tạo nạc trong chăn nuôi.

“Cả Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp, Bộ Công an đều chưa có câu trả lời là bao nhiêu tấn tuồn ra thị trường làm chất tạo nạc”, bà Nga nhấn mạnh.

Một điểm yếu nữa trong quản lý nhà nước, theo bà Nga, là thực hiện chế tài chưa nghiêm, quy định phạt tối đa tới 200 triệu đồng, gấp 7 lần giá trị hàng hóa vi phạm nhưng thực tế xử lý không nghiêm, có vụ phạt cho tồn tại, không loại trừ tiêu cực trong xử phạt, hiếm có trường hợp xử lý hình sự.

Với cán bộ, công chức cũng thế, việc quy trách nhiệm cho công chức, chí ít cũng về hành vi thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ hiếm khi được thực hiện. Vì thế, trớ trêu là, đội ngũ cán bộ, công chức có trách nhiệm trong lĩnh vực này từ trung ương đến địa phương hằng năm đều được đánh giá là “hoàn thành và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”.

Những nguyên nhân khác, là do trách nhiệm của người sản xuất, kinh doanh, cũng do ý thức người tiêu dùng.

Trách nhiệm giám sát của Quốc hội cũng đã được bà Nga nhắc tới. “Mới chỉ có chất vấn hoặc phát biểu riêng lẻ của các đại biểu Quốc hội, người hỏi cũng không có điều kiện để kiểm chứng các thông tin được trả lời. Ví dụ, Bộ trưởng nói chỉ 1% thủy sản, 10% rau và 7,6% thịt có dư lượng chất cấm kháng sinh, cử tri cho rằng là chưa phản ánh đúng thực trạng nhưng không có cơ quan nào giúp đại biểu để đánh giá độc lập”, bà Nga nhấn mạnh.