Cú vung tay tỷ đô

Gần 110.000 tỷ đồng, khoảng 4,8 tỷ USD là số tiền mà Công ty TNHH Vietnam Beverage của tỷ phú Charoen Thái Lan Sirivadhanabhakdi đã chuyển vào tài khoản của bên Việt Nam, để sở hữu 53,56% vốn điều lệ tại Tổng công ty Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco).

Đây là thương vụ mua bán - sáp nhập (M&A) lớn nhất về mặt giá trị không chỉ với Việt Nam mà còn trên quy mô toàn châu Á trong năm qua.

Bình luận về thương vụ này, ông Trần Đình Long, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoà Phát cho rằng, nếu xét về mục đích của việc thoái vốn thì đó là thương vụ quá tốt.

“Trong cuộc trà dư tửu hậu giữa các doanh nhân, chúng tôi nói với nhau, nên thưởng cho nhóm cán bộ thực hiện thương vụ vừa rồi. Nếu xét mục đích là bán thu tiền thì đây là thương vụ rất thành công”, ông Long nói.

Giới kinh doanh có góc nhìn khá khác về giá mua cổ phiếu Sabeco, ở mức 320.000 đồng/cổ phiếu, được cho là quá cao. Ông Long cũng vậy, cho rằng, cách suy nghĩ ở tầm quy mô kinh doanh tỷ đô sẽ rất khác, có thể không chỉ nhìn P/E là bao nhiêu.

“Nếu tính bình thường, thì lợi nhuận một năm bây giờ là vài ngàn tỷ đồng, sau này có lên 10.000 tỷ đồng hay 20.000 tỷ đồng/năm thì tỷ suất lợi nhuận cũng không ăn thua. Nên ở đây là chuyện tầm nhìn”, ông Long bình luận.

Bia chỉ là điểm nhấn đặc biệt trong chuỗi danh mục thương vụ M&A mà tỷ phú Thái đã thực hiện tại Việt Nam và dự báo còn chưa kết thúc.

Không đi lẻ

Đồng hương của tỷ phú Charoen Sirivadhanabhakdi là Central Group, hiện dẫn đầu tại Thái Lan trong những lĩnh vực như trung tâm thương mại, trung tâm mua sắm, bất động sản, quản lý thương hiệu, khách sạn và khu nghỉ mát, cũng như các cơ sở kinh doanh ăn uống... cũng đã xuất hiện tại Việt Nam.

Central Group đã chi 1 tỷ USD để thâu tóm hệ thống siêu thị Big C Việt Nam từ tay Tập đoàn Casino (Pháp), mua lại chuỗi điện máy Nguyễn Kim, siêu thị Lan Chi hay trang thương mại điện tử Zalora.

Đây cũng chính là doanh nghiệp đã thành lập chuỗi siêu thị Big C tại Thái Lan từ năm 1994, trước khi bán lại phần lớn cổ phần cho người đồng hương TCC Holdings.

Cũng đến từ Thái Lan, Tập đoàn Siam Cement Group (SCG) đang được xem là cái tên hot ở thời điểm này, khi đề xuất mua lại 29% vốn góp của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) trong Dự án Tổ hợp Hóa dầu miền Nam có quy mô cỡ 5 tỷ USD.

Dự án Tổ hợp Hóa dầu miền Nam đã được triển khai từ cách đây 10 năm, SCG nắm giữ 46%. Tuy nhiên, doanh nghiệp Thái Lan này sau đó đã mua thêm 25% từ Công ty Dầu khí Qatar để tăng tỷ lệ nắm giữ lên 71% vào đầu năm 2017 và hiện nay đã được chấp thuận mua nốt phần vốn góp của PVN, trở thành nhà đầu tư duy nhất tại Dự án.

Nhưng SCG không hề xa lạ với ngành công nghiệp Việt Nam. Với 3 lĩnh vực hoạt động chính là hoá dầu - bao bì - vật liệu xây dựng, SCG đã đặt chân vào Việt Nam từ năm 1992 và hiện đã có 22 công ty đang hoạt động kinh doanh tại Việt Nam, với tổng giá trị tài sản hơn 673 triệu USD và hơn 6.500 nhân viên.

Không chịu đứng nhìn, đối thủ Siam City Cement cũng nhập cuộc với việc chi 580 triệu USD để mua lại 65% cổ phần của LafargeHolcim - một trong những nhà sản xuất xi măng lớn nhất tại Việt Nam.

Ngành công nghiệp Việt Nam chưa quên vụ việc đình đám - Dự án Lọc hoá dầu Nhơn Hội do Tập đoàn dầu khí Thái Lan (PTT) đề xuất hồi năm 2012. Khi đó, siêu dự án này đã gây chú ý với đề xuất quy mô diện tích tới 2.000 ha, tổng mức đầu tư cam kết trên 28 tỷ USD, công suất 20 triệu tấn dầu thô/năm và dự kiến góp tới 40% vào GDP của tỉnh Bình Định, cùng khoảng 30.000 chỗ làm trực tiếp và hàng trăm ngàn lao động gián tiếp ăn theo dự án.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, sự hiện diện của CP Việt Nam - cũng là nhà đầu tư đến từ Thái Lan, tới người tiêu dùng Việt Nam là không thể phủ nhận. Trứng gà, các sản phẩm gia cầm chế biến thương hiệu C.P có mặt ở hầu khắp các cửa hàng, siêu thị lớn nhỏ ở Việt Nam.

Hiện số vốn đăng ký của các nhà đầu tư Thái Lan tại Việt Nam là hơn 8 tỷ USD, nằm trong Top 10 các thị trường đang có đầu tư lớn nhất vào Việt Nam và rất có thể sẽ tăng mạnh trong thời gian tới.

Thương trường như chiến trường

Trong lúc này, có lẽ câu nói “biến chiến trường thành thị trường” mà Thủ tướng thứ 17 của Thái Lan, ông Kraisak Choonhavan đã nói cách đây 30 năm vẫn rất thời sự với người Thái.

5 năm trở lại đây, ngoài những yếu tố tự thân về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, Chính phủ Thái Lan đã có những chính sách tạo đòn bẩy cho sự mở rộng của hàng Thái ra thị trường nước ngoài, trong đó có Việt Nam.

Đơn cử, Chương trình hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Thái Lan được thực hiện từ năm 2014 trong tổng thể một kế hoạch lớn mang tên Pracha Rath, đã góp phần thúc đẩy đầu tư nội địa cũng như đầu tư ra nước ngoài.

Theo Cục Xúc tiến thương mại quốc tế Thái Lan (DITP) thuộc Bộ Thương mại Thái Lan, để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa xuất khẩu vào các thị trường thế giới, Chính phủ Thái Lan vào tháng 9/2015 đã công bố chương trình chung với 5 biện pháp hỗ trợ, trong đó chủ yếu hỗ trợ vốn vay với lãi suất 4%/năm và thời hạn vay lên đến 7 năm. Chính phủ Thái cũng kêu gọi lập một quỹ liên doanh trị giá 2 tỷ Baht để giảm thuế, miễn thuế cho doanh nghiệp.

Để thực hiện mục tiêu này, Thái Lan triển khai Chương trình “SME-Proactive” để tăng cường năng lực cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa mở rộng xuất khẩu vào thị trường quốc tế.

Cụ thể, các doanh nghiệp được hỗ trợ tham gia các hội chợ thương mại quốc tế, tham gia các đoàn khảo sát thị trường. Sau mỗi chuyến đi, DITP yêu cầu doanh nghiệp cung cấp thông tin để DITP xem lại kết quả đạt được, từ đó có sự điều chỉnh các hỗ trợ cho phù hợp.

Tới tháng 4/2016, các công ty hàng đầu của Thái Lan như Berli Jucker (BJC), Tập đoàn SCG, Srithai Superware… đã quyết định chung tay cùng Bộ Thương mại Thái Lan đào tạo, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa mở rộng xuất khẩu và đầu tư ra nước ngoài, mà mục tiêu cụ thể là các nước láng giềng như Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam.

Ở thời điểm hiện tại, khi người Thái Lan nắm trong tay các hệ thống bán lẻ, dịch vụ lớn tại Việt Nam như Big C, Metro Cash & Carry Việt Nam, Nguyễn Kim, Phú Thái… các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Thái Lan đã rất rộng đường để tiến vào các phân khúc “vừa tầm mắt, vừa tầm tay và vừa túi tiền” với người tiêu dùng Việt Nam.

Nhưng, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ mở rộng xuất khẩu và đầu tư ở nước ngoài chỉ là một trong các mục tiêu mà Dự án Pracha Rath nhắm tới với mục tiêu thiết lập một nền kinh tế đổi mới trong vòng một thập kỷ thông qua kế hoạch Thái Lan 4.0, nhằm "đẩy Thái Lan thoát khỏi cái bẫy thu nhập trung bình trong vòng 20 năm trở lại đây".

10 lĩnh vực được nhắm tới là robot công nghiệp, trung tâm y tế, logistics và công nghiệp hàng không, công nghiệp sinh hoá, kỹ thuật số, công nghệ mới trong ngành ô tô, công nghiệp điện tử sáng tạo, du lịch kết hợp chăm sóc sức khoẻ có giá trị cao, nông nghiệp công nghệ cao và công nghệ sinh học, chế biến thực phẩm.

Để đạt được các mục tiêu của đất nước, các khu vực nhà nước và tư nhân được kêu gọi cộng tác với Dự án Pracha Rath. Đặc biệt hoạt động đầu tư nghiên cứu và phát triển phải lên đạt tới 1% tổng sản phẩm quốc nội.

Lẽ dĩ nhiên, cùng với sự hiện diện mạnh mẽ của các doanh nghiệp Thái Lan trong các lĩnh vực tiêu dùng, thực phẩm và bán lẻ, thị phần của các doanh nghiệp Việt Nam và hàng Việt Nam cũng giảm đi.

Nhưng rõ ràng, các bước thành công của người Thái tại thị trường Việt Nam lại đang mang đến nhiều nỗi lo cho doanh nghiệp Việt.

Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Hàng Việt Nam chất lượng cao vừa đưa ra một con số đáng suy nghĩ về việc tỷ lệ người tiêu dùng chọn mua hàng Việt, trong một số ngành hàng tiêu dùng quan trọng đã giảm sút từ gần 90% năm ngoái xuống còn chỉ gần 70%.

“Khoảng 20% này, xem xét kỹ, đang đổ vào sản phẩm của các doanh nghiệp đến từ Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc. Kết quả này cũng khớp với đà phát triển bùng nổ các hệ thống phân phối của Thái Lan, Nhật Bản và Hàn Quốc xen lẫn một số ít hệ thống Việt Nam”, bà Hạnh nói.

Thống kê của Tổng cục Hải quan cũng cho thấy, nhập khẩu chính thức từ Thái Lan năm 2016 của Việt Nam chỉ là 8,795 tỷ USD, nhưng đã tăng lên con số 10,495 tỷ USD trong năm 2017, đặc biệt có sự tăng trưởng mạnh mẽ với một số mặt hàng tiêu dùng như hoa quả, hoá chất, điện tử…

Đặc biệt, những hội chợ hàng Thái đang tổ chức đồng loạt, liên tục khắp cả 3 miền tại Việt Nam, được Chính phủ Thái Lan khôn khéo ủng hộ đúng luật quốc tế.

“Hãy nghiên cứu bước đi của các nước ASEAN khác để bồi đắp nội lực, nâng bước cho doanh nghiệp trong nước đủ sức ra ngoài cạnh tranh với thế giới ở diện rộng”, là những câu hỏi đầy trăn trở mà bà Vũ Kim Hạnh - người khởi xướng Chương trình Hàng Việt Nam chất lượng cao đang đặt ra, nhưng chưa dễ có lời giải thoả đáng.