Trao đổi Hội thảo “Hiện thực hóa cam kết của Chính phủ về phát thải ròng bằng 0: Cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp” do Tạp chí Kinh tế và Dự báo tổ chức sáng 11/10, PGS-TS. Nguyễn Thế Chinh, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách tài nguyên và môi trường cho rằng, việc phát triển thị trường carbon với sự tham gia chủ động của doanh nghiệp có một vai trò hết sức quan trọng, giúp họ có thể phát triển và vận hành hiệu quả trong thị trường này.

Theo ông Nguyễn Thế Chinh, thị trường carbon được xây dựng dựa trên những nguyên tắc vận hành của thị trường cạnh tranh “thuận mua, vừa bán” và đôi bên cùng có lợi. Khi tham gia vào thị trường carbon không bên nào bị thiệt, các bên cùng có lợi và thu được lợi nhuận.

Ông Chinh cho biết, có một hạn mức nhất định giấy phép xả thải (hạn ngạch) được quy định phát hành cho các doanh nghiệp từ Nhà nước.

Theo đó, các doanh nghiệp có thể “giao dịch” dưới dạng trao đổi mua đi bán lại các giấy phép này để mua bán hạn ngạch xả thải. Doanh nghiệp thừa giấy phép so với quyền phát thải theo hạn ngạch sẽ bán giấy phép xả thải. Ngược lại doanh nghiệp thiếu giấy phép so với quyền phát thải theo hạn ngạch sẽ mua giấy phép xả thải. Việc thừa hay thiếu giấy phép xả thải theo quy định hạn ngạch phụ thuộc cơ bản vào chi phí cận biên giảm thải của doanh nghiệp (MAC).

Để có thể thích ứng và tham gia hiệu quả vào thị trường carbon, theo PGS-TS. Nguyễn Thế Chinh, doanh nghiệp cần nắm vững các quy định pháp luật về phát triển thị trường carbon, nhằm chủ động cân đối năng lực và khả năng sẵn sàng tham gia thị trường này khi đi vào vận hành, nhất là đăng ký tham gia trên sàn giao dịch tín chỉ carbon.

Khung pháp lý quy định về lĩnh vực này hiện nằm trong các văn bản Luật Bảo vệ môi trường, Nghị định số 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết về lộ trình phát triển, thời điểm triển khai thị trường carbon trong nước. Theo đó, lộ trình triển khai thị trường carbon bắt đầu từ năm 2025 khi cho phép thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon và đến năm 2028 chính thức vận hành thị trường này. “Các doanh nghiệp cần lưu tâm tới lộ trình này để có chiến lược và kế hoạch thích ứng kịp thời”, ông Chinh lưu ý.

Ông Nguyễn Thế Chinh cho rằng, doanh nghiệp cần phải nắm bắt được nguyên lý vận hành của thị trường carbon, các quy định của pháp luật liên quan đến thị trường này, từ đó chủ động trong việc cân đối năng lực và khả năng sẵn sàng của doanh nghiệp để tham gia thị trường này khi đi vào vận hành, đặc biệt là đăng ký tham gia trên sàn giao dịch tín chỉ carbon.

Nếu doanh nghiệp sản xuất dẫn đến phát thải khí nhà kính, thì cần chủ động xác định lượng phát thải. Đối với doanh nghiệp trung gian kinh doanh thông qua dịch vụ thị trường tín chỉ carbon, cần có sự chủ động chuẩn bị tìm hiểu thị trường, dự báo khả năng thị trường, nguồn lực đầu tư và hạ tầng kỹ thuật tham gia thị trường.

Về phía cơ quan quản lý, ông Chinh cho rằng, cần sớm hoàn thiện hệ thống khung pháp lý nhằm đảm bảo khi thị trường carbon ra đời vừa đảm bảo không chồng chéo với các văn bản quy định pháp lý hiện hành khác, đồng thời phù hợp với các cam kết mà Việt Nam đang và sẽ tham gia.

Đồng thời, cần có sự vào cuộc các bên liên quan. Để vận hành được thị trường carbon và có sự chủ động tham gia của doanh nghiệp một cách tích cực, hiệu quả, rất cần các cơ quan có vai trò hỗ trợ doanh nghiệp như: các hiệp hội doanh nghiệp, hội doanh nhân trẻ, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)... chủ động giúp đỡ doanh nghiệp trong việc nâng cao nhận thức về thị trường carbon, kết nối doanh nghiệp...